Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żyworodność, żyworództwo, wiwiparia (łac. viviparia, od vivus – żywy oraz parire – rodzić) – rodzaj reprodukcji polegający na tym, że komórki jajowe zapładniane są w obrębie dróg rodnych samicy i przechowywane w obrębie jej układu rozrodczego, rozwój zarodkowy przebiega w organizmie matki, zarodek jest odżywiany za pośrednictwem łożyska lub funkcjonalnie podobnych struktur, zarodki wylęgają się przed opuszczeniem organizmu matki i przychodzą na świat zwykle w pełni ukształtowane. Dzięki temu rozwój płodu przebiega pod osłoną ciała matki, niezależnie od czynników zewnętrznych, a rodzice nie są zmuszeni do wyszukiwania podłoża odpowiedniego do złożenia jaj, co zwierzętom żyworodnym umożliwia zasiedlenie wielu środowisk.
W klasyfikacji form rozrodu kręgowców przyjmowane są dwa kryteria[1]:
Na początku XIX wieku termin żyworodność część zoologów zaczęła stosować wyłącznie w odniesieniu do ssaków łożyskowych. Dla formy rozrodu organizmów lecytotroficznych pozostających w ciele matki wprowadzono termin jajożyworodność. Termin ten był później przez niektórych biologów (m.in. Richard Owen) przypisywany formom jajorodnym lub o słabo wykształconym łożysku (np. torbacze). W drugiej połowie XX wieku definicja żyworodności była różnie przedstawiana w literaturze przez różnych autorów i obejmowała:
W wyniku wielu długich dyskusji wśród naukowców termin jajożyworodność został ostatecznie odrzucony jako przestarzały, a jego stosowanie jest niezalecane[1].
Żyworodność wyewoluowała z jajorodności we wszystkich gromadach kręgowców, z wyjątkiem ptaków[1][2]. Występuje u ssaków łożyskowych, torbaczy, ryb chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych, płazów, gadów oraz nielicznych bezkręgowców. Wyróżnia się żyworodność fakultatywną i obligatoryjną. Znane są przypadki jajorodności u ryb żyworodnych i odwrotnie[3].
Ssaki (z wyjątkiem stekowców) rozwijają się bez osłonek jajowych i rodzą w pełni rozwinięte. Rozwój żyworodności u ryb przebiegał w dwóch kierunkach: zarodki spodoustych rozwijają się w jajowodach, a kostnoszkieletowych w jajnikach. U ryb o bardziej zaawansowanym stopniu żyworodności występują różne typy łożysk przypominające łożysko ssaków[4], a woreczek żółtkowy zarodka jest silnie zredukowany.
U zwierząt żyworodnych, których zarodki odżywiają się żółtkiem (lecytotrofia) i zachowują całkowitą autonomię podczas rozwoju występuje żyworodność lecytotroficzna, wcześniej nazywana jajożyworodnością[2][5].
Wśród stawonogów żyworodność występuje u skorpionów oraz niektórych owadów i roztoczy. Wyróżnia się 3 jej typy[6]:
W przypadku gdy rodzoną postacią jest larwa, mówi się także o larworodności[7].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.