Kampala

Kampala je glavni i najveći grad Ugande, administrativni centar ugandske Centralne regije i nekadašnja prijestolnica Kraljevstva Buganda, jednog od pet tradicionalnih kraljevstva Ugande. Grad prema popisu iz 2009. broji 1,353.189 stanovnika,^[2] a prema procjeni iz 2010. metropolitanska Kampala s periferijskim naseljima imala je 1,597.900 stanovnika.^[3]

Kampala
Koordinate: 0°19′N 32°35′E
Država	Uganda
Regija	Central
Distrikt	Kampala
Površina
- Ukupna	189 km²
- Kopno	176 km²
- Voda	13 km²
Visina	1190 m[1]
Stanovništvo (2009.)
- Grad	1,353.189[2]
Vremenska zona	UTC+3 (UTC+3)
Karta
Kampala Kampala na karti Ugande

Geografija

Kampala leži na razbacana na nekoliko brda, svega par kilometara od obala Viktorijinog jezera, na nadmorskoj visini od 1190 m^[1] na jugu Ugande. Sedam značajnih brda Kampale su Kasubi (prijestolnica Kraljevstva Buganda), Mengo (sjediše parlamenta), Kibuli (džamija Kibuli), Namirembe (anglikanska katedrala), Lubaga (katolička katedrala Rubaga), Nsambija i Kampala (ili Stara Kampala).

Klima

Kampala ima ekvatorsku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, ali zbog zbog toga što leži na nadmorskoj visini od 1190 m^[1] ima relativno umjerenu klimu, za razliku od od drugih krajeva u istom klimatskom području. Najvrući mjesec je januar kad je prosječno oko 28 °C. Drugi aspekt klimatskih prilika u Kampali su dvije kišne sezone. Duža traje od augusta do decembra, a kraća od februara do juna, tad padne znatno više kiše, a najviše u aprilu, prosječno oko 175 mm.

Klimatološki medijani za Kampala
Mjesec	jan-sij	feb-velj	mar-ožu	apr-tra	maj-svi	jun-lip	jul-srp	aug-kol	sep-ruj	okt-lis	nov-stu	dec-pro	godina
Srednji maksimum (°C)	28	28	27	26	25	25	25	25	27	27	27	27	26
Srednji minimum (°C)	18	18	18	18	16	17	17	16	17	17	17	17	17
Precipitacija (mm)	46	61	130	175	147	74	46	86	91	97	122	99	1174
Izvor: [4]

Historija

Jedna od kasubi grobnica: Muzibu Azaala Mpanga

Za historiju grada značajna je bila 1891. kada je tadašnji kabaka (kralj) Kraljevstva Buganda smjestio svoju prijestolnicu na brda Rubaga i Mengo, gdje se danas prostire Kampala.^[5] Zbog tog je i kapetan Frederick Dealtry Lugard, tadašnji predstavnik Britanske istočnoindijske kompanije odabrao 1890. susjedno brdo Kampalu kao lokaciju za svoju utvrdu i sjedište kompanijine kolonije Ugande.^[1] Lugardova utvrda na brdu Kampala, oko koje se razvilo naselje, ostala je prijestolnica odnosno sjedište administracije i nakon što je Uganda postala britanska kolonija sve do 1905. kada je preseljena u obližnji Entebbe na obali Viktorijinog jezera.

Kampala iz 1950.

Kampala je 1949. dobila status grada, a od 1962. postala je glavni grad nezavisne Ugande.^[1] Od tad je počeo ubrzani rast grada, koji je od gradića od 46.000 stanovnika izrastao u grad s preko milion stanovnika.

Znamenitosti

Najveća znamenitost Kampale su Kasubi grobnice, okrugle slamnate grobnice njihovih kabaka (kraljevi Kraljevstva Buganda) sagrađene između 1881. i 1969. na istoimenom brdu Kasubi, koje su 1981. godine uvrštene u UNESCO-vu listu mjesta svjetske baštine u Africi.^[6] Jedna od većih znamenitosti tog novog grada je i Muzej Ugande koji ima zbirke posvećene tradicionalnoj muzici, arheologiji i paleontologiji. Grad ima brojne vjerske objekte, od muslimanskih džamija, hinduističkih hramova do kršćanskih crkava. Impresivna je bijela Kibuli džamija, anglikanska katedrala Namirembe i crkva Rubaga, kao i rimokatolička katedrala sv. Petra.^[1]

Novi dio grada sa katedralom u sredini

Stanovništvo

Jedno od predgrađa Kampale

U Kampali su ispočetka apsolutna većina bili pripadnici ugandskog naroda Baganda, oni su i danas većina, ali ne toliko dominantna jer su se u grad naselili i pripadnici drugih plemena, kao i brojni Azijati i Evropljani.

Godina	Stanovnika
Popis 1959	46 000
Popis 1969	330 700
Popis 1980	458 503
Popis 1991	774 241
Popis 2002	1 208 544
Procjena 2005	1 353 236
Procjena 2010	1 597 900[3]

Privreda, školstvo i transport

Kampala se nalazi u najplodnijem dijelu Ugande, u kojem se proizvode kava, pamuk, čaj, duhan