Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ustrzyki Dolne (gmina)
gmina miejsko-wiejska w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ustrzyki Dolne – gmina miejsko-wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim. Siedziba gminy to Ustrzyki Dolne.
.jpg)
_location_map.png)
Według danych z 31 grudnia 2014[4] gminę zamieszkiwały 17 650 osoby.
Remove ads
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[5] gmina Ustrzyki Dolne ma obszar 477,7 km², w tym:
- użytki rolne: 31%
- użytki leśne: 62%
Gmina stanowi 41,97% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 31 grudnia 2014[4]:
Turystyka
.jpg)
Głównymi zabytkami regionu są rozsiane po wielu wioskach drewniane cerkiewki głównie z XVIII – XIX wieku. Najładniejsze znajdują się w Równi, Czarnej, Smolniku, Hoszowie, Michniowcu. W Jasieniu znajduje się XVIII-wieczne sanktuarium maryjne wraz z obrazem Matki Boskiej Bieszczadzkiej.
Sołectwa
- Bandrów Narodowy
- Brelików-Leszczowate
- Brzegi Dolne
- Dźwiniacz Dolny
- Hoszowczyk
- Hoszów
- Jałowe
- Jureczkowa
- Krościenko
- Liskowate
- Łobozew Dolny
- Łobozew Górny
- Łodyna
- Moczary
- Nowosielce Kozickie
- Ropienka
- Równia
- Serednica-Wola Romanowa
- Stańkowa
- Teleśnica Oszwarowa
- Trzcianiec
- Ustjanowa Dolna
- Ustjanowa Górna
- Wojtkowa
- Wojtkówka
- Zadwórze
- Zawadka[2]
- Pozostałe miejscowości podstawowe
Arłamów, Daszówka, Grąziowa, Jamna Dolna, Jamna Górna, Kwaszenina, Sokole, Teleśnica Sanna, Trójca, Wola Maćkowa.
Na terenie gminy, w odległości 7 km od Ustrzyk znajduje się przejście graniczne Krościenko – Smolnica pomiędzy Polską a Ukrainą.
Remove ads
Części miasta Ustrzyki Dolne
- Jasień
- Osiedle Fabryczne
- Pod Dębami
- Strwiążek
- Strwiążyczek
- Ustjanowa Górna
- Zabłocie
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
1934–1939
Gminę zbiorową Ustrzyki Dolne utworzono 1 sierpnia 1934 roku w województwie lwowskim, w powiecie leskim, z dotychczasowych 12 jednostkowych gmin wiejskich: Bandrów Kolonia, Bandrów Narodowy, Berehy Dolne, Dźwiniacz Dolny, Hoszowczyk, Hoszów, Jałowe, Jasień, Łodyna, Moczary, Równia, Strwiążyk[6].
17 września gminę podzielono na 12 gromad (sołectw)[7]:
- Bandrów Kolonia – miejsc. Bandrów Kolonja;
- Bandrów Narodowy – miejsc. Bandrów Narodowy;
- Berehy Dolne – miejsc. Berehy Dolne;
- Dźwiniacz Dolny – miejsc. Dźwiniacz Dolny;
- Hoszowczyk – miejsc. Hoszowczyk;
- Hoszów – miejsc. Hoszów;
- Jałowe – miejsc. Jałowe i Zamłynie;
- Jasień – miejsc. Jasień ;
- Łodyna – miejsc. Łodyna;
- Moczary – miejsc. Moczary;
- Równia – miejsc. Równia;
- Strwiążyk – miejsc. Strwiążyk.
1939–1941
Po wybuchu II wojny światowej granica niemiecko-sowiecka przedzieliła gminę wzdłuż Sanu. Cała gminy Ustrzyki Dolne z miastem Ustrzyki Dolne przeszła pod okupację radziecką, gdzie została zniesiona 17 stycznia 1940 i włączona do nowo utworzonego tam rejonu ustrzyckiego w obwodzie drohobyckim[8].
