Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Stefan Bryła

polski inżynier budownictwa, specjalista spawalnictwa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Stefan Bryła
Remove ads

Stefan Władysław Bryła ps. „Osiński”, „Władysław Zakrzewski” (ur. 17 sierpnia 1886 w Krakowie[1], zm. 3 grudnia 1943 w Warszawie)[2] – polski inżynier budowlany, pionier praktycznego zastosowania spawalnictwa oraz konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na Sejm II RP, dyrektor Departamentu Robót Publicznych i Odbudowy Delegatury Rządu na Kraj[3].

Szybkie fakty Data i miejsce urodzenia, Data i miejsce śmierci ...
Thumb
Pierwszy na świecie drogowy spawany most na rzece Słudwi
Thumb
Dom Bez Kantów w Warszawie
Thumb
Gmach Prudentialu
Thumb
Mister Katowic – Drapacz Chmur w Katowicach
Thumb
Budynek d. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych w Łodzi, dziś I Inspektorat PZU, al. T. Kościuszki 57
Thumb
Grób Stefana Bryły na cmentarzu Powązkowskim
Remove ads

Życiorys

Podsumowanie
Perspektywa

Kariera zawodowa

Syn Pawła, polonisty, nauczyciela, późniejszego dyrektora gimnazjum w Stanisławowie i Eligii Marii z Chrzanowskich, publicystki i działaczki społecznej[4][5]. Brat Stanisława, prawnika i działacza społecznego[6]. Absolwent szkoły realnej w Stanisławowie. Ukończył studia na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie (1908; obecnie Politechnika Lwowska)[4]. Wykładowca w tej szkole od roku 1907. W 1909, rok po uzyskaniu dyplomu, obronił doktorat[7][8]. W 1910 uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego[9]. Kontynuował naukę na uczelniach zagranicznych – w latach 1910–1912 pogłębiał wiedzę na Politechnice w Charlottenburgu koło Berlina, École nationale des ponts et chaussees w Paryżu oraz na University of London[7]. Pracował na budowach w Niemczech, Francji, Anglii, Kanadzie, USA[7]. W latach 1915–1917 wykładowca Polskiego Kolegium Uniwersyteckiego w Kijowie[9].

W 1918 uczestniczył w walkach o Lwów, a w latach 1919–1920 brał udział w obronie Warszawy[10].

Od 1921 wykładał budowę mostów na Politechnice Lwowskiej[7][9], a od 1934 budownictwo na Politechnice Warszawskiej[7][9], gdzie w latach 1938–1939 był dziekanem Wydziału Architektury[9].

W 1928 roku opracował dla Ministerstwa Robót Publicznych pierwsze na świecie przepisy spawania konstrukcji stalowych w budownictwie[7][11]. Stały się one wzorem dla podobnych przepisów w innych krajach[7]. Autor lub konsultant wielu konstrukcji w tej technologii, m.in. pierwszego na świecie drogowego mostu na rzece Słudwi w Maurzycach pod Łowiczem (oddany do użytku 12 sierpnia 1929 r.[7], przyjeżdżali wówczas oglądać go inżynierowie m.in. z Francji i Niemiec[12]) i wieżowca „Prudential” w Warszawie (1933)[7]. W 1929 został powołany na członka Stałej Międzynarodowej Komisji Mostów i Konstrukcji Inżynierskich[7]. Był także członkiem Akademii Nauk Technicznych i współzałożycielem Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych[13]. Napisał ok. 250 prac naukowych, podręczników i artykułów[7]. Był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu; współpracował m.in. przy budowie wieżowców w USA – np. Woolworth Building w Nowym Jorku (wówczas najwyższego budynku na świecie)[7].

Działalność polityczna

Stefan Bryła zajmował się również polityką. W latach 1923–1926 szefował lwowskiemu oddziałowi chrześcijańskiej demokracji. Piastował mandat posła na sejm I, II i III kadencji (1926–1935) z okręgu Lwów. Był zwolennikiem porozumienia się z sanacją, w 1934 roku dokonał rozłamu w ChD powołując propiłsudczykowskie Zjednoczenie Chrześcijańsko-Społeczne[14].

