Yaphet Kotto

Yaphet Frederick Kotto (ur. 15 listopada 1939 w Nowym Jorku, zm. 15 marca 2021 w Manili na Filipinach^[2]) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny.

Yaphet Kotto

Yaphet Kotto (1995)
Data i miejsce urodzenia	15 listopada 1939 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	15 marca 2021 Manila
Zawód	aktor
Współmałżonek	Rita Dittman (1959-1976; rozwód) Toni Pettyjohn (1976-1989; rozwód) Tessie Sinahon (1998-2021; jego śmierć)
Lata aktywności	1963–2017[1]

Jego najbardziej pamiętne role to: Kananga – przeciwnik Jamesa Bonda w filmie Żyj i pozwól umrzeć (1973) oraz Parker – członek załogi statku Nostromo w filmie Ridleya Scotta Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979).

Życiorys

Wczesne lata

Jego rodzicami byli pochodząca z Panamy pielęgniarka Gladys Marie i Avraham Kotto (urodzony jako Njoki Manga Bell), biznesmen z Kamerunu; który wyemigrował do Stanów Zjednoczonych w 1920^[3]. W swojej wydanej w 1999 autobiografii Royalty Kotto twierdził, iż jego ojciec był Żydem i koronnym księciem Kamerunu. Pradziadek aktora miał pod koniec XIX wieku rządzić regionem Duala w Kamerunie i również być praktykującym Żydem. Rodzina Kotto ze strony ojca miała wywodzić się z Izraela, później wyemigrowała do Egiptu, a następnie osiadła w Kamerunie. Byli więc afrykańskimi Żydami od wielu pokoleń. Kotto twierdzi również, że jest potomkiem królowej Wiktorii; czemu zaprzeczyło biuro prasowe Pałacu Buckingham.

Został wychowany w tradycji żydowskiej i wyznawał judaizm^[4][5].

Kariera

W wieku 16 lat, Kotto studiował aktorstwo w Actors Mobile Theater Studio, a mając 19 lat zadebiutował w spektaklu Otello^[6]. Wkrótce przyłączył się do nowojorskiego Actors Studio. Po występie w sztukach off-broadwayowskich – Czarny poniedziałek (1962), Blood Knot (1962) z Jamesem Earlem Jonesem i The Great Western Union (1965) jako Kubla^[7], trafił na Broadway jako John w komedii muzycznej Zulu i Zayda (1965)^[8] u boku Ossiego Davisa i jako Jack Jefferson w przedstawieniu Howarda Sacklera Wielka biała nadzieja (1969)^[8].

Zadebiutował na kinowym ekranie w westernie komediowym Roberta Aldricha Czworo z Teksasu (4 for Texas, 1963) z Frankiem Sinatrą. W 1967 nagrał singiel – „Have You Ever Seen The Blues” / „Have You Dug His Scene” (wyd. Chisa Records, CH006)^[9]. W westernie Henry’ego Hathawaya Poker (5 Card Stud, 1968) z Deanem Martinem i Robertem Mitchum wystąpił w roli barmana, a w dramacie kryminalnym Normana Jewisona Afera Thomasa Crowna (The Thomas Crown Affair, 1968) ze Steve’em McQueenem i Faye Dunaway pojawił się jako złodziej. W pierwszym sezonie serialu CBS Hawaii Five-O (1968) zagrał Johna T. Austona, zdezorientowanego kaprala Marine Lance. Stał się powszechnie znany dzięki kreacji karaibskiego dyktatora – doktora Kanangi oraz jego alter ego Mr. Biga w filmie o przygodach Jamesa Bonda Żyj i pozwól umrzeć (1973)^[10]. Po występie jako ugandyjski dyktator Idi Amin w sensacyjnym dramacie historycznym Irvina Kershnera Atak na Entebbe (Raid on Entebbe, 1976), znalazł się w obsadzie dramatu kryminalnego Paula Schradera Niebieskie kołnierzyki (Blue Collar, 1978) jako uliczny robotnik samochodowy Detroit i filmu Ridleya Scotta Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) jako inżynier Dennis Parker, członek załogi statku Nostromo^[11]. Inne znaczące role stworzył w filmach: Więzień Brubaker (1980), Uciekinier (1987) i Zdążyć przed północą (1988)^[12]. Odrzucił rolę Lando Calrissiana w filmie Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (1980) obawiając się zaszufladkowania^[13] i jako kapitan Jean-Luc Picard w serialu Star Trek: Następne pokolenie (1987)^[4].

Od 31 stycznia 1993 do 21 maja 1999 grał jedną z głównych ról Alphonse Michaela „Gee” Giardello Sr. z Departamentu Policji w Baltimore w serialu NBC Wydział zabójstw Baltimore (Homicide: Life on the Street)^[14].

Życie prywatne

Yaphet Kotto był trzykrotnie żonaty. W latach 1959–1976 jego żoną była niemiecka imigrantka, Rita Ingrid Dittman^[15], z którą miał troje dzieci. 29 stycznia 1976 poślubił Antoinette Pettyjohn^[15]. Mieli troje dzieci. W 1989 doszło do rozwodu. 12 lipca 1998 ożenił się z Filipinką Tessie Sinahon^[15]. Mieszkał w Baltimore w stanie Maryland.

Śmierć

Zmarł 15 marca 2021 w Manili, stolicy Filipin, w wieku 81 lat^[16][17][18].

Filmografia

Filmy

• Czworo z Teksasu (1963)
• Sprawa Thomasa Crowna (1968) jako Carl
• Poker (1968) jako Little George
• Prawo gwałtu (1970) jako Sonny Boy Mosby
• 110. ulica (1972) jako porucznik Pope
• Żyj i pozwól umrzeć jako Kananga (Mr. Big)
• Truck Turner (1974) jako Harvard Blue
• Raport dla komisarza (1975) jako Richard "Crunch" Blackstone
• Atak na Entebbe (1976) jako prezydent Idi Amin
• Niebieskie kołnierzyki (1978) jako Smokey James
• Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) jako Dennis Parker
• Więzień Brubaker (1980) jako Richard "Dickie" Coombes
• Trybunał (1983) jako detektyw Harry Lowes
• Sygnał ostrzegawczy (1985) jako mjr Connolly
• Oko tygrysa (1986) jako J.B. Deveraux
• Uciekinier (1987) jako William Laughlin
• Zdążyć przed północą (1988) jako Alonzo Mosley
• Pułapka (1989) jako Lee Pitt
• Pod gruzami (1990) jako William McElroy
• Niewypał (1991) jako porucznik policji
• Freddy nie żyje: Koniec koszmaru (1991) jako Doc
• Pogranicze prawa (1993) jako detektyw Larson
• Władcy marionetek (1994) jako Ressler
• Skradzione serca (1996) jako agent FBI O’Malley
• Taniec na ostrzu noża (2001) jako kpt. Rick Sands
• Świadek bezbronny (2008) jako Ricardo Bodi

Seriale TV

• Gunsmoke (1955–1975) jako Piney Biggs (gościnnie, 1970)
• Bonanza (1959–1973) jako Child Barnett (gościnnie, 1968)
• Tarzan (1966–1968) jako Kesho (gościnnie, 1967)
• Mannix (1967-75) jako Gabe Johnson/Gabriel Dillon (gościnnie, 1969)
• Hawaii Five-O (1968–1980) jako John T. Auston (gościnnie, 1969)
• Wyspa Fantazji (1977–1984) jako "Big" Gus Belly (gościnnie, 1983)
• Posterunek przy Hill Street (1981–1987) jako Calvin Matthias (gościnnie, 1985)
• Drużyna A (1983–1987) jako Charles "East-Side Charlie" F. Struthers (gościnnie, 1983)
• Napisała: Morderstwo (1984−1996) jako porucznik Bradshaw (gościnnie, 1987)
• Detektyw w sutannie (1989–1991) jako porucznik Fleming (gościnnie, 1990)
• SeaQuest (1993–1996) jako kpt. Jack Clayton (gościnnie, 1993)
• Wydział zabójstw Baltimore (1993–1999) jako porucznik Al Giardello
• Prawo i porządek (1990−2010) jako porucznik Al Giardello (gościnnie, 1997)

Publikacje

• Yaphet Kotto: The Royalty: A Spiritual Awakening. Cauldwell/Bissell Publishing, 1997. ISBN 0-9655950-1-3.