1941–1944
Rejon ustrzycki przestał istnieć wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941. Na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941 obszar dawnej gminy Ustrzyki Dolne wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa i utworzonego tam nowego dystryktu Galicja, gdzie odtworzono gminę Ustrzyki Dolne w jej oryginalnych granicach. 15 listopada 1941 miasto i gminę Ustrzyki Dolne włączono do powiatu sanockiego w dystrykcie krakowskim[9].
Podział gminy na gromady zachowano; zniesiono jedynie gromadę Bandrów Kolonia, włączając ją do gromady Bandrów Narodowy, a miasto Ustrzyki DOlne połączono z gminą wiejską, zachowując jednak status miasta. Liczba mieszkańców gminy w 1943 roku wynosiła 9998: 1032 w Bandrowie Narodowym, 1066 w Berehach Dolnych, 703 w Dźwiniaczu Dolnym, 683 w Hoszowczyku, 450 w Hoszowie, 443 w Jałowem, 650 w Jasieniu, 730 w Łodynie, 614 w Moczarach, 1100 w Równi, 408 w Strwiążyku i 2119 w Ustrzykach Dolnych[10].
1944–1951
Latem 1944 przywrócono ponownie granicę na Sanie po zajęciu wschodnich terenów przez Armię Czerwoną, włączając ponownie prawie cały obszar gminy Ustrzyki Dolne do reaktywowanego 31 lipca 1944 rejonu ustrzyckiego w obwodzie drohobyckim w ZSRR[11][12]. Jedynie gromada Dźwiniacz Dolny powróciła do Polski i powiatu leskiego, gdzie została włączona do gminy Ropienka[13][14], wchodząc w skład utworzonego 18 sierpnia 1945 woj. rzeszowskiego[15].
W ZSRR dawny obszar gminy Ustrzyki Dolne podzielono na dziewięć rad wiejskich i jedną radę miejską[16]:
- rada wiejska Bandrów (Бандрівська сільська рада) – wieś Bandrów (Бандрів);
- rada wiejska Berehy Dolne (Долішньо-Берегівська сільська рада) – wieś Berehy Dolne (Долішні-Береги);
- rada wiejska Hoszowczyk (Гошівчицька сільська рада) – wieś Hoszowczyk (Гошівчик);
- rada wiejska Hoszów (Гошівська селищна рада) – wieś Hoszów (Гошів), chutor Zadwórze (Задвір'я);
- rada wiejska Jasień (Ясенська сільська рада) – wieś Jasień (Ясень), chutor Zamłynne (Замлиння), chutor Jałowe (Ялове);
- rada wiejska Łodyna (Лодинянська сільська рада) – wieś Łodyna (Лодина), chutor Wola (Воля);
- rada wiejska Moczary (Мочарівська сільська рада) – wieś Moczary (Мочари);
- rada wiejska Równia (Рівнянська сільська рада) – wieś Równia (Рівня);
- rada wiejska Strwiążyk (Стряжиківська сільська рада) – wieś Strwiążyk (Стряжики), chutor Ustrzyki (Устріки);
- rada miejska Ustrzyki Dolne (Нижньо-Устріцька міська рада) – miasto Ustrzyki Dolne (Нижние Устрики).
15 maja 1948 od rady wiejskiej Łodyna odłączono chutor Wola (Maćkowa)[17], przekazując ją Polsce w ramach korekty granic z ZSRR[16]. Chutor Wola Maćkowa zintegrowano z gromadą Leszczowate w gminie Ropienka w tymże powiecie i województwie[18].
1951–1954
W wyniku włączenia do Polski z ZSRR w grudniu 1951 prawie całego rejonu ustrzyckiego w ramach umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951, obszar ten przekształcono w nowy powiat ustrzycki z siedzibą w Ustrzykach Dolnych[19].
Zasadniczy podział na przedwojenne gminy przywrócono, jednak nie odtworzono gminy Ustrzyki Dolne, lecz w jej miejsce powstała gmina Jasień oraz reaktywowano odrębną gminę miejską Ustrzyki Dolne[20][21]. Gromady Dźwiniacz Dolny i chutora Wola Maćkowa nie włączono do nowej gminy Jasień, lecz pozostały one w gminie Ropienka[22]
Jedynym obszarem przedwojennej gminy Ustrzyki Dolne który nie wszedł w 1951 roku w skład Polski był wschodni skrawek gromady Bandrów Narodowy, który zintegrowano z radą wiejską Gałówka w ZSRR.
1954–1972
Gminę Jasień zniesiono 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[23], a jej obszar wszedł w skład nowych gromad Brzegi Dolne, Jasień i Ustianowa[24].
1 listopada 1972, w związku ze zniesieniem powiatu ustrzyckiego, obszar dawnej gminy Ustrzyki Dolne wszedł w skład nowo utworzonego powiatu bieszczadzkiego w województwie rzeszowskim[25]
Od 1973
Gminę wiejską Ustrzyki Dolne reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie bieszczadzkim w woj. rzeszowskim w związku z kolejną reformą administracyjną[26]. Gmina objęła[27]:
- 22 sołectwa: Bandrów Narodowy, Brzegi Dolne, Dźwiniacz Dolny, Hoszowczyk, Hoszów, Jałowe, Jasień, Krościenko, Liskowate, Łobozew Dolny, Łobozew Górny, Łodyna, Moczary, Równia, Strwiążek, Teleśnica Oszwarowa, Ustjanowa Dolna, Ustjanowa Górna i Zadwórze;
- 3 obręby geodezyjne: Daszówka, Sokole i Teleśnica Sanna.
Tego samego dnia (1 stycznia 1973) Strwiążek i część Ustjanowej Górnej o łącznej powierzchni 280 ha włączono do Ustrzyk Dolnych[28].
Nowa gmina Ustrzyki Dolne objęła obszar zupełnie inny niż w jej pierwotnej odsłonie, a w jej skład weszły miejscowości należące przed wojną do:
- gminy Czarna w powiecie leskim – Zadwórze;
- gminy Łobozew w powiecie leskim – Daszówka, Łobozew Dolny, Łobozew Górny, Sokole, Teleśnica Oszwarowa, Teleśnica Sanna, Ustjanowa Dolna i Ustjanowa Górna (miejscowość Sokole należała w latach 1952–1954 do gminy Polana).;
- gminy Ustrzyki Dolne w powiecie leskim – Bandrów Narodowy, Brzegi Dolne, Hoszowczyk, Hoszów, Jałowe, Jasień, Łodyna, Moczary, Równia, Strwiążek (miejscowości te należały w latach 1952–1954 do gminy Jasień);
- gminy Krościenko w powiecie dobromilskim – Krościenko (z Wyżnem, Stebnikiem i Głazami) i Liskowate (z Wolicą) z fragmentami Smolnicy, Rudawki i Nanowej;
- gminy Starzawa w powiecie dobtomilskim – skrawki Łopuszanki;
- gminy Ławrów w powiecie turczańskim – zachodnie stoki Mszańca między Bandrowem Narodowym a Bystrem.
1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim[29].
2 lutego 1976 z gminy Ustrzyki Dolne wyłączono obszar geodezyjny góry Jawor, włączając do gminy Olszanica[30]. Po przyłączeniu Jawora do gminy Olszanica (do sołctwa Bóbrka), granica gmin nie biegła już w tym miejscu na Sanie, natomiast w gminie Olszanica znalazło się w całości Jezioro Solińskie.
1 lutego 1977 z gminy Ustrzyki Dolne wyłączono sołectwa Łobozew Dolny, Sokole i Teleśnica Sanna, włączając je do nowo utworzonej gminy Solina. Równocześnie do gminy Ustrzyki Dolne włączono sołectwa Wola Maćkowa i Wola Romanowa ze zniesionej gminy Ropienka[31].
1 kwietnia 1977, dwa miesiące później, zmieniono zdanie odnośnie sołectw Wola Maćkowa i Wola Romanowa, wyłączając je z gminy Ustrzyki Dolne i włączając do gminy Olszanica. Z gminy Ustrzyki Dolne wyłączono także sołectwa Daszówka, Łobozew Górny i Teleśnica Oszwarowa, włączając je do gminy Solina. Utratę terenów zrekompensowano przez przyłączenie do gminy Ustrzyki Dolne jedenastu sołectw: Arłamów, Grąziowa, Jamna Dolna, Jamna Górna, Jureczkowa, Kwaszenina, Nowosielce Kozickie, Trójca, Trzcianiec, Wojtkowa i Wojtkówka z gminy Olszanica (a do 31 stycznia 1977 należące do gminy Ropienka[31])[32]. Tym samym do gminy Ustrzyki Dolne włączono duży obszar Pogórza Przemyskiego, należący przed wojną do powiatu dobromilskiego (gminy Wojtkowa, Rybotycze i Dobromil), a po wojnie do powiatu przemyskiego.
1 lipca 1981 do gminy Ustrzyki Dolne z gminy Solina przyłączono z powrotem sześć wsi na wschodnim brzegu Sanu, włączonych do gminy Solina w 1977 roku: Daszówka, Łobozew Dolny, Łobozew Górny, Sokole, Teleśnica Oszwarowa i Teleśnica Sanna[33].
1 stycznia 1992 połączono gminę Ustrzyki Dolne z miastem Ustrzyki Dolne[34].
27 czerwca 1994 z gminy Ustrzyki Dolne wyłączono wieś Jasień, włączając ją do miasta Ustrzyki Dolne[35].
Od 1999 w powiecie bieszczadzkim w nowym województwie podkarpackim.
1 stycznia 2002 do gminy Ustrzyki Dolne z gminy Olszanica przyłączono kolejne osiem miejscowości Pogórza Przemyskiego o totalnej powierzchni 7345,32 ha: Brelików (754,42 ha), Leszczowate (1379,57 ha), Ropienka (1336,92 ha), Serednica (966,58 ha), Stańkowa (971,47 ha) i Zawadka (1262,94 ha) oraz Wola Maćkowa (283,20 ha) i Wola Romanowa (390,22 ha), które już wcześniej należały do gminy Ustrzyki Dolne przez dwa miesiące w 1977 roku. Tym samym w granicach gminy Ustrzyki Dolne znalazł się prawie cały obszar przedwojennej gminy Ropienka (oprócz Paszowej i Wańkowej), poszerzając jednocześnie wąski przegub gminy koło Jureczkowej, łączący Ustrzyki Dolne z sołectwami Pogórza Przemyskiego na północy[36].
Ponadto, 1 stycznia 2002 z miasta Ustrzyki Dolne wyłączono obszar 3,16 ha (części obrębów ewidencyjnych Jasień i Ustrzyki Dolne), włączając go do gminy Ustrzyki Dolne, natomiast do miasta Ustrzyki Dolne (do obrębu ewidencyjnego Strwiążyk) włączono obszar o powierzchni 2,17 ha z gminy Ustrzyki Dolne (1,19 ha z Równi, 0,94 ha z Jałowego i 0,04 z Ustianowej Górnej)[37].
W 2022 roku władze gminy Ustrzyki Dolne chciały przyłączyć należący do gminy Bircza teren lotniska i heliportu Arłamów (340 ha) do gminy Ustrzyki Dolne, jako że jest wykorzystywane głównie w celach turystycznych przez znajdujący się na terenie gminy Ustrzyki Dolne Hotel Arłamów. Ponadto władze ustrzyckiej gminy chciałyby lądowisko przekształcić w lotnisko, wykorzystywane w większym stopniu niż to się dzieje obecnie. W związku z tym w gminie Bircza przeprowadzono konsultacje społeczne. Na uprawnione do głosowania 5252 osoby, udział w konsultacjach wzięło 3026 osób, czyli 57,62% mieszkańców. Przeciw proponowanej zmianie granic głosowało 99,41%[38].
Przynależność administracyjna miejscowości gminy Ustrzyki Dolne w różnych latach
Remove ads
Sąsiednie gminy
Władze gminy
- Komisarz - pełniący funkcję burmistrza: Paweł Germański[39]
- Zastępca burmistrza: Michał Wnuk
- Przewodniczący Rady Miejskiej: Arkadiusz Lupa
- Sekretarz: Janina Sokołowska
- Skarbnik: Ewa Kaczmaryk-Elmerych
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads