Irgun

Irgun Zvai Leumi (hebrejski: ), skraćeno kao Irgun je cionistička jevrejska militantna organizacija koja djelovala na palestinskim područjima od 1931. do 1948. godine.

Irgunov amblem

Irgun je prvobitno djelovao u lokalnim jevrejsko-arapskim okršajima. Nakon usvajanja „Bijele knjige“ 1939. proširuje svoje djelovanje i na stvaranje države Izrael, a kako bi ovaj problem bio riješen, započinje borbu protiv britanske vlasti u Palestini i ilegalni transport jevrejskih izbjeglica iz Evrope. Nakon Drugog svjetskog rata, najveći dio Irguna, kojeg je predvodio David Raziel, odlučio se za kooperaciju s britanskim snagama u njihovoj borbi protiv nacističke Njemačke. Godine 1944. Irgun, na čelu sa Menahem Beginom je odlučio nastaviti oružanu borbu protiv britanske vlasti u Palestini i to činio sve do stvaranja države Izrael. Nakon proglašenja nezavisnosti Izraela 1948. Irgun je raspušten i većina boraca se pridružila Izraelskim obrambenim snagama.

Ideologija

Irgun je osnovana na principima desničarskih ideologija cionističkog revizionizma. S obzirom da se radi o radikalnom nacionalizmu, neki suvremenici ga smatraju fašističkim. Vladimir Žabotinski, jedan ideologa ove tajne organizacije, u početku je bio fasciniran fašizmom u Italiji.

Jedan od osnovnih principa organizacije je „oko za oko, zub za zub“, što je podrazumijevalo operacije odmazde nakon arapskih napada, u kojima se nije pravila razlika između naoružanih neprijatelja i civila.

Među najozbiljnijim terorističkim akcijama Irguna smatraju se eksplozije na pijaci u Haifi, 6. jula 1938. godine kada je aktivirana eksplozivna naprava postavljena u konzervi mlijeka, usmrtivši 23 ljudi i ranivši 52. Eksplozija je bila odgovor Irguna za osudu i kaznu 29. juna 1938. Šloma Ben-Josefa zbog neuspjelog pokušaja ubojstva putnika u autobusu na putu 21. aprila 1938. u Safedu, što je trebalo biti odgovor na ubojstvo sedam Jevreja u martu i aprilu 1938. u oblasti Akre.

Najpoznatija akcija Irguna usmjerena protiv Britanaca bila je eksplozija u hotelu Kralj David u Jeruzalemu 22. jula 1946. Kao rezultat te akcije 91 ljudi je poginulo, a 250 teško povrijeđeno. Među stradaima je 41 Arapa, 28 Britanaca, 17 Jevreja i 5 ostalih.

Niz sličnih bombaških akcija u periodu od 1946. do 1948. rezultirao je povlačenjem Britanaca i stvaranjem države Izrael.

Vođa Irguna Menachem Begin je 1948. osnovao desničarsku političku partiju, Herut, koja je kasnije postala znatno veća partija Likud. Godine 1977. postaje izraelski premijer i dobitnik Nobelove nagrade za mir.

Godine 1979. izraelska vlada dodjelila je Orden časti članovima Irguna kao učesnicima u borbi za uspostavljanje države Izrael.

Irgun i terorizam

Ostavština Irguna i njegov historijski status predmetom je kontroverzi i varira od „terorističke grupe“ do „pokreta otpora“^[1], kao i u slučaju srodne organizacije Lehi^[2]. Kritičari Iguna kao argumente za terorizam navode niz udara na civilne ciljeve, uključujući bombaški napad na hotel Kralj David^[1][2] koji sa 91 žrtvom predstavlja najsmrtonosniji incident takve vrste u historiji Izraela i Palestine. Navedena klasifikacija „terorističke organizacije“ problematična je za državu Izrael čija se vojska djelomično temelji na Irgunu i čiji su državni poglavari bili njegovim članovima. Među Izraelcima i cionistima prevladava stav da se radi o „pokretu otpora“, „oslobodilačkoj grupi“ ili čak „borcima protiv britanskog terorizma“^[1]. Sam M. Begin branio je ulogu Irguna tvrdnjama da im „napadanje civila nije bila namjera“^[1].