Székesfehérvár

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Jest to najstarsze miasto na Węgrzech. Osadnicy zamieszkiwali teren miasta już 2–5 tys. lat p.n.e. Później, jak głosi legenda, na tym właśnie terenie osiedliło się plemię Arpada. Miasto zostało założone w roku 972 przez księcia Gejzę, a do jego dalszego rozwoju przyczynił się syn Gejzy, Stefan I Święty. W roku 1003 rozpoczął on budowę bazyliki, która stała się pierwszym ośrodkiem państwowości węgierskiej.

Przez ok. 500 lat Székesfehérvár był siedzibą królewską. W wybudowanej w mieście katedrze koronowano 37 królów (wszystkich średniowiecznych królów Węgier z wyjątkiem św. Stefana), a pochowano 15. Od momentu powstania miasto pełniło ważną funkcję komunikacyjną, a w XII wieku było ważnym przystankiem w pielgrzymkach do Ziemi Świętej. W 1222 król Andrzej II wydał tutaj dokument zwany Złotą Bullą, porównywaną do angielskiej Magna Carta.

W 1543 Székesfehérvár dostał się w ręce Turków, którzy przyczynili się do wyludnienia i wyniszczenia miasta. Tureccy najeźdźcy zburzyli większość zabudowań łącznie z katedrą i grobami królewskimi (w świątyni urządzono wcześniej skład amunicji) oraz pałacem królewskim. Miasto znajdowało się pod tureckim panowaniem przez 145 lat (z wyjątkiem krótkiego okresu w 1601, w którym miasto zostało odbite przez Węgrów, po czym ponownie opanowane przez Turków).

Székesfehérvár odrodził się w XVIII wieku, w okresie austriackiego panowania Habsburgów. Oprócz Węgrów w mieście osiedliło się wielu Serbów i Niemców. Wzniesiono wiele nowych budynków, m.in. klasztor Franciszkanów, kościół jezuicki i liczne pałace. W 1777 Maria Teresa Habsburg ponownie ustanowiła w mieście biskupstwo. Z XVIII-wiecznego, ponownego okresu świetności pochodzi barokowa zabudowa śródmieścia. Z początkiem XIX wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem edukacyjnym i kulturalnym. Po okresie rewolucji Székesfehérvár utracił na znaczeniu i uzyskał raczej rolniczy charakter, co uległo zmianie na przełomie XIX i XX wieku dzięki rozwojowi kolei i odkryciu złóż minerałów w okolicy.

Po II wojnie światowej, w której Székesfehérvár ucierpiał dość znacznie na skutek alianckich nalotów (poważnemu zniszczeniu uległy przedmieścia, natomiast barokowa starówka została nietknięta). Niebawem podjęto próbę przekształcenia go w miasto przemysłowe. Powstała tutaj m.in. fabryka autobusów Ikarus, fabryka odbiorników telewizyjnych i radiowych Videoton oraz zakład przetwórstwa aluminium Könnyűfémmű. W związku z tym ludność miasta podwoiła się w ciągu pierwszych 10 lat po wojnie. Mimo industrializacji śródmieście zdołało zachować swój barokowy charakter.

Po upadku komunistycznego reżimu wiele zakładów przemysłowych upadło, ale produkcję uruchomiło wiele firm zagranicznych, m.in. Ford, IBM, Philips. Székesfehérvár jest nadal ważnym ośrodkiem gospodarczym i naukowym.

Remove ads

Najważniejsze zabytki

Zabytkowe kościoły

Ogród Ruin – ruiny katedry Panny Marii, średniowiecznej katedry koronacyjnej oraz głównej nekropolii królów Węgier
Kaplica św. Anny(inne języki) – gotycka kaplica z ok. 1470 r., jedyny zachowany średniowieczny budynek w mieście
Kościół franciszkanów pw. św. Emeryka(inne języki), wzniesiony w latach 1720–1743 w stylu barokowym
Kościół i klasztor karmelitów, wzniesiony w latach 1745–1748 w stylu barokowym wraz z posągiem króla Węgier i Polski Ludwika Węgierskiego z 1932 r.
Kościół cystersów, wzniesiony w latach 1745–1751 w stylu barokowym
Katedra św. Stefana – barokowa świątynia zbudowana w latach 1758–1768
Pałac biskupi(inne języki) – pałac z końca XVIII wieku, do którego budowy wykorzystano cegły z ruin średniowiecznej katedry
Barokowe śródmieście
Serbski skansen, odznaczony w 1990 nagrodą Europa Nostra
Zamek Boryego
Pałac Zichych z końca XVIII w
Ratusz(inne języki) (Városháza) z końca XVII wieku, barokowy
Apteka pod Czarnym Orłem (1758)
Hiemer-ház, rokokowy budynek wzniesiony w 1770 dla sędziego miejskiego
Urząd komitacki (Megyeháza) z XIX w., klasycystyczny
Zamek Kégla(inne języki), neorenesansowy
Pomnik poety Mihályego Vörösmartyego z 1865 r.
Kościół ewangelicki, neoromański
Pomnik św. Emeryka z 1935 r.
Pomnik króla Stefana I z 1938 r.
Pomnik Ferenca Wathayego z 1938 r.
Pomnik Domokosa Kálmáncsehiego z 1938 r.
Pomnik Jerzego Warkocza z 1938 r.

Remove ads

Bibliografia

Remove ads

Székesfehérvár

Historia

Najważniejsze zabytki

Muzea

Sport

Miasta partnerskie

Bibliografia

Wikiwand - on