Tom Lantos

Thomas Peter Lantos, znany jako Tom Lantos (ur. 1 lutego 1928 w Budapeszcie jako Lantos Tamás Péter, zm. 11 lutego 2008) – amerykański polityk, urodzony na Węgrzech w rodzinie żydowskiej, w latach 1981–2008 reprezentował 11., a następnie 12. okręg wyborczy stanu Kalifornia w Izbie Reprezentantów. W latach 2007–2008 przewodniczącył Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów.

Tom Lantos

Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1928 Budapeszt
Data śmierci	11 lutego 2008
Członek Izby Reprezentantów z 11. okręgu Kalifornii
Okres	od 3 stycznia 1981 do 3 stycznia 1993
Przynależność polityczna	Partia Demokratyczna
Poprzednik	William Royer
Następca	Richard Pombo
Członek Izby Reprezentantów z 12. okręgu Kalifornii
Okres	od 3 stycznia 1993 do 11 lutego 2008
Poprzednik	Tom Campbell
Następca	Jackie Speier
Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów
Okres	od 2007 do 2008
Poprzednik	Henry Hyde
Następca	Howard Berman
Odznaczenia

Lantos, będący w czasie II wojny światowej członkiem antyfaszystowskiego ruchu oporu i więźniem obozu koncentracyjnego, należał do najbardziej liberalnych polityków w Kongresie.

Życie przed emigracją

Przyszły kongresmen przyszedł na świat w Budapeszcie. Jego ojciec, Pal Lantos, był bankierem, a matka, Anna, uczyła języka angielskiego w szkole średniej. Rodzina była wyznania mojżeszowego, lecz zarazem świecka.

W czasie okupacji niemieckiej pod koniec wojny, kiedy zainstalowano na Węgrzech skrajnie antysemicki i prohitlerowski marionetkowy rząd Ferenca Szálasiego, Lantos brał udział w ruchu oporu (już przedtem był politycznie nastawiony przeciwko nazistom i ich sprzymierzeńcom). Przypłacił to aresztowaniem, wysiedleniem i pobytem w obozie koncentracyjnym, gdzie zmuszany był do pracy. Lantos był jedynym ocalałym więźniem kacetu, który kiedykolwiek zasiadał w amerykańskim Kongresie. Dwukrotnie próbował ucieczki, uważając, jak sam potem powiedział, iż „nie ma nic do stracenia”. Za drugim razem udało mu się powrócić do Budapesztu.

Przetrwać pomógł mu w dużej mierze „aryjski” wygląd (blond włosy i niebieskie oczy), a także pomoc szwedzkiego dyplomaty Raoula Wallenberga, który korzystając ze swej pozycji i wynikających z niej uprawnień, uratował wielu Żydów od zagłady, umieszczając ich (m.in. Lantosa i jego ciotkę) pod ochroną ambasady.

Mimo iż Lantos nigdy osobiście nie poznał swego wybawcy, kiedy został kongresmenem w dowód uznania przeforsował uchwałę nadającą mu honorowe obywatelstwo USA i wzywającą do wyjaśnienia jego dalszych losów w ZSRR.

Po wojnie Tom Lantos rozpoczął studia na uniwersytecie w Budapeszcie (1946).

Pierwsze lata w nowym kraju

Sam Lantos powiadał o sobie, iż jest „Amerykaninem z wyboru” (ang. An American by choice). Latem 1947 r., dzięki uzyskanemu stypendium, mógł wyjechać do USA. Do Nowego Jorku przybył w sierpniu tegoż roku, gdzie postanowił zostać na stałe.

Studiował dalej na University of Washington oraz University of California (ekonomia, doktorat w 1953).

Przed rozpoczęciem kariery w Izbie, Lantos pracował jako profesor ekonomii, dziennikarz telewizyjny oraz senacki doradca ds. gospodarczych i zagranicznych.

Izba Reprezentantów

Mimo utraty przez demokratów stanowiska Prezydenta USA oraz większości w Senacie po wyborach w 1980 r., zachowali oni kontrolę nad Izbą Reprezentantów, a nawet pokonali kilku urzędujących republikanów. Jednym z nich był William H. Roye z 11. okręgu Kalifornii, którego miejsce zajął Tom Lantos.

Lantos z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w latach: 1982, 1984, 1986, 1988, 1990, 1992, 1994, 1996, 1998, 2000, 2002, 2004 i 2006.

Pozycje polityczne

Jako kongresmen Tom Lantos:

• Popierał prawo do przerywania ciąży oraz badania nad komórkami macierzystymi w celach medycznych.
• Sprzeciwiał się uczynieniu z PATRIOT Act stale obowiązującego prawa.
• Popierał prawa mniejszości seksualnych, w tym prawa do zawierania małżeństw i adopcji.
• Popierał zniesienie kary śmierci oraz głosował za obowiązkiem przeprowadzenia testów DNA przy wydawaniu wyroków śmierci przez sądy federalne.
• Popierał legalizację marihuany do celów medycznych.
• Sprzeciwiał się nieograniczonemu prawu do posiadania broni palnej.
• Początkowo głosował za wysłaniem wojsk do Iraku, ale szybko znalazł się w opozycji wobec interwencji, uznając ją za błąd^[1][2].

Sprawy zagraniczne

Jednymi z głównych przedmiotów zainteresowań Lantosa były sprawy zagraniczne. Jako jeden z niewielu demokratów popierał udział w pierwszej wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 r. Doprowadził m.in. do przesłuchania przed Kongresem młodej mieszkanki Kuwejtu, która opowiedziała o zbrodniach popełnianych w jej kraju przez wojska okupacyjne. Później jednak się okazało, iż była to mistyfikacja, a ową kobietą była córka ambasadora Kuwejtu w USA, która zataiła swoją tożsamość.

Jako jeden z założycieli i przywódców Congressional Human Rights Caucus Lantos nawoływał do zaangażowania Stanów Zjednoczonych wszędzie tam gdzie łamane są prawa człowieka (kładąc przy tym nacisk na współpracę z innymi krajami i ONZ). 28 kwietnia 2006 r. Lantos wraz z czterema innymi członkami Kongresu został aresztowany przed ambasadą Sudanu w Waszyngtonie za udział w nielegalnym zgromadzeniu, gdzie protestowano przeciwko bierności społeczności międzynarodowej wobec ludobójstwa w Darfurze.

Rodzina

W lipcu 1950 r. Tom Lantos ożenił się z Annette Tillemann, którą znał jeszcze z czasów dzieciństwa na Węgrzech. Mieli dwie córki: Annette i Katrinę. Lantos pozostał praktykującym Żydem, lecz jego żona i córki wyznawały mormonizm.

Katrina jest żoną byłego demokratycznego kongresmena z New Hampshire i ambasadora w Danii Richarda Swetta.

Odznaczenia

• Prezydencki Medal Wolności (2008)^[3]
• Krzyż Wielkiego Oficera Orderu Zasługi (Rumunia, 2000)^[4]
• Order Wolności (Kosowo, 2004)^[5]