Ulica Nakielska w Bydgoszczy

Ulica Nakielska – ważna pod względem komunikacyjnym ulica w Bydgoszczy. Łączy zachodnie osiedla z centrum miasta oraz (razem z ul. Łochowską) jest drogą wylotową w kierunku Nakła. W dwudziestoleciu międzywojennym była drugą pod względem długości ulicą w Bydgoszczy, licząc łącznie 4,16 km^[1].

Szybkie fakty Państwo, Miejscowość ...

Remove ads

Przebieg

Ulica rozciąga się na kierunku wschód-zachód, od Ronda Grunwaldzkiego po skrzyżowanie z ul. Lisią i Łochowską w pobliżu zachodnich granic Bydgoszczy. Jej długość wynosi około 5,4 km. Ulica stanowi jedną z głównych arterii komunikacyjnych i tras wylotowych z Bydgoszczy łącząc centrum z zachodnimi osiedlami miasta położonymi po południowej stronie Kanału Bydgoskiego. W kierunku zachodnim ulica przebiega przez następujące jednostki urbanistyczne: Wilczak, Jary, Miedzyń, Prądy. Droga w całym swym przebiegu wiedzie u podnóża Zbocza Bydgoskiego oddalona o kilkaset metrów od Kanału Bydgoskiego.

Remove ads

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Ulica Nakielska stanowi stary trakt łączący Bydgoszcz z Nakłem nad Notecią i osadami położonymi na zachód od miasta po południowej stronie doliny bydgosko-nakielskiej. Mapa okolic Bydgoszczy z 1796-1802 r. (mapa Schroettera wykonana na podstawie pomiarów geodezyjnych) przedstawia drogę pokrywająca się w przybliżeniu z dzisiejszym śladem ulicy, przebiegająca przez terytoria folwarków: Wilczak Wielki, Miedzyń oraz w pobliżu „kolonii Prondy”. Dalej droga wiodła przez Łochowo, Gorzeń i most na 9. śluzie Kanału Bydgoskiego do Nakła^[2].

Plan Bydgoszczy i okolic z 1857 r. przedstawia drogę rozpoczynającą się skrzyżowaniem z ul. Świętej Trójcy tuż przy moście na Kanale Bydgoskim. W rejonie IV śluzy zbiegały się z ul. Nakielską: ul. Wrocławska (z Okola), ul. Dolina (z pl. Poznańskiego) oraz ul. Ułańska (z Wilczaka). Dalej droga prowadziła w kierunku zachodnim między zboczem bydgoskiej pradoliny, a parkiem otaczającym Kanał Bydgoski. Przed Prądami droga rozwidlała się zgodnie z obecnym biegiem ulic Lisiej i Łochowskiej^[3]. W 1872 r. nad ulicą wybudowano wiadukt linii kolejowej do Inowrocławia (w 1897 r. przeprowadzono nim także linię do Żnina, posiadającą od 1908 odgałęzienie z Szubina do Poznania).

Początkowo tylko wschodni skrawek ulicy w dzisiejszym przebiegu pozostawał w granicach administracyjnych miasta Bydgoszczy – do ul. Miedza przy III śluzie. Po włączeniu w 1920 r. przedmieść Wilczak i Miedzyń, ulica w przebiegu „miejskim” sięgała do ul. Tczewskiej. W granicach administracyjnych Bydgoszczy na całej długości znalazła się po włączeniu do miasta przedmieścia Prądy w 1954 roku^[4]. Pod koniec XIX w. ulica była wybrukowana, a na wschodnim odcinku otoczona pierzejami kamienic^[5].

Pierwsze prace modernizacyjne ulicy po II wojnie światowej podjęto dopiero w latach 60. XX w. Nawierzchnię bitumiczną otrzymał wówczas odcinek od wiaduktu kolejowego do granic miasta^[6]. W 1973 r. wybudowano łącznicę ulicy z rondem Grunwaldzkim, powstałym na zasypanym fragmencie starego Kanału Bydgoskiego (rondo położone jest na wschód od zasypanej śluzy III)^[7]. Ulicę na odcinku położonym na wschód od kościoła Miłosierdzia Bożego poszerzono, zastępując zarazem bruk z kamienia polnego nawierzchnią bitumiczną^[8]. Od 1973 r. ulica rozpoczynała się zatem na rondzie Grunwaldzkim zamiast na skrzyżowaniu z ul. św. Trójcy. Drogą tranzytową wyprowadzająca ruch w kierunku Szczecina ustanowiono ul. Grunwaldzką, zaś ul. Nakielska zachowała charakter drogi zbiorczej, kanalizującej ruch z zachodnich osiedli i przedmieść Bydgoszczy. W latach 60. i 70. w związku z rozwojem budownictwa mieszkaniowego na Jarach, Miedzyniu i Prądach, ulica zyskała nowe połączenia z drogami lokalnymi w tym rejonie.

Wśród inwestycji zrealizowanych po 1990 r. łączących się z ul. Nakielską można wymienić m.in. wymianę torowisk tramwajowych (na tzw. ciche torowisko) we wschodniej części ulicy oraz budowę nowych sygnalizacji świetlnych. W perspektywicznych planach znajduje się generalna przebudowa ulicy, adekwatna do wzmagającego się ruchu pojazdów.

W październiku 2015, w związku z budową pierwszej stacji benzynowej na ul. Nakielskiej, kosztem 1,2 mln zł poszerzono niewielki fragment ulicy w rejonie ul. Plażowej^[9].

W grudniu 2017 rozpisano przetarg na przebudowę skrzyżowania ulic Nakielskiej, Łochowskiej i Lisiej na rondo o średnicy 26 m^[10]. Prace rozpoczęły się w lipcu 2018^[11] i zostały zakończone wiosną 2019^[12], przy czym zasadnicza część prac została wykonana do jesieni 2018^[13].

W 2017 przeprowadzono konsultacje społeczne dotyczące poszerzenia ulicy na odcinku od wiaduktu do ul. Łochowskiej o buspasy, mające mieć charakter pasów wewnętrznych (ruch indywidualny ma odbywać się pasami zewnętrznymi) i zintegrowane z przystankami wiedeńskimi (z wyniesioną powierzchnią na pasach ruchu indywidualnego). Piesi zmierzając do zatrzymującego się na środkowym pasie autobusu będą wkraczali na jezdnie spod wiat, w które zaopatrzone zostaną przystanki. Przebudowane zostaną również skrzyżowania z ul. Bronikowskiego, Widok, Pijarów i Wiśniową. Inwestycja ma zostać zrealizowana po zakończeniu rozbudowy ulicy Grunwaldzkiej i pochłonąć 40-45 mln zł. Prace miały się zacząć wiosną 2020 roku^[14]^[15], jednak ze względu na trudności budżetowe miasta zostały przełożone na późniejszy termin^[16].

Na wniosek mieszkańców prace projektowe objęły też odcinek od wiaduktu do ul. Nasypowej (660 m). Skrzyżowanie z tą ulicą zostanie poszerzone do 5 pasów, po południowej stronie powstanie ścieżka rowerowa. Nad ulicą przewiduje się powstanie przystanku kolejowego Bydgoszcz Wilczak, niewykluczone jest przeniesienie pętli tramwajowej na stronę Miedzynia^[17]^[18].

W 2021 przystąpiono do projektowania przebudowy pozostałego odcinka ul. Nakielskiej, przewiduje się powstanie na tym odcinku przystanków wiedeńskich, a w zależności od przyjętej koncepcji - także obustronnych dróg rowerowych^[19]^[20].

We wrześniu 2022 ulicy nadano status drogi wojewódzkiej^[21].

Nazwy

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy^[22]:

przed 1920 – Nakelerstraße (poza miastem Chaussee nach Nakel)
1920–1939 – Nakielska
1939–1945 – Ludendorffstraße
od 1945 – Nakielska

Remove ads

Komunikacja

Podsumowanie

Perspektywa

Ruch tramwajowy

Torowisko tramwajowe na ulicy Nakielskiej zostało wybudowane w 1901 r., kiedy wydłużono w kierunku zachodnim trzecią w kolejności linię tramwaju elektrycznego (linia „C” biała, uruchomiona w 1900 r. z pl. Teatralnego na Bartodzieje). Tory tramwajowe położono od placu Teatralnego do skrzyżowania ul. Nakielskiej i Czerwonego Krzyża^[23]. W 1948 r. zmieniono oznaczenie linii tramwajowej na „3”. W 1950 roku przedłużono tory do wiaduktu kolejowego, zaś w 1973 r. uruchomiono torowisko na nowym węźle Grunwaldzkim^[24]. Po zamknięciu ruchu tramwajowego na ul. Grunwaldzkiej ulicą Nakielską zaczęła kursować również szczytowa linia nr 5 do Stomilu. Po zawieszeniu ruchu na ul. Dworcowej w 1990, na Wilczak skierowano również linię 2 z ul. Karpackiej, zastąpioną po kilku tygodniach linią 8 z Kapuścisk. Linię 5 wycofano z Wilczaka w 1991, a układ dwóch kursujących ul. Nakielską linii (nr 3 i 8) utrzymał się do 24 listopada 2012, kiedy to linię nr 3 skierowano na nową trasę do Dworca Głównego, a w zamian uruchomiono linię nr 1. Od stycznia 2016 na ul. Nakielską powróciła linia 3 w relacji wydłużonej aż do nowego Fordonu, natomiast wycofano z niej linie 8 na Kapuściska. Aż do 7 września 1991 ulicą kursował tramwaj nocny linii 3N z Bydgoszczy Wschód. Od tamtej pory komunikację nocną zapewniają autobusy (pierwotnie linii 34N z Wyścigowej, następnie z Dworca Głównego, a po likwidacji tej linii autobusy 35N (do 2016) i potem 36N z centrum miasta).

Ruch autobusowy

W roku 1956 uruchomiono wzdłuż ulicy linię autobusową nr 6, którą w 1962 przemianowano na 56. Od tego czasu jest ona podstawową linią autobusową kursującą ulicą Nakielską. W różnych okresach uzupełniały ją pojazdy linii 56 bis, 101, 201 czy 34N. W czasie budowy wiaduktu linii kolejowej Bydgoszcz-Piła nad ul. Grunwaldzką ulicą Nakielską kursowały także linie 51, 58 i 60. Do 2016 komunikacja nocna obsługiwana była przez linię 35N kursującą w układzie okrężnym, natomiast obecnie obsługę zapewnia linia 36N z pętlą przy ul. Lisiej. Również od roku 2016 wzdłuż ulicy Nakielskiej funkcjonuje linia 62, powstała z wyodrębnienia z linii 56 kursów wariantowych Garbary - Lisia/Belma. Ponadto od 2020 wzdłuż ulicy kursują autobusy linii 90 Garbary - Łochowice.

Obciążenie ruchem drogowym

Ulica Nakielska należy do mocno obciążonych ruchem drogowym arterii komunikacyjnych w Bydgoszczy. Pomiar ruchu w 2006 r. wykazał, że w szczycie komunikacyjnym przejeżdża przezeń do 1100 pojazdów na godzinę. Najbardziej zatłoczonym odcinkiem jest fragment między rondem Grunwaldzkim a skrzyżowaniem z ul. Widok. Mniej intensywny ruch zanotowano na zachód od tej ulicy – do 600 pojazdów na godzinę^[25].

Remove ads

Zabudowa

Podsumowanie

Perspektywa

Ulica Nakielska we wschodniej części przebiega przez Wilczak, który do 1920 r. był osiedlem podmiejskim o charakterze przemysłowym, jednak z rozwijającą się zabudową miejską. Pierwotna zabudowa powstawała na działkach dzierżawionych od właścicieli folwarku. Skromne parterowe domy od końca XIX w. zastępowały kamienice czynszowe, zbliżone wystrojem i formą do budowanych w Śródmieściu Bydgoszczy. W 1927 r. resztówkę folwarku rozparcelował Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża (od 1921 r. właściciel). W miejscu siedziby folwarku w okresie międzywojennym powstało osiedle mieszkaniowe, a ulicę łączącą folwark z ul. Nakielską, noszącą wcześniej nazwę Jary, przemianowano na ul. Czerwonego Krzyża. Wśród zabudowań wzniesionych przy ul. Nakielskiej w okresie pruskim na uwagę zasługują m.in.: zbór ewangelicki, szkoła ewangelicka i katolicka, willa pod nr 47 (proj. Fritz Weidner), w której m.in. prowadzono ochronkę dla dzieci oraz zabudowania Fabryki Obrabiarek do Drewna z willą właściciela Carla Blumwe^[26]. W dwudziestoleciu międzywojennym między ulicą a Kanałem Bydgoskim wzniesiono stadion miejski im. Idziego Świtały z trybunami (1920-1927), na którym zajęcia sportowe prowadził m.in. Klub Sportowy „Gwiazda” (zał. 25 IV 1920)^[27]. W 1956 r. na jego terenie urządzono największe w mieście kąpielisko. Na terenie 4 ha powstały m.in. odkryte baseny, brodziki dla dzieci, solarium, szatnie i punkty gastronomiczne^[28]. Użytkowania kąpieliska OSiR zaprzestano w latach 80. XX w., natomiast w sąsiedztwie w 2009 r. powstała pierwsza w mieście marina na Kanale Bydgoskim.

Po włączeniu w 1954 r. do Bydgoszczy przedmieścia Prądy rozpoczął się proces urbanizacji peryferyjnej części ulicy. W 1961 r. Miejska Rada Narodowa wydzieliła w zachodnich dzielnicach Bydgoszczy, m.in. na Miedzyniu i Jarach kilka tysięcy działek budowlanych przeznaczonych pod budownictwo indywidualne. W otoczeniu ul. Nakielskiej na zachód od ul. Czerwonego Krzyża powstały nowe kwartały zabudowy jednorodzinnej. Wzniesiono również nowe szkoły, placówki handlowe oraz kościoły (m.in. NMP z Góry Karmel 1980 i bł. Michała Kozala 1995).

12 października 1986 o godz. 14.30 na skutek nieostrożności przy produkcji w nielegalnej wytwórni materiałów pirotechnicznych zlokalizowanej w jednym z mieszkań budynku przy ul. Nakielskiej 27 nastąpił wybuch 2500 tzw. korków, w efekcie którego śmierć poniosły 3 osoby. Uszkodzony budynek rozebrano^[29].

W 2017 w miejscu dawnego basenu otwarto centrum handlowe. W tym samym roku powstała plomba przy ul. Nakielskiej 37^[30] oraz odnowiono elewację budynku pod nr 29^[31]. Rok później wyburzono parterowy budynek nr 46, w miejscu którego w 2019 rozpoczęła się budowa czteroklatkowego, sześciopiętrowego bloku^[32]. W l. 2020-2021 dokonano restauracji elewacji budynków pod nr 13, 15, 17, 19, 21^[33] i 25^[34]^[35]^[36].

W 2022 przy ul. Nakielskiej 190 powstał "Park Handlowy" - własność cukierni "Staropolska^[37]^[38].

Remove ads

Miejsca i obiekty

Podsumowanie

Perspektywa

W otoczeniu ul. Nakielskiej znajdują się między innymi:

Planty nad Kanałem Bydgoskim – liczący 47 ha, drugi co do wielkości i jeden ze starszych parków bydgoskich
Centrum Handlowe „Rondo” – zbudowany w 1999 r. pierwszy hipermarket w Bydgoszczy
Kościół Miłosierdzia Bożego w Bydgoszczy (1905) – neogotycki zbór ewangelicki, po 1945 r. świątynia katolicka;
Park Hotel – hotel trzygwiazdkowy, położony koło śluzy IV Kanału Bydgoskiego
Willa proj. Fritza Weidnera, zbudowana z inicjatywy Wilhema Blumwe z przeznaczeniem na przedszkole (1898) – Nakielska 47
Fabryka Obrabiarek do Drewna – jedna z najstarszych, czynnych bydgoskich firm, przedsiębiorstwo produkujące od 1865 roku maszyny i urządzenia do obróbki i przerobu drewna
Willa Carla Blumwe w Bydgoszczy – zabytkowy budynek poprzemysłowy, willa fabrykantów Carla i Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
Klub Sportowy Gwiazda wraz z mariną Gwiazda na Kanale Bydgoskim
Kościół bł. Michała Kozala Biskupa i Męczennika – kościół w budowie od 1995 r.
Zespół Szkół nr 1 im. Bartłomieja z Bydgoszczy – Nakielska 11
Zespół Szkół nr 23 – Nakielska 273
Budynek nr 13 z końca XIX w., dawna gospoda i hotel; na elewacji frontowej zachowane sztukaterie, gzymsy oraz konsole pod linią dachu^[34]^[39]
Budynek nr 22 z 1902, wpisany do gminnej ewidencji zabytków, ze sfinansowanym przez samorząd województwa muralem przedstawiającym Jana Pawła II^[40]^[41]^[42]
Budynek nr 25 z około 1895, z bogato zdobioną fasadą (profilowane opaski na parterze, parapety, pilastry z głowicami w stylu jońskim na piętrze i gzymsy nadokienne oraz płyciny nad i podokienne; konsole pod gzymsem skrzynkowym; fryz kostkowy na wysokości piętra; płytkie boniowanie na parterze) i oryginalnymi drewnianymi dwuskrzydłowymi drzwiami wejściowymi; w niszy na wysokości I piętra pełnoplastyczna postać rzymskiej bogini Fortuny z rogiem obfitości^[43]^[44]