Etrurski brojevi

Etrurske brojeve su koristili stari Etrurci. Sistem je bio adaptacija atičkih brojeva iz Grčke, a sa svoje strane je bio inspiracija kasnijim rimskim brojevima.

Brojevni sistemi po kulturama
Hindu-Arapski brojevi
Zapadnoarapski Indijska familija Kmerski	Istočnoarapski Brami Tajski
Istočnoazijski brojevi
Kineski Sučou	Računski štapići Mongolski
Alfabetski brojevi
Abžadski Jermenski Ćirilični Ge'ez	Hebrejski Grčki (Jonski) Āryabhaṭa
Ostali sistemi
Atički Vavilonski Egipatski Inuitski	Etrurski Majanski Rimski Polje urni
Spisak tema o brojevnim sistemima
Pozicioni sistemi po bazama
Dekadni (10)
2, 4, 8, 16, 32, 64
1, 3, 6, 9, 12, 20, 24, 30, 36, 60, još…
p r u

Osnovni simboli

U tabeli je dat približan izgled simbola, kakve je moguće prikazati na kompjuteru. Pored toga, drugi znak za 100 bio je X sa vertikalnom linijom kroz centar - znak za 50 bio je njegova donja polovina.

Etrurski	Decimalno	Pribl. simbol
θu	1	I
maχ	5	Λ
śar	10	X
muvalχ	50	↑
?	100	C ili Ж

Sačuvano je vrlo malo dokaza o ovim brojevma. Poznati su primeri simbola za veće brojeve, ali je nepoznato koji je simbol predstavljao koji broj.

Nazivi brojeva

Zahvaljujući brojevima ispisanim na Tuskanijskoj kockici, postoji sporazum da su zal, ci, huθ i śa ostali brojevi do 6 (osim 1 i 5). Ovo zavisi od odgovora na pitanje je li zbir brojeva na suprotnim stranama etrurske kockice iznosio sedam, kao na danjašnjoj. Neke pronađene kockice ne potvrđuju ovo.

Zanimljiv aspekt etrurskog numeričkog sistema je to što su neki brojevi, kao u rimskom sistemu, predstavljani kao delimične suptrakcije (tj. putem oduzimanja). Tako se "17" nije pisalo *semφ-śar, nego <ci-em zaθrum> - "tri (oduzeto) od dvadeset". Po tom principu su pisani brojevi 17, 18 i 19.

Generalni konsenzus

Uprkos stalne debate oko toga je li <huθ> ili <śa> predstavljalo "četiri" ili "šest", današnji koncenzus među etruskolozima je ovakav:

Etrurski	Decimalno
θu	1
zal	2
ci	3
huθ	4
maχ	5
śa	6
semφ	7
cezp	8
nurφ	9
śar	10
*θuśar	11
*zalśar	12
*ciśar	13
huθzar	14
*maχśar	15
*śaśar	16
ciem zaθrum	17
eslem zaθrum	18
θunem zaθrum	19
zaθrum	20
cealχ	30
*huθalχ	40
muvalχ	50
śealχ	60
semφalχ	70
cezpalχ	80
*nurφalχ	90

U skorije vreme je izneseno mišljenje^[1] da zar = śar znači '12' (up. zal = 『2』 i zaθrum = 『20』) a da je halχ bilo '10'. Prema ovom tumačenju huθzar bi bilo "16" a ne "14".

Reči za 17, 18 i 19 su mogle uticati na latinsko duodeviginti (18) i undeviginti (19), doslovno "dva-od-dvadeset" i "jedan-od-dvadeset" (etrursko -(n)em je izgleda značilo "od"). Ovakvi oblici brojeva 18 i 19 su nestali u modernim romanskim jezicima.

Brojevi kao da pokazuju da etrurski nije indoevropski jezik, zbog nemogućnosti pronalaženja uverljivih pravilnih korespondencija u promeni glasova između etrurskih i protoindoevropskih brojeva.

Povezano

• Etrurska civilizacija
• Etrurski jezik
• Staroitalski alfabet
• Staromađarsko pismo