Willa „Aida”

Willa „Aida” – jedna z najstarszych zabytkowych drewnianych obiektów znajdujących się w podwarszawskiej miejscowości Podkowa Leśna^[2][3], pierwotnie dom letniskowy Stanisława Wilhelma Lilpopa i jego rodziny, następnie pierwszy dom Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów^[4]. Willa pochodzi z XIX wieku^[2].

Willa „Aida”

nr rej. A-979 z 07.07.2010
Willa „Aida”, zdjęcie z 26 września 2012 r.
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Podkowa Leśna
Adres	Jarosława Iwaszkiewicza 7[1]
Typ budynku	willa
Inwestor	Stanisław Wilhelm Lilpop
Ukończenie budowy	ok. 1900 r.
Pierwszy właściciel	Stanisław Wilhelm Lilpop
Kolejni właściciele	Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie Bolesław Jankowski rodzina Klatów
Położenie na mapie Podkowy Leśnej Willa „Aida”
Położenie na mapie Polski Willa „Aida”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Willa „Aida”
Położenie na mapie powiatu grodziskiego Willa „Aida”
52°07′13,0818″N 20°43′28,3794″E

Historia

Willa została wybudowana około 1900 roku przez Stanisława Wilhelma Lilpopa^[5][4]. Została częściowo zdewastowana wskutek I wojny światowej.

Następnie użytkowana przez Annę Iwaszkiewicz z domu Lilpop i Jarosława Iwaszkiewicza. W tamtym okresie była tętniącym życiem ośrodkiem literackiej kultury, rozwijała się tu grupa poetycka „Skamander”, m.in. gościły i tworzyły tu takie osobowości jak Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jerzy Mieczysław Rytard wraz z żoną Heleną Roj-Kozłowska, Jan Lechoń – a także osoby spoza grupy; Karol Szymanowski i Jerzy Liebert. W latach 30. XX wieku „Aida” zmieniła właścicieli i pełniła funkcję mieszkalną, a parkowo-leśna działka, na której była położona została rozparcelowana^[6]. Goście zostawali w niej na kilka godzin lub kilkanaście dni, najsłynniejszym meblem w domu była czerwona kanapa umiejscowiona w gabinecie, na której najczęściej zasypiali. W okresie letnim jeszcze młodzi właściciele przywozili z Warszawy pianino, ponieważ nie wyobrażali sobie dnia bez muzyki, następnie wracał on wraz z nimi z powrotem do stolicy w okresie jesiennym^[4].

W 1928 roku budynek popadł w zapomnienie z powodu przeprowadzki Iwaszkiewiczów do ich nowo wybudowanego dworu „Stawisko”, do którego zaczęli również przyjeżdżać wszyscy dotychczasowi goście. W ramach spłaty długów, „Aida” przeszła na własność Banku Spółek Zarobkowych, ostatecznie trafiając w ręce jego dyrektora, Bolesława Jankowskiego^[4]. Po II wojnie światowej obiekt wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli, willa została zasiedlona administracyjnie przez kilka rodzin, stopniowo popadała w ruinę^[3][6]. Jednak po czasie opuszczony już dom zakupiła i częściowo wyremontowała rodzina Klatów. „Aida” stała się też siedzibą założonej przez ówczesną właścicielkę Wiesławę Klatę fundacji Alternatywa – organizującą warsztaty teatralne i edukującą dzieci przez pryzmat sztuki, a także zajmującą się zabawami artystycznymi^[6].

W 2009 roku ponownie zmieniła właściciela. Była poddana remontowi o charakterze konserwatorskim i w 2010 roku została wpisana do rejestru zabytków. Od 2011 r. pełni funkcję muzeum historii lokalnej, będącym jednym z lokalnych centrów kulturalnych. Obecnie w willi organizowane są spektakle teatralne, widowiska plenerowe, spotkania autorskie, koncerty, wystawy i wieczory poezji^[6].

Opis architektury

„Aida” to modrzewiowy budynek o charakterze willowym z werandą w stylu szwajcarskim na ceglanej podmurówce^[3][4]. Struktura budynku opiera się na kształcie litery „L”. Willa posiada dwuspadowy siodłowy dach, którego szczyt zdobi ornament figuralny dwóch smoków w przeciwstawnym układzie^[3]. Istotnym elementem użytkowym willi jest piec kaflowy z imponująca dekoracją zwieńczenia oraz część stolarki drzwiowej^[3].

Jarosław Iwaszkiewicz opisał willę słowami: „Jeszcze kolejka elektryczna nie przecinała lasów, a całość, zgrupowana naokoło podwórza, które posiadało przepiękną romantyczną stodołę z wielkim gotyckim oknem u szczytu, sprawiała wrażenie czegoś dzikiego i o sto mil od miasta leżącego. Las, który wielką podkową otaczał staroświeckie podwórze, wydawał mi się prawie dziewiczym i naprawdę był piękny. Stare sosny i dęby rosły tu w wielkiej obfitości. Mój przyszły teść – wielki i znany myśliwy – gospodarował na tym kawałku mając na widoku tylko polowanie. Pełno więc tutaj było zwierzyny, a i sam las pomyślany był raczej jako park myśliwski niż jako gospodarstwo leśne”^[4].

Początkowo taras znajdował się z boku, na osi budynku, jednakże obecnie został przeniesiony na stronę od ul. Lilpopa^[4].

Zobacz też

• Dwór „Stawisko”
• Jarosław Iwaszkiewicz
• Anna Iwaszkiewicz