Stanisław Bursa

Stanisław Bursa (ur. 9 listopada 1921 w Skierniewicach, zm. 7 czerwca 1987 w Szczecinie) – chemik, specjalista w zakresie chemii fizycznej, nauczyciel akademicki^[1][2]

Stanisław Bursa

prof. Stanisław Bursa (ca. 1980) w swoim gabinecie w budynku „Nowej Chemii” PS (Szczecin, Al. Piastów 42)
Data i miejsce urodzenia	9 listopada 1921 Skierniewice
Data i miejsce śmierci	7 czerwca 1987 Szczecin
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Szczecinie
Zawód, zajęcie	chemik (chemia fizyczna), nauczyciel akademicki
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	prof. dr inż.
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Uczelnia	Politechnika Szczecińska (wcześniej – SGGW, PW)
Wydział	Wydział Chemiczny PS
Stanowisko	kierownik Zakładu Chemii Fizycznej PS dziekan Wydziału Chemicznego i prorektor PS ds Nauczania oraz ds Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką Narodową
Rodzice	Helena Bursa de domo Myśliwiec, Jan Bursa
Małżeństwo	Aleksandra de domo Paczkowska
Dzieci	Elżbieta Zdral, ekonomistka Jan Bursa, dr inż. Wydział Elektryczny ZUT
Odznaczenia

Życiorys

Stanisław Bursa uczęszczał do Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Skierniewicach^[1]. Egzamin dojrzałości zdał 25 maja 1939, po czym zapisał się na Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej, jednak wybuch drugiej wojny światowej uniemożliwił rozpoczęcie studiów. W czasie okupacji należał do ZWZ i AK (Obwód Skierniewice AK – kryptonim „Sroka”)^[3]. W latach 1941–1942 uczęszczał do Szkoły Wawelberga i Rotwanda, a następnie studiował na Wydziale Chemicznym warszawskiej PWST.

Po zakończeniu wojny (w kwietniu 1945) rozpoczął pracę w Katedrze Chemii Rolnej SGGW jako młodszy asystent, a na początku 1946 wznowił przerwane studia na Politechnice Warszawskiej. W tym samym roku został wysłany z grupą studentów do Danii, gdzie pracował w laboratorium chemii organicznej.

W lutym 1947 rozpoczął pracę w Katedrze Chemii Fizycznej PW – w dziedzinie, której poświęcił resztę życia zawodowego. Był uczniem Wojciecha Świętosławskiego (1947), współpracował też z Witoldem Tomassim^[4][a]. W latach 1947–1952 zajmował stanowisko asystenta, a następnie starszego asystenta^[1]. Pracę magisterską obronił 13 lipca 1949 z wynikiem bardzo dobrym, uzyskując tytuł zawodowy magistra inżyniera chemii, a 30 listopada 1951 otrzymał stopień doktora nauk technicznych^[1][3]. Po przeprowadzce do Szczecina w grudniu 1952 został kierownikiem Katedry i Zakładu Chemii Fizycznej w Szkole Inżynierskiej, przekształconej w 1955 w Politechnikę Szczecińską. Funkcję tę pełnił przez kolejne 34 lata. Był również dziekanem Wydziału Chemicznego i prorektorem Politechniki. Przez wiele lat pełnił funkcję opiekuna Chóru Akademickiego Politechniki Szczecińskiej (obecnie imienia Profesora Jana Szyrockiego)^[5].

Został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie w alei zasłużonych w kwaterze 44/2/33^[6][7].

Stanowiska i funkcje w Politechnice Szczecińskiej

Prof. Stanisław Bursa (ok. 1960)
w gabinecie w budynku „Starej Chemii”
(Szczecin, ul. Pułaskiego 10)

Politechnika Szczecińska – budynek Wydziału Technologii Chemicznej („Stara Chemia”), ul. Pułaskiego 10, miejsce pracy prof. Stanisława Bursy w latach 1952–1972

Politechnika Szczecińska – budynek „Nowa Chemia”, do którego w 1972 roku przeniesiono Instytut Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej, Aleja Piastów 42

Stanisław Bursa został zatrudniony w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie 1 grudnia 1952 na etacie samodzielnego pracownika nauki. W kalendarium Zakładu Chemii Fizycznej i Podstaw Ochrony Środowiska ZUT są wymienione następujące daty^[8][3]:

• 1950 – powołanie Katedry Chemii Fizycznej pod kierownictwem doc. dr. inż. Kazimierza Kapitańczyka w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie,
• 1952 – powierzenie kierownictwa Katedry i Zakładu Chemii Fizycznej dr. inż. Stanisławowi Bursie
• 1955 – przekształcenie Szkoły Inżynierskiej w Politechnikę Szczecińską
• 1970 – utworzenie Instytutu Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej, do którego włączono Katedrę Chemii Fizycznej jako jeden z zakładów
• 1987 – przejęcie kierownictwa Zakładu Chemii Fizycznej, po zmarłym prof. dr. inż. Stanisławie Bursie, przez dr. hab. inż. Jerzego Straszko.

Stanisław Bursa zajmował kolejne stanowiska służbowe: zastępcy profesora (od 1954), docenta (od 1959), profesora nadzwyczajnego (od 1968)^[3]. Pełnił funkcje^[1]:

• dziekana Wydziału Chemicznego (w latach 1953–1956 i 1969–1973)
• prorektora Politechniki Szczecińskiej ds. nauczania (1959–1965)
• prorektora Politechniki Szczecińskiej ds. badań naukowych i współpracy z gospodarką narodową (1977–1981)
• dyrektora Instytutu Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej (1970–1977)^[1].

Kształcenie kadry

Stanisław Bursa prowadził zajęcia dydaktyczne z przedmiotów chemia fizyczna, termodynamika chemiczna i procesowa, fizyczne metody badania związków organicznych. Był promotorem 45 prac dyplomowych. Był promotorem w 11 przewodach doktorskich, m.in. promotora prac własnych asystentów^[8]:

• 1970 – Joanny Kośmider (później – kierownik Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska),
• 1976 – Aleksandra Przepiery (później – kierownik Zakładu Chemii Fizycznej i Podstaw Ochrony Środowiska),
• 1978 – Marii Kicińskiej i Marii Stanisz-Lewickiej,
• 1983 – Danieli Szaniawskiej (później – kierownik Zakładu Sozologii Wód w Akademii Rolniczej w Szczecinie),
• 1985 – Magdaleny Olszak-Humienik i Andrzeja Wieczorka.

Opiniował 12 prac habilitacyjnych (w tym dwie – własnych wychowanków) i był recenzentem w 43 przewodach doktorskich^[1].

Publikacje

Stanisław Bursa jest autorem lub współautorem 76 artykułów naukowych i 5 wydawnictw książkowych^[1]. Zajmował się zastosowaniami chemii fizycznej w rozwiązywaniu problemów technologii chemicznej – współpracował w tym zakresie z Józefem Szarawarą, specjalistą w dziedzinie termodynamiki chemicznej. Opracował podręcznik akademicki „Chemia fizyczna”, który był kilkakrotnie wznawiany (kolejne wydania z lat: 1972 – cz. 1^[9], 1975 – cz. 2^[10], 1976^[11], 1979^[12]). Merytoryczny zakres artykułów naukowych ilustrują przykłady^[13]:

• „Utlenianie odpadowego chlorowodoru i chlorków kwasem azotowym” (1981)^[14]
• „Równowagi fazowe ciało stałe-ciecz w układach dwóch par związków wymiennych” (1982)^[15]
• „Dezodoryzacja gazów i ścieków, cz. 1. Dezodoryzacja na drodze ozonowania” (1985)^[16]
• „Odzyskiwanie N,N-dwumetyloformamidu i ketonu metylowoetylowego z roztworów wodnych” (1986)^[17]
• „Wykorzystanie odpadowego siarczanu żelazawego do otrzymywania siarczanu amonowo-potasowego i tlenków żelaza” (1990, wydano po śmierci St. Bursy)^[18].

Działalność pozauczelniana

Stanisław Bursa był członkiem^[1]:

• Komitetu Nauk Chemicznych PAN
• Komitetu Inżynierii Chemicznej i Procesowej PAN
• Komisji Nauk Chemicznych PAN w Poznaniu
• Podkomisji Nauk Chemicznych PAN w Szczecinie
• Rady Naukowej Instytutu Chemii Nieorganicznej w Gliwicach
• Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego (członek założyciel)
• Szczecińskiego Towarzystwa Kultury (członek założyciel)
• Warszawskiego Towarzystwa Naukowego
• Związku Nauczycielstwa Polskiego

Pełnił funkcje^[1]:

• wiceprzewodniczącego Komisji Nauk Chemicznych PAN w Poznaniu (1981–1983)
• przewodniczącego Podkomisji Nauk Chemicznych PAN w Szczecinie (1981–1985)

Odznaczenia, wyróżnienie, upamiętnienie

Stanisław Bursa został odznaczony^[1][3]:

• Złotym Krzyżem Zasługi (1956)
• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964)
• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974)
• Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1980)
• Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1985)
• Odznaką Zasłużony Nauczyciel PRL (1987)

Otrzymał również liczne nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz rektora Politechniki^[1].

Uwagi

1. Wojciech Świętosławski kierował Katedrą Chemii Fizycznej PW w 1947 roku, po czym przeniósł się do Uniwersytetu Warszawskiego. Witold Tomassi był kierownikiem pracowni chemii fizycznej, która została uruchomiona jako pierwsza na Wydziale Chemicznym PW po wojnie, a następnie kierownikiem Katedry.