Ulica Jana III Sobieskiego w Sanoku

Pierwotnie ulica nosiła nazwę Zielona. Na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku dokonano przebudowania ulicy, poszerzenia powiązane z wykupem gruntów, przetarg na przebudowę wygrał Esig Herzig, pracami kierował inż. Henryk Stoy^[2]. W trakcie budowy gmachu C. K. Gimnazjum uchwałą Rady Miejskiej z 8 lutego 1883 ulica Zielona została uznana drogą gminną^[3]. 5 kwietnia 1883 zatwierdzono projekt regulacji ulicy Zielonej^[4]. Na wniosek obywateli 2 sierpnia 1883 Rada Miejska, w ramach obchodów dwusetnej rocznicy bitwy pod Wiedniem z 12 września 1683, uchwaliła przemianować nazwę ulicy nadając jej patronat Jana III Sobieskiego^[5]. 6 września 1883 zatwierdzono program uroczystości na dzień 11 września 1883, w trakcie których ustanowiono tablicę pamiątkową z napisem ulicy^[6]^[7]^[8]^[9]. W 1913 ulica została przydzielona do dzielnicy Śródmieście^[10].

Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej ulica istniała pod nazwami Sobieskistrasse^[11]^[12]^[13] oraz Kasernenstrasse^[13]^[14]. W tym czasie ulicę otaczało od zachodu getto w Sanoku. Podczas walk w Sanoku w 1944 w ramach frontu wschodniego ulica była terenem zmagań zbrojnych; w budynku gimnazjum bronili się Niemcy, którzy w lipcu 1944 spalili położony od strony północnej budynek poczty^[15].

W 1951 zmieniono nazwę na Jarosława Dąbrowskiego^[16]^[17]^[14]. W okresie PRL przy ulicy powstały bloki mieszkalne, zaś obszar był określany jako „Osiedle Dąbrowskiego”^[18]. W 1990 został przywrócony dla ulicy patronat Jana III Sobieskiego^[14].

