Witold Wirpsza

Witold Wirpsza (ur. 4 grudnia 1918 w Odessie, zm. 16 września 1985 w Berlinie) – polski poeta, prozaik, krytyk, tłumacz literatury niemieckiej.

Witold Wirpsza

Witold Wirpsza w 1946 roku
Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1918 Odessa
Data i miejsce śmierci	16 września 1985 Berlin
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	poezja lingwistyczna
Ważne dzieła
Faeton Liturgia
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda literacka m. Szczecina, Johann-Heinrich-Voß-Preis, Nagroda ZAIKS-u, nagroda Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung

Grób Witolda Wirpszy na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Odrowąż. Studiował na Wydziale Prawa UW oraz w Wyższej Szkole Muzycznej w klasie fortepianu w Warszawie. Przed wojną koncertował na fortepianie. Jako poeta debiutował w 1935 na łamach „Kuźni Młodych”.

Uczestnik kampanii wrześniowej – bronił Oksywia, w czasie wojny więzień oflagów. Po wyzwoleniu oflagu przez Armię Czerwoną brał udział w bitwie o Berlin.

Po wojnie zamieszkał w Krakowie, później w Warszawie i Szczecinie (1947–1956). W latach 1945–1947 był żołnierzem ludowego Wojska Polskiego. Był m.in. redaktorem tygodnika „Żołnierz Polski”, kierownikiem Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, redaktorem szczecińskiej rozgłośni Polskiego Radia, członkiem redakcji tygodników „Po Prostu” i „Nowa Kultura”, redaktorem działu germanistycznego w PIW-ie. Laureat nagrody literackiej miasta Szczecina (1955). W latach 1966–1967 przebywał na stypendium w Austrii. Wystąpił z PZPR po Marcu 1968 i w tym samym roku wyjechał na kolejne stypendium do Wiednia, skąd później przeniósł się do Szwajcarii, gdzie wydał Pole, wer bist du? (Polaku, kim jesteś?). Po jej nieprzychylnym przyjęciu w Polsce zdecydował się na emigrację, przyjął obywatelstwo niemieckie i zamieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie prowadził wykłady m.in. o poezji konkretnej na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. Został pochowany pierwotnie na cmentarzu w berlińskim Ruhleben^[1]. Jego dokumenty i rękopisy zostały przekazane do Książnicy Pomorskiej w Szczecinie.

Autor poezji, opowiadań i powieści. Z żoną Marią Kurecką przetłumaczył Doktora Faustusa Manna.

Witold Wirpsza otrzymał w roku 1967 nagrodę Johann-Heinrich-Voß-Preis(inne języki) dla tłumaczy.

Ojciec poety i krytyka literackiego Leszka Szarugi (1946–2024) oraz Lidii Wirpszy-Wardzińskiej (1948–2000)^[2].

Publikacje

Poezja

• Sonata (1949)
• Stocznia (1949)
• Polemiki i pieśni (1951)
• Dziennik Kożedo (1952)
• Pisane w kraju (1952)
• List do żony (1953)
• Poematy i wiersze wybrane (1956)
• Z mojego życia (1956)
• Mały gatunek (1960)
• Don Juan (1960)
• Komentarze do fotografii (1962)
• Drugi opór (1965)
• Przesądy (1966)
• Bruchsünden und todstücke (1967)
• Traktat skłamany (1968)
• Drei Berliner Gedichte (1976)
• Prognosen oder Die Naturgeschichte der Drachen (1980)
• Apoteoza tańca (1985)
• Liturgia (1985)
• Faeton (1988)
• Nowy podręcznik wydajnego zażywania narkotyków (1995)
• Cząstkowa próba o człowieku i inne wiersze (2005)
• Spis ludności (2005)
• Utwory ostatnie (2007)

Powieści

• Na granicy (1954)
• Pomarańcze na drutach (1964)
• Wagary (1970)
• Sama niewinność (fragmenty w 1978 i 1985^[3], całość 2017^[4])

Zbiory opowiadań

• Stary tramwaj i inne opowiadania (1955)
• Morderca (1966)

Eseje

• Gra znaczeń (1965)
• Polaku, kim jesteś? (1971)
• Gra znaczeń, Przerób (2008) (2. wyd.)

Przekłady

• Hermann Broch Śmierć Wergilego (razem z Marią Kurecką)
• Johan Huizinga Homo ludens: zabawa jako źródło kultury (razem z Marią Kurecką)
• Walter Jens Testament Odysa, 1960^[5]
• Tomasz Mann Doktor Faustus: żywot niemieckiego kompozytora Adriana Leverkühna, opowiedziany przez jego przyjaciela (razem z Marią Kurecką)
• Fryderyk Schiller Maria Stuart
• Albert Schweitzer Jan Sebastian Bach (razem z Marią Kurecką)
• Valerian Tornius Wolfgang Amadé: powieść o Mozarcie (razem z Marią Kurecką)