Kamfor

Kamfor je smolasta materija, bijela ili bezbojna, gorkog ukusa, rashlađujućeg i specifično jakog mirisa. Predstavlja glavni sastojak etarskog ulja kamforovog drveta (Cinnamomum camphora), visokog zimzelenog drveta koje raste u Aziji (posebno na Borneu i Tajvanu), a može se naći i u drvetu Dryobalanops aromatica, džinovskom stablu u šumama Bornea. Po svom hemijskom sastavu, to je terpenoid sa formulom C₁₀H₁₆O. Javlja se i u nekim drugim biljkama iz familije Lauraceae, posebno u jedinkama vrste Ocotea usambarensis. Može biti i vještački spravljeno od terpentinskog ulja. Zbog svog mirisa se koristi kao začin (najčešće u indijskoj kuhinji), ali i u vjerskim obredima i u medicinske svrhe. Rastvara se u masnim uljima, etarskim uljima i etanolu.

Kamfor[1][2]
IUPAC ime
Drugi nazivi	2-bornanone, 2-camphanone bornan-2-one, Formosa
Identifikacija
CAS registarski broj	76-22-2 Y, [464-49-3] ((1R)-Camphor) [464-48-2] (1S)-Camphor
PubChem[3][4]	2537
ChemSpider[5]	2441
IUPHAR ligand	2422
RTECS registarski broj toksičnosti	EX1260000 (R) EX1250000 (S)
Jmol-3D slike	Slika 1
Svojstva
Molekulska formula	C10H16O
Molarna masa	152.23
Agregatno stanje	Beli ili bezbojni kristali
Gustina	0.990 (čvrsto stanje)
Tačka topljenja	179.75 °C (452.9 K)
Tačka ključanja	204 °C (477 K)
Rastvorljivost u vodi	0.12 g u 100 ml
Rastvorljivost u hloroform	~100 g u 100 ml
Hiralna rotacija [α]D	+44.1°
Opasnost
Opasnost u toku rada	zapaljiv
NFPA 704	2 2 0
R-oznake	11-20/21/22-36/37/38
S-oznake	16-26-36
Srodna jedinjenja
Srodna Ketoni	Fenhon Tujon
Srodna jedinjenja	Kamfin Pinen Borneol Izoborneol Kamforsumporna kiselina
Y (šta je ovo?)   (verifikuj) Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala
Infobox references

Norkamfor je derivat kamfora, u kojem su tri njegove metilne grupe zamijenjene vodonikom.

Izdvajanje

Najveći sadržaj kamfora se nalazi u etarskom ulju koje se dobija destilacijom kore korijena kamforovog drveta. To etarsko ulje sadrži oko 30-50% kamfora. Nakon destilacije, etarsko ulje se hladi, pri čemu se kamfor izdvaja kao talog koji se od tečnosti odvaja centrifugiranjem, a preostala količina kamfora, koja je ostala u tečnom dijelu (ne izdvaja se sav kamfor hlađenjem), izdvaja se takozvanom frakcionom destilacijom.

Upotreba

Kamfor se upotrebljava u obliku rastvora i linimenata (mazila) za utrljavanje kod reumatskih bolova, mialgija, neuralgija. Glavna djelovanja kamfora su iritantno i antiseptično. Ranije se koristio kao stimulans disanja u obliku injekcija ili inhalacija.

Kamfor može izazvati jaku iritaciju praćenu bolovima kod djece, starijih osoba ili preosetljivih osoba svih životnih doba.

Reakcije

Tipične reakcije kamfora su:

• brominacija,

• oksidacija sa azotnom kiselinom,

• konverzija u izonitrozokamfor.

Kamfor se može redukovati u izoborneol koristeći natrijum borohidrid.