Warlubie

Warlubie (niem. Warlubien, Warlieb) – sołecka wieś kociewska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, siedziba gminy Warlubie^[4].

Integralne części miejscowości Warlubie^[4][5].

Identyfikator miejscowości	Nazwa Miejscowości	Rodzaj miejscowości
0099501	Nad Szosą	część wsi
1061305	Osiedle Jana Pawła II	część wsi
0099518	Za Torem	część wsi
0099524	Zawada	część wsi

Ten artykuł dotyczy wieś. Zobacz też: inne znaczenia.

Warlubie

wieś
Kościół Niepokalanego Serca Maryi
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
Gmina	Warlubie
Wysokość	75 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	2124[1]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-160[2]
Tablice rejestracyjne	CSW
SIMC	0099493
Położenie na mapie gminy Warlubie Warlubie
Położenie na mapie Polski Warlubie
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Warlubie
Położenie na mapie powiatu świeckiego Warlubie
53°35′14″N 18°37′48″E[3]

Wieś ma charakter małomiasteczkowy. W Warlubiu droga krajowa nr 91 krzyżuje się z drogami wojewódzkimi nr 214, nr 217, 238 i 391. W pobliżu wsi znajduje się węzeł autostrady A1.

Na tle obszarów wiejskich województwa, Warlubie należy zaliczyć do grupy wsi bardzo dużych – Warlubie należy do największych pod względem liczby mieszkańców wsi w województwie. W powiecie świeckim większą liczbę mieszkańców notują jedynie miasta Świecie (26 650 osób) i Nowe (6295 osób) oraz wsie Laskowice (2572 osoby), Osie (2815 osób) i Pruszcz (2666 osób). Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 2124 mieszkańców. Tym samym, siedziba gminy jest szóstą co do wielkości miejscowością w powiecie świeckim^[1].

Posiada rozwinięty przemysł spożywczy (produkcja masła), a także drzewny (tartak)^[6]. Warlubie leży przy linii kolejowej nr 131 łączącej zagłębie węglowe Górnego Śląska z Gdynią. Powstał tu również węzeł drogowy Warlubie autostrady A1.

Częścią sołectwa Warlubie jest Kurzejewo^[7].

Historia

Pierwsze wzmianki o Warlubiu pochodzą z 1277 r. z przywileju Mestwina II, księcia pomorskiego. Wymieniona została tam nazwa Warlubie jako osada w kasztelanii nowskiej i majętności biskupa kujawskiego Alberta, nadana jeszcze przez księcia Świętopełka II Wielkiego. W czasie zaboru pruskiego osadę nazwano językiem niemieckim Warlubien, a w okresie okupacji hitlerowskiej – Warlieb. Istnienie osady przed 1277 r. potwierdzają odkrycia archeologiczne w postaci grobów, popielnic, mis, narzędzi i monet z różnych epok. W okresie panowania krzyżackiego w latach 1309–1466 osada wchodziła do okręgu nowskiego, wójtostwa tczewskiego oraz komturstwa malborskiego. W okresie I Rzeczypospolitej, od 1466 r. posiadłości krzyżackie przeszły na własność króla Polskiego, a w Nowem utworzono starostwo, które dzieliło się na wsie, folwarki oraz tzw. pustkowia. Wieś należała do klucza komórskiego biskupów włocławskich. W 1773 r. we wsi było 10 domów, mieszkało w nich 169 mieszkańców. Przypuszcza się, że we wsi istniał przez pewien czas kościół, na jego utrzymanie przeznaczone było 8 łanów roli^[8]. Współcześnie wzniesiony kościół nosi wezwanie Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.

W listopadzie 1906 r. w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: F. Daszkowski, L. Klejna. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze strajkiem we Wrześni z roku 1901 na czele^[9].

Współczesność

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

9 maja 1987 r., nad wsią Warlubie, doszło do usterki technicznej samolotu pasażerskiego IŁ-62M Tadeusz Kościuszko (rejs Warszawa – Nowy Jork), która w rezultacie doprowadziła do katastrofy lotniczej w Lesie Kabackim oraz śmierci 183 osób^[10].

W miejscowości położona jest Sala Królestwa zboru Nowe nad Wisłą Świadków Jehowy^[11].

Wójtem gminy Warlubie jest Mariusz Kosikowski^[12].

Etymologia

Zdaniem językoznawcy Jerzego Maciejewskiego nazwę Warlubie należy wyprowadzać od imienia pomorskiego Warlub, skrótu imienia Warcilub^[13]. Analogicznie przyjmuje Stanisław Rospond, według którego pierwszy człon tej nazwy – Warci jest odpowiednikiem ogólnopolskiego członu Wroci, z którym często łączono nazwy miejscowości. Na Pomorzu imię Warcisław było bardzo popularne. W przywileju księcia gdańskiego Mszczuja II z 1277 r. występuje Warlube, czyli Warlub- ia, to jest gród Warluba (Warciluba). Przez zniemczenie powstało Warlieb (Warlob)^[14].

Ochrona przyrody

Na terenie wsi znajdują się 3 pomniki przyrody, powołane w 1991 r.^[15]:

Nr	Nazwa	Sztuk	Obwód przy powołaniu	Lokalizacja
1.	lipa drobnolistna „Bona”	1	730 cm	okolice dworca PKP
2.	dąb szypułkowy	2	244 i 383 cm	ul. Bąkowska 42
3.	aleja przydrożna dąb szypułkowy dąb bezszypułkowy jesion wyniosły klon zwyczajny	37 22 4 10 1	od 135 do 371 cm od 310 do 382 cm od 145 do 232 178 cm	ul. Bąkowska

Zabytki

• kościół parafialny z 1924 r.
• neogotycki budynek Poczty Polskiej
• dworzec kolejowy z połowy XIX w.
• budynki mieszkalne przy ulicach: Szkolnej, Wiejskiej, Bąkowskiej oraz Dworcowej
• budynek Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego

Obiekty sportowe

W miejscowości znajduje się Stadion Gminny. Powstał on w 2008 r. i posiada tartanową bieżnię. Długość bieżni stadionu jest dość nietypowa, bo wynosi 365 m (zazwyczaj jest to około 400 m). Nietypowość wynika z powodu dofinansowania otrzymanego na płytę boiska, a nie bieżnię. Stadion ma spełniać funkcje piłkarskie, nie lekkoatletyczne. Do dyspozycji jest 6 torów na prostej i 4 na łukach, lecz w pobliżu nie ma skoczni ani rzutni. Stadion zatem jest typowo piłkarski, z miejscami dla 800 widzów.

Ludzie związani z Warlubiem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Warlubiu.

Zobacz też

• Jeżewo
• Nowe
• Wielki Komorsk