Przychodnia i zespół gabinetów lekarskich pod numerem 1^[19].
Szkoła Podstawowa nr 8 im. Królowej Zofii pod numerem 5 (przed 1939 pod numerem 2, należący do Katarzyny Siekierzyńskiej^[20]). Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
- Przed 1939 pod tym adresem funkcjonowała Sekcja Narciarska „Sanoczanka”, współdziałająca z sanockim kołem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego^[22].
Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 6. W 1938 do tego adresu był przypisany lekarz dr Włodzimierz Karanowicz^[23]^[24], który podczas okupacji niemieckiej przy ulicy Sobieskiego 6 urzędował jako Kreisarzt (lekarz powiatowy)^[11]^[12]^[13]^[25]. Mieszkał tam także z rodziną przedwojenny lekarz powiatowy, dr Antoni Dorosz^[26]. Pod numerem 6 ul. J. Dąbrowskiego mieszkał Stefan Gölis (1909-1959, syn Zygfryd)^[27]. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
Kamienice przy ul. Jana III Sobieskiego 8 i 10. Pierwotnym właścicielem był inż. Władysław Beksiński^[28], następnie przejęli go jego spadkobiercy^[29]. Przed 1939 pod numerami 4 i 6^[20]. Do 1939 do numeru 4 byli przypisani: Jan Ptyś, skup i eksport jaj, który prowadził Wolf Krämer^[30]^[31]. Budynki pod numerem 8 i 10 zostały wpisane do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
Ulica Jana III Sobieskiego 9 w Sanoku. Pod adresem są zlokalizowane:
- Piekarnia i punkt handlowy firmy Jadczyszyn^[32]. Jest położony na skrzyżowaniu ulicy Jana III Sobieskiego w Sanoku i ulicy Sokolej po północnej stronie.
  - W tym miejscu stał obecnie nieistniejący budynek poczty, figurujący pod numerem ulicy 7^[33], ulokowany poniżej gimnazjum przy zbiegu z ulicą Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Jego budowniczym na początku XX wieku był inż. Wilhelm Szomek, przez którego obiekt został wydzierżawiony na rzecz działającej w nim poczty^[34]. Budynek został spalony przez Niemców na przełomie lipca i sierpnia 1944^[34].
  - Dom przy ul. Jana III Sobieskiego 9, położony poniżej piekarni Jadczyszyn w kierunku północnym. Pierwotnie drewniany dom, później murowany, należał do pań Dydyńskich^[35]. Pod numerem 9 zamieszkiwali Stanisław Domański z żoną Janiną^[29]). Do 1939 pod numerem 9 ulicy funkcjonowała Komenda Rejonu Uzupełnień Sanok^[36]. Podczas II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej w domu funkcjonowały Deutsche Zollschule^[37], Knabeschule (Szkoła Męska)^[38]^[39]. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 12. Wybudowana przez Szymona Pijanowskiego, później należała do rodzin Edelheitów, Trendotów i Jankowskich. Przed 1939 oraz w okresie PRL pod numerem 8^[40]; wówczas pod tym adresem byli przepisani: kopalnia nafty „Artur” w Tyrawie Solnej, inż. Leon Friedländer, adwokat Augustyn Nowotarski^[41]^[24]. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
Nieistniejący dom rodziny Rudaków. Przed 1939 pod numerem 10; mieszkał w nim przedsiębiorca budowlany Emil Rudak^[24]. Podczas okupacji niemieckiej działała firma Bauunternehmung B. Kędzierski u. E. Rudak pod numerem ulicy 10a^[12]^[13]. Budynek znajdował się poniżej kamienicy Trendotów^[42].
Nieistniejący dom rodziny Drewińskich (orientacyjnie położony naprzeciw budynku przy ul. Teofila Lenartowicza 2), który został zlikwidowany w latach 70. XX wieku, a na jego miejscu powstał blok mieszkalny^[43]. W domu zamieszkiwali Szymon Drewiński (przybyły do Galicji po 1831 z zaboru rosyjskiego, radny miejski w Sanoku^[44]), jego żona Klara z rodu Rylskich oraz ich dzieci Sabina, Maurycy (lekarz^[45], dyrektor Szpitala Powszechnego w Sanoku^[46]), Teodozja (nauczycielka^[47]).
Blok mieszkalny. W przeszłości ten obszar (pomiędzy domem 9 a ulicą Teofila Lenartowicza) należał do ukraińskiego towarzystwa Narodnyj Dom^[48].
Pomnik Grzegorza z Sanoka upamiętniający Grzegorza z Sanoka, położony przed budynkiem przy ulicy Teofila Lenartowicza 2, u zbiegu z ulicą Jana III Sobieskiego^[49]. Pierwotnie stanowił willę Wilhelma Szomka. Na posesji istniała jedyna na ulicy studnia (sieć wodociągowa została stworzona w Sanoku w 1936)^[50].
Kamienica przy ul. Jana III Sobieskiego 16. Budynek został wpisany do wojewódzkiego (2006)^[51] oraz do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka^[21].
Nieistniejąca cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
Budynek pod numerem 21. W przeszłości siedziba WSS „Społem” i drukarni^[52]. Siedziba firmy Przedsiębiorstwo Budowlane TOMA^[53]
Pod numerem 22 ulicy (J. Dąbrowskiego) zamieszkiwał Andrzej Grasela^[54].
Zespół Szkół nr 1 im. Karola Adamieckiego (dawniej Zespół Szkół Ekonomicznych) pod numerem 23, w przeszłości koszary wojskowe. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[21].
Budynek pod numerem 24. Do 1954 pod tym adresem zamieszkiwał Maksymilian Siess^[55]. W 1972 obiekt pod ówczesnym adresem ul. Jarosława Dąbrowskiego 24, stanowiący drewniany dom z XVIII wieku, przebudowywany w XIX w., został włączony do uaktualnionego wówczas spisu rejestru zabytków Sanoka^[56].
Pod numerem 30 ulicy Jarosława Dąbrowskiego do końca życia zamieszkiwał profesor gimnazjalny Andrzej Grasela (zm. 1965)^[57].

W 1911 przy ulicy zamieszkiwali wzgl. urzędowali sędzia Marian Kowiński, adwokat Jan Staruszkiewicz, lekarz powiatowy Jacek Jabłoński^[58]. Przy ulicy był dom należący do rodzin Płazów i Gondylowskich, następnie do Lewickich, w którym zamieszkiwał Franciszek Kuszczak^[59]. Ponadto w latach 30. II RP do ulicy byli przypisani Efroim Krämer (nr 166), Referat Spraw Inwalidów Wojennych, Samuel Schorr, prowadzący handel luster i szkła, adwokat dr Efraim Weidman^[60]^[61]. Przy ulicy w domu mieszkał także szewc Franciszek Chrabąszcz^[62].

W 1933 przy ulicy było 85 budynków^[63], a tuż przed II wojną światową było ich 21^[20].

W przeszłości gminnej ewidencji zabytków Sanoka zostały wpisane budynki przy ulicy Jana III Sobieskiego pod numerami: 5, 6, 8, 9, 10, 12^[64]. Do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015, zostały wpisane budynki pod numerami 5, 6, 8, 9, 10, 12, 16, 23 ulicy^[21].

Ulica Jana III Sobieskiego w Sanoku

Historia

Zabudowa i mieszkańcy ulicy

Przypisy

Bibliografia

Zobacz też

Wikiwand - on