Działalność w czasie okupacji

Od 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej pełnił funkcję dziekana tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej[15]. W strukturach podziemnego państwa polskiego w Biurze Delegata Rządu na Kraj był szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy[9][16]. Opracował w nim m.in. 10-letni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych[7] oraz instrukcję dla Kedywu (AK): Jak niszczyć stalowe mosty[17]. Za organizowanie tajnego nauczania został wraz z całą rodziną aresztowany przez Niemców (16 listopada 1943)[a][11]. Przebywał na Pawiaku[18]. Rozstrzelany 3 grudnia 1943 w ulicznej egzekucji w rejonie zajezdni tramwajowej przy ul. Puławskiej 13[19]. Jego symboliczny grób znajduje się na „Starych Powązkach” (kw. 57-IV-27)[13][20].

Remove ads

Konstrukcje Stefana Bryły

Podsumowanie
Perspektywa

Źródło[7]:.

Remove ads

Publikacje (wybór)

Podsumowanie
Perspektywa
  • Podręcznik statyki budowli, Dla średnich szkół technicznych; Warszawa 1920, Lwów-Warszawa 1925,
  • Podręcznik budownictwa żelaznego; Lwów-Warszawa 1924,
  • Przepisy dotyczące obliczeń statycznych w budownictwie lądowym; Lwów-Warszawa 1928,
  • Most na rzece Słudwi pod Łowiczem: (1-szy most spawany elektrycznie w Europie); Warszawa 1929,
  • Rekonstrukcje budowli żelbetowych; Lwów 1929,
  • Spawane konstrukcje rurowe; Warszawa 1933,
  • Przepisy projektowania i wykonywania stalowych konstrukcji spawalnych w budownictwie; Warszawa 1934,
  • Badanie jakości połączeń spawanych; Warszawa 1934,
  • Beton w budownictwie wiejskim; Lwów-Warszawa 1937,
  • Drogi polskiego mostownictwa; Lwów 1937,
  • Metody badania spoin; Warszawa 1938,
  • Beton i żelbet,
  • Statyka budowli,
  • Podręcznik inżynierski (cztery tomy); Lwów-Warszawa (1927–1936).

Wydana przez PAN monografia obejmująca wykaz jego publikacji zawiera 265 pozycji[29][30].

Stefan Bryła opublikował także książki o tematyce podróżniczej:

  • Jeden dzień w Jokohamie: kartki z podróży po Japonji; Lwów 1913[31],
  • Honolulu: wrażenia z podróży; Lwów 1913,
  • Ameryka; Lwów 1921,
  • Daleki Wschód; Lwów 1923[31],

oraz wydawnictwa publicystyczne np. Rola polityków katolickich; Warszawa 1937.

Źródło: Katalog Biblioteki Narodowej.

Stefan Bryła był również encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego, gdzie napisał hasła o tematyce technicznej[32].

Upamiętnienie

Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa ustanowił w roku 1964 nagrodę PZITB im. Stefana Bryły, która jest przyznawana corocznie, indywidualnie i jednorazowo za osiągnięcia naukowo-badawcze lub naukowo-techniczne w dziedzinie konstrukcji budowlanych. Nagroda ta cieszy się wysokim prestiżem w środowisku inżyniersko-budowlanym[33].

W 1995 American Welding Society uhonorowało dorobek Stefana Bryły nagrodą „Historic Welded Structure Award” za spawany most na Słudwi[34].

W roku 1994 Rada Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej nadała jednej z sal Gmachu Architektury przy ul. Koszykowej 55 imię profesora Stefana Bryły[7] – dziekana od 1938 do śmierci w 1943. Jego imieniem nazwano także ulice[35] na warszawskim Ksawerowie oraz w Pruszkowie[36]. Ponadto imię Stefana Bryły nosi Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych w Białymstoku[37] oraz Zespół Szkół nr 24 w Warszawie[38].

Remove ads

Inne informacje

Materiały archiwalne Stefana Bryły znajdują się w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie pod sygnaturą III-26[39].

Zobacz też

Uwagi

  1. [a]
    Strony Biblioteki Sejmowej oraz Biblioteki Politechniki Warszawskiej podają datę aresztowania 15 listopada 1943; vide bibliografia.

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads