Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Strażnica WOP Gierałcice

zlikwidowany pododdział graniczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Strażnica WOP Gierałcicemap
Remove ads

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Giersdorf/Gierałcice – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej. Strażnica Straży Granicznej w Gierałcicach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską[d].

Thumb
Pełnomocnictwo graniczne na odcinek strażnicy WOP Gierałcice (kwiecień 1987)
Thumb
Element służby granicznej w rejonie znaku gran. nr 160/7 (1987)
Thumb
Dedykacja dla załogi strażnicy Z Okazji 43. Rocznicy WOP Dyrekcja i Załoga Fabryki Armatur „Głuchołazy“ (czerwiec 1988)
Thumb
Od prawej: kpr. Marek Konobrodzki, st. szer. Paweł Czapliński, st. szer. Dariusz Klepacki na motocyklach WSK 125 (1989)
Thumb
Pomocnik dyżurnego operacyjnego szer. Stanisław Zielonka przy UDP (urządzenie dyspozytorsko–przekazujące) w pomieszczeniu dyżurnego operacyjnego strażnicy (1989)
Thumb
D-ca strażnicy por. Włodzimierz Karsznia (siedzi za biurkiem), stoją od lewej: szer. Krystian Lisczyk (Liszczyk) (kierowca–mechanik), st. sierż. Tadeusz Biłobran (podoficer rozpoznawczy), szer. Marek nn (kucharz) (1990)
Szybkie fakty Państwo, Sformowanie ...
Thumb
Granica polsko-czeska, znak gran. nr II/165 rej. Gierałcic (październik 2011)
Thumb
Bibliotekarka pobliskiej biblioteki Apolonia Sewruk była częstym gościem w strażnicy (1978)
Thumb
Załoga strażnicy WOP Gierałcice (1979)
Remove ads

Formowanie i zmiany organizacyjne

Podsumowanie
Perspektywa

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 49 komendy odcinka Paczków jako 225 strażnica WOP (Giersdorf)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica została włączona w struktury 73 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 46 batalionu WOP w Paczkowie. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[e], a strażnica WOP Gierałcice otrzymała nr 234 w skali kraju[4]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady[5]. Strażnica I kategorii Gierałcice była 24 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza i włączona w struktury 45 batalionu WOP w Prudniku[6][f]. 1 stycznia 1960 była jako 3 strażnica WOP III kategorii Gierałcice. a 1 stycznia 1964 była jako 4 strażnica WOP lądowa III kategorii Gierałcice[8].

W kwietniu 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[9], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab 4 Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[10].

W drugiej połowie 1984 utworzono batalion graniczny Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku[9] i w jego strukturach funkcjonowała jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Gierałcicach[g].

W 1987 kadrę strażnicy stanowili: dowódca, zastępca d-cy, szef strażnicy, pomocnik d-cy strażnicy. Oprócz wymienionych załoga składała się: 3 dyżurnych operacyjnych (podoficerowie służby zasadniczej), 2 drużyn granicznych (podoficer + 12 szeregowych), drużyny zabezpieczenia (podoficer łączności, mechanik-motocyklista, kierowca-mechanik, pisarz gospodarczy i kucharz), 1 pracownik cywilny (kucharka), na sezon grzewczy zatrudniano 4 palaczy. Wyposażenie załogi strażnicy stanowiły: uzbrojenie kadra pistolety P-64, pozostali żołnierze karabinki AKMS, pistolety sygnałowe wz. 78. Pojazdy: 1 samochód terenowy UAZ 469, 1 samochód dostawczy FSC Żuk, 15 motocykli WSK 125. Sprzęt łączności: 1 radiotelefon stacjonarny, 1 radiotelefon samochodowy, radiotelefony nasobne R-4437, mikrotelefony do łączności przewodowej z wykorzystaniem linii telefonicznej na całej długości odcinka.

1 listopada 1989 rozformowano batalion graniczny GB WOP w Prudniku, a strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Gierałcicach (na czas „P” kadrowa)[g]. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza od 16 maja 1991 strażnica została przejęta przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu[h][11] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Gierałcicach.

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003, nastąpiło zniesie strażnicy SG w Gierałcicach[i]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Głuchołazach kat. II, a obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.

Remove ads

Ochrona granicy

Podsumowanie
Perspektywa

W rejonie znaku granicznego nr 160/4-5 Znaki gran. nr 160/4-5 po stronie polskiej od 1948 do lat 60 XX w., istniał posterunek graniczny strażnicy  Pozostałości po posterunku granicznym na konstrukcji stalowej nad torem kolejowym z Mikulovic do Głuchołaz oraz pomieszczenia drużyny konwojowej  Pozostałości po pomieszczeniach drużyny konwojowej, celem konwojowania pociągów czechosłowackich na terytorium Polski w uprzywilejowanym tranzycie kolejowym z Czechosłowacji do Czechosłowacji przez Głuchołazy[j] do miejscowości Pokrzywna w rejon znaku gran. nr 140/13  140/13.

W 1960 3 strażnica WOP Gierałcice III kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 9849m:

Od lat 60 XX wieku[12] do końca lat 80 XX w. na odcinku strażnicy w miejscowości Głuchołazy w rejonie ul. Kolonia Jagiellońska[k], wykorzystywana była metalowa wieża obserwacyjna[l] z której zabezpieczano odcinek granicy:

  • Od znaku gran. nr 160/7 do znaku gran. nr IV/162.

W 1975 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej Strażnicy WOP Jarnołtów, od znaku gran. nr 167/7 do wyłącznie znaku gran. nr IV/170.

Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Gierałcicach do 31 października 1989, a od 1 listopada 1989 Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Gierałcicach, ochraniała odcinek granicy państwowej o długości ok. 14,5 km:

  • Włącznie znak gran. nr 160/3b (Biała Głuchołaska), wyłącznie znak gran. nr IV/170.
  • W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby na korzyść:
  1. Strażnicy WOP Konradów do znaku gran. nr 160/2a.
  2. Strażnicy WOP Jasienica Górna do znaku gran. nr 170/1.
  • Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 160/3b do znaku gran. nr IV/162 w głębi miejscowość Głuchołazy, natomiast odcinek zagrożony miała od znaku gran. nr 167/7 do znaku gran. nr 168/12 w głębi miejscowość Sławniowice.
  • Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
    • Mikulovice Dawna siedziba OOSH Mikulovice – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 160/b do znaku gran. nr IV/170. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunku Mikulovice–Głuchołazy, znak gran. IV/160160/10, (naczelnik placówki – mjr Drahomir Grund).
Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–1 stycznia 2003, strażnica Strażnica SG w Gierałcicach ochraniała odcinek granicy państwowej:

  1. Strażnicy SG w Konradowie do znaku gran. nr 160/3b.
  2. Strażnicy SG w Jasienicy Górnej do znaku gran. nr 170/2.
  • Funkcjonariusze Strażnicy SG w Gierałcicach pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia:
  1. Ze Strażnicą SG w Konradowie, prowadzili rozpoznanie w miejscowości Głuchołazy od mostu św. Andrzeja ul. Andersa, dalej Słonecznym Jarem, wzdłuż linii kolejowej tranzytu czeskiego, w kierunku znaku gran. nr 160/4, na korzyść sąsiada do znaku gran. nr 160/3a w kierunku rzeki Biała Głuchołaska, zwracając uwagę na szlak turystyczny, na Netce.
  2. Ze Strażnicą SG w Jasienicy Górnej, prowadzili rozpoznanie od miejscowości Sławniowice w kierunku znaku gran. nr II/170, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr II/170 do miejscowości Jarnołtów, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
  • Strażnica SG w Gierałcicach współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
    • Mikulivice – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 160/b do znaku gran. nr 168/18. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunku Mikulovice–Głuchołazy, znak gran. nr II/160160/10 (naczelnik placówki mjr Drahomir Grund).
    • Vidnava – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 168/18 do znaku gran. nr II/170.

19 lutego 1996 na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

Remove ads

Wydarzenia

Podsumowanie
Perspektywa
  • 1956 – koniec czerwca–początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[13]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[14].
  • 1957 – wiosna, w służbie targnął się na własne życie szer. Kapusta, żołnierz będący woźnicą na strażnicy. Powodem było zajście z wymienionym w ciążę, obywatelki Czechosłowacji z pobliskiej wioski, którą poznał podczas pełnienia służby, kiedy podchodziła do linii granicy państwa, w czasie gdy wykonywał prace przy konserwacji pasa kontrolnego. Powiesił się na jednej z dzikich jabłoni rosnących po stronie czechosłowackiej, kilka metrów od linii granicznej, wykorzystując do tego celu lejce[15].
  • 1968 – sierpień, znaleziono rozrzucone ulotki sygnowane przez młodzież okręgu opawskiego i Miejską Radę Narodową w Karniowie. Pochodzące z Czechosłowacji ulotki znaleziono w Burgrabicach i Sławniowicach.
  • 1970 – czerwiec, Szkoła Podstawowa nr 3 w Głuchołazach otrzymała imię Żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza. Patronami szkoły były strażnice WOP: Gierałcice, Konradów i GPK Głuchołazy[16].
  • 1973 – wrzesień, udający się na szkolenie w batalionie WOP, chroniąc się przed burzą pod rosnącym drzewem, śmiertelnie rażony został przez piorun podoficer zawodowy strażnicy plut. Piszewski w Parku Miejskim w Prudniku[17][18].
  • 1976 – wrzesień, przybył na stanowisko z-cy d-cy strażnicy ppor. Tadeusz Kwiędacz.
  • 1976 – wycofano z granicy rowery, zastępując je motocyklami małolitrażowymi; WSK-175 dla kadry i WSK-125 dla żołnierzy służby zasadniczej (5–13 motocykli w zależności od obsady i na jakiej granicy). Wyposażone w łączność radiową motocykle stały się podstawowym środkiem transportu w służbie patrolowej i rozpoznawczej[19].
  • 1978 – maj, ubył ze strażnicy do Strażnicy WOP Rycerka por. Tadeusz Kwiędacz.
  • 1978 – z inicjatywy d-cy strażnicy kpt. Adama Harlosa radnego GRN (już 4 kadencję) sprawującego funkcję przewodniczącego komisji przestrzegania prawa i porządku, przy współudziale mieszkańców i żołnierzy WOP zbudowano drogę asfaltową z Głuchołaz do Gierałcic długości około 5 km. Wcześniej żołnierze WOP pomagali przy wznoszeniu murów szkoły – pomnika 1000 szkół na 1000-lecie Państwa Polskiego[20].
  • 1978 – w Szkole Podstawowej w Gierałcicach instruktor HSG plut. Tadeusz Biłobran kierował drużyną Harcerskiej Służby Granicznej, której harcerze pomagali strażnicy w ochronie granicy państwowej[20].
  • 1979 – 10 czerwca w 34. rocznicę powstania Wojsk Ochrony Pogranicza, Hufiec ZHP im. Górnośląskiej Brygady WOP otrzymał sztandar ufundowany przez Radę Przyjaciół Harcerstwa i żołnierzy WOP (m.in. instruktorami byli, kadra i żołnierze strażnicy). Wcześniej Uchwałą Miejsko-Gminnej Rady Narodowej w Głuchołazach, nadano Hufcowi imię Górnośląskiej Brygady WOP[21].
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[22][23].
  • 1982 – 1 stycznia sierż. B. żołnierz zawodowy strażnicy, będąc w stanie po spożyciu alkoholu wziął bez pozwolenia z prywatnej posesji samochód osobowy należący do chor. R., kontrolera GPK Głuchołazy i na jednej z ulic w Głuchołazach wpadł w poślizg powodując rozbicie samochodu. 2 stycznia 1982 dowódca GB WOP płk Bolesław Bonczar ukarał ww. degradacją do stopnia szeregowego i zwolnieniem dyscyplinarnym do rezerwy[24].
  • 1988 – strażnica otrzymała na własność puchar przechodni dowódcy GB WOP za zdobycie z rzędu przez kolejne trzy lata, tytułu Pododdziału Wzorowej Dyscypliny. Ponadto dowódca brygady wyróżnił całą kadrę strażnicy nagrodami rzeczowymi w postaci zegarka z wygrawerowanym na cyferblacie napisem ZA WZOROWĄ SŁUŻBĘ D-ca GB WOP Zegarek SLAVA-2 Zegarek SLAVA-1, a żołnierzy zasadniczej służby wojskowej, krótkoterminowym urlopem.

Straż Graniczna:

Remove ads

Strażnice sąsiednie

Straż Graniczna:
Remove ads

Obsada personalna

Thumb
Kadra strażnicy: mjr Adam Harlos (d-ca), plut Jan Krysowaty (podoficer rozpoznawczy), sierż. Stanisław Bakalarczyk (szef), sierż. Broda (podoficer rozpoznawczy) i sierż. Marian Gołas (podoficer rozpoznawczy) (1980)
Więcej informacji Obsada personalna 15 maja 1991, Stanowisko ...
Remove ads

Dowódcy/komendanci strażnicy

  • por. Jan Klucznik (15.09.1956–1.10.1957)[28]
  • kpt./mjr Adam Harlos[29] (1957?–1981)[n] mjr Adam Harlos (1957?–1981) (1980)
  • por./kpt. Tadeusz Kwiędacz[30] (09.1981–06.1985)[o] por. Tadeusz Kwiędacz (09.1981–05.1985) (1981)
  • st. chor. Marian Gołas[25] p.o. (06.1985–30.09.1986)[p] sierż. Marian Gołas p.o. (05.1985–30.09.1986) (1979)
  • ppor./por. Włodzimierz Karsznia[31] (1.10.1986[q]–1.04.1991[r]) ppor. Włodzimierz Karsznia (01.10.1986–31.12.1992) (1987)
Komendanci strażnicy SG:
  • por. SG Włodzimierz Karsznia (2.04.1991[s]–31.12.1991[t])[u]
  • ppor. SG/mjr SG Piotr Bogucki (1.01.1992–1.01.2003) – do rozformowania[v].
Remove ads

Zobacz też

Uwagi

  1. Kryptonim strażnicy w latach 1972–1973.
  2. Kryptonim strażnicy w latach 80. XX w.
  3. Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
  4. Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[3].
  5. Zarządzenie Dowódcy Wojsk Wewnętrznych nr 013/WW z 16.06.1956([7].
  6. Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org. z 31 lipca 1989 w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP, przeformowano strażnicę WOP – Lądową rozwiniętą kategorii I w Gierałcicach na Strażnice WOP Lądową (na czas „P” kadrową.
  7. Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7.05.1991, utworzono Śląski Oddział SG.
  8. Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
  9. Artykuł 23 punkt 3 i 4 Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką o uprzywilejowanym tranzycie kolejowym z Czechosłowacji do Czechosłowacji przez Głuchołazy, podpisana w Warszawie 12 listopada 1948 (Dz.U. z 1950 r. nr 15, poz. 134).
  10. Obserwację na wieży obserwacyjnej prowadzi się w warunkach dobrej widoczności w celu ochrony wyznaczonego odcinka granicy. Każda wieża obserwacyjna powinna być wyposażona w:
  11. Barbara Łukaszów do 1990 zatrudniona była jako kucharka tj. do czasu, kiedy została zlikwidowana kuchnia na strażnicy i żołnierze służby zasadniczej po otrzymaniu pieniędzy od szefa strażnicy organizowali sobie we własnym zakresie wyżywienie.
  12. mjr Adam Harlos ubył do sztabu GB WOP w Gliwicach.
  13. kpt. Tadeusz Kwiędacz ubył do sztabu GB WOP w Gliwicach.
  14. st. chor. Marian Gołas z-ca d-cy strażnicy WOP Gierałcice (1.10.1986–31.05.1990), 01.06.1990 odszedł na emeryturę.
  15. Rozkaz Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 0195 z 11.11.1986.
  16. Rozkaz Ministra Spraw Wewnętrznych nr 077 z 17.04.1991.
  17. Rozkaz nr Pf-57 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 28.03.1991.
  18. Rozkaz nr Pf-1 Komendanta Śląskiego Oddziału Straży Granicznej z 11.01.1991.
  19. por. Włodzimierz Karsznia ubył do komendy ŚlOSG w Raciborzu.
  20. mjr SG Piotr Bogucki ubył do GPK SG w Głuchołazach.
Remove ads

Przypisy

Bibliografia

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads