Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Wacław Kostek-Biernacki
polski pisarz i poeta, działacz sanacyjny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Wacław Kostek-Biernacki (ur. 24 września[1] 1884 w Lublinie, zm. 25 maja 1957 w Warszawie) – polski pisarz i poeta, działacz sanacyjny, wojewoda nowogrodzki (1931–1932) i poleski (1932–1939), minister, pułkownik piechoty Wojska Polskiego, twórca i nadzorca Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.
.jpg)
.png){kind=small}
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Młodość
Pochodził z rodziny mieszczańskiej. Był synem Tomasza i Marii z Niwińskich[1]. Miał brata Jana oraz siostrę Eugenię. Naukę pobierał w gimnazjum w Lublinie. lecz został z niego wydalony za udział w antyrosyjskiej demonstracji[1]. Naukę kontynuował we Lwowie, gdzie w 1903 r. zdał eksternistycznie maturę. Następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim, a od 1904 r. także na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1905 r. został działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej i porzucił dalszą naukę.
Za swą działalność został w styczniu 1907 r. aresztowany w Warszawie i osadzony w więzieniu lubelskim. Stamtąd 26 maja 1907 r. zorganizował udaną ucieczkę 41 więźniów[1]. Na wolności angażował się w akcje bojowe PPS - Frakcji Rewolucyjnej. Kolejno przedostał się na tereny zaboru austriackiego, skąd w 1908 r. wyruszył do Francji, gdzie zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Został wysłany do Algieru, służył w 1 pułku w miejscowości Sidi-Bel-Abbes w pobliżu Oranu, lecz długo w niej nie pozostał, gdyż we wrześniu 1908 r. zdezerterował i powrócił do Galicji[1]. Tam został członkiem Związku Walki Czynnej[2].
Wielka Wojna
W 1914 r. został żołnierzem oddziałów strzeleckich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Jako porucznik służył w I Brygadzie Legionów Polskich. W okresie od sierpnia do grudnia 1914 pełnił funkcję szefa żandarmerii I. Pułku Legionów Polskich, gdzie zyskał przydomek „Kostek-Wieszatiel”[3]. Potem najczęściej był przydzielony do sztabu 1 Brygady[1]. Po tzw. kryzysem przysięgowym został internowany do obozu w Beniaminowie, skąd został zwolniony 20 czerwca 1918 r. Po uwolnieniu udał się do Krakowa, gdzie został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. 1 listopada 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego i został przydzielony do 5. Pułku Piechoty Legionów. Brał udział w walkach na froncie polsko-ukraińskim[1].
II Rzeczpospolita
Po odzyskaniu niepodległości, w latach 1919–1920 w stopniu kapitana, później majora był dowódcą batalionu zapasowego 22 pułku piechoty w Siedlcach. Następnie otrzymał przydział na stanowisko zastępcy dowódcy 43. Pułku Piechoty w Równem[1]. 22 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki zastępcy dowódcy 62 pułku piechoty w Bydgoszczy[4]. Następnie został przeniesiony do 4. Pułku Strzelców Podhalańskich. W 1923 roku był zastępcą dowódcy 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie[5]. W tym czasie został aresztowany i postawiony przed sądem wojskowym, za wzięciu udziału w zamieszkach robotniczych. Został uniewinniony[1]. W 1924 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie, pozostając oficerem nadetatowym 4 pułku Strzelców Podhalańskich[6]. 21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z 78 pułku piechoty w Baranowiczach do 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu na stanowisko dowódcy pułku[7]. 24 grudnia 1929 awansował na pułkownika. W sierpniu 1930 tymczasowo mianowany komendantem Twierdzy Brzeskiej. W 1931 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku[8]. Z dniem 30 czerwca 1931 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy, bez prawa do poborów[9]. Od 1 lipca 1932 do 3 września 1932 był wojewodą nowogródzkim. Skierowano go tam, ze względu na bunt wobec władz państwowych, które były skutkiem tzw. Wielkiego Kryzysu. Z dniem 30 czerwca 1932 został mu przedłużony okres pozostawania w stanie nieczynnym o kolejnych dwanaście miesięcy[10]. Następnie 8 września został wojewodą poleskim. Został mianowany na ten urząd, ze względu na zbrojne wystąpienia wobec władz państwowych.
W 1934 r. został skierowany do organizacji i nadzoru nad miejscem odosobnienia w Berezie Kartuskiej, gdzie zaplanował i nadzorował realizację metod torturowania więźniów uznanych za przeciwników sanacji[1]. Z tego powodu Stanisław Mackiewicz nazwał go „chorobliwym sadystą”[11]. Z dniem 30 września 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[12].
Od maja 1938 był Prezesem Zarządu Okręgu Brześć nad Bugiem Związku Legionistów Polskich[13].
II Wojna światowa i PRL
2 września 1939 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go ministrem w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego i poruczył mu pełnienie urzędu Głównego Komisarza Cywilnego[14]. Na stanowisku tym Biernacki wydał szereg zarządzeń[15], w tym 11 września Zarządzenie nr 5 o militaryzacji Policji Państwowej[16]. Ponadto miał być pośrednikiem pomiędzy Naczelnym Wodzem i rządem, odbierając od Rady Ministrów projekty aktów prawnych, które wracały do niej po opinii marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza[1].
W nocy z 6 na 7 września wraz ze swoi biurem ewakuował się z Warszawy do Brześcia. 13 września zniesiono podział na obszar „operacyjny” i „krajowy”, co spowodowało chaos kompetencyjny pomiędzy Głównym Komisarzem i ministrami. 15-16 września Kostek-Biernacki był w Tarnopolu, później w Kołomyi. W międzyczasie popadł w konflikt z administracją, w związku jak traktowano więźniów ukraińskich. Naczelny Wódz zastąpił Komisarza Leonem Kniaziołuckim, lecz po ataku ZSRR na Polskę, dyrektywa nie weszła w życie[1].
18 września 1939, wraz z Kwaterą Główną Naczelnego Wodza, przekroczył granicę z Rumunią, gdzie był internowany do 1944. 30 września 1939 prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dymisję z zajmowanej przez niego funkcji.
W 1945 został przez Rumunów wydany nowym władzom komunistycznym w Polsce. 9 listopada 1945 r. Kostek-Biernacki został formalnie aresztowany i osadzony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej[17]. W więzieniu był torturowany[18], a po 8 latach pobytu w więzieniu na Mokotowie wytoczono mu proces. 14 kwietnia 1953 został skazany na karę śmierci w oparciu o dekret „O odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego” z 22 stycznia 1946. Uznano go winnym tłumienia ruchu rewolucyjnego, faszyzowania kraju, szkalowania i zohydzania Związku Radzieckiego, gdyż pełniąc funkcje wojewody wypełniał politykę sanacyjnego rządu: dławił ruchy mas pracujących miast i wsi oraz wynaradawiał ludność ukraińską i białoruską. Sąd Najwyższy po apelacji zamienił wyrok śmierci na 10 lat więzienia, jednak 9 listopada 1955 z powodu złego stanu zdrowia Wacław Kostek-Biernacki został zwolniony z więzienia[1][17].
Zmarł 25 maja 1957 w Warszawie. Został pochowany w grobie rodzinnym na starym cmentarzu w Grójcu.
Remove ads
Życie prywatne
W 1911 r. ożenił się z Anną Sokolską, z którą miał syna Leszka[1].
Awanse
- chorąży – 29 września 1914
- porucznik – 5 marca 1915 (z pominięciem stopnia podporucznika)
- podpułkownik – 3 maja 1926 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 10,5. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
- pułkownik – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 6. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1936[19]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami – 20 stycznia 1931[20][21]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1928[22][23]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie
- Złoty Krzyż Zasługi – 16 marca 1928[24]
- Znak oficerski „Parasol”
Twórczość
Jedzie, jedzie na kasztance,
Siwy strzelca strój! Siwy strzelca strój!
Hej, hej, Komendancie,
Miły Wodzu mój!
Wacław Kostek-Biernacki, Pieśń o Wodzu Miłym
Jego twórczość pozostaje nieznana. Książka Djabeł zwycięzca krytykowana była przez katolickie media, szczególnie przez „Gazetę Tygodniową”, w której między innymi napisano: Jest ona pełna cynizmu, czyli braku szacunku dla rzeczy powszechnie szanowanych. Kostek-Biernacki bije w niej, kopie, pluje na wszystko, co Polak kiedykolwiek szanował[25]. W 1951 wszystkie jego utwory objęte były zapisem cenzury w Polsce i podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek, zostały pod kontrolą wywiezione do papierni i zniszczone[26][27].
- Jak oni!, 1909, wspomnienia bojowca
- Na ulicach Warszawy, 1911
- Szlakami buntu, Kraków 1911, powieść
- Marsze i piosenki brygady Piłsudskiego, Kraków 1915
- Szopka Benjaminowska, Warszawa 1927
- Djabeł zwycięzca, Kraków 1931, zbiór opowiadań
- Straszny gość, 1932, zbiór opowiadań, wyd. powojenne Wyd. vis-à-vis/ Etiuda Kraków 2006
- Ułan dyżurny, 1939, wspomnienia
- Słowa „Pieśni o Wodzu Miłym” (do muzyki sierżanta I Brygady Zygmunta Pomarańskiego):
Remove ads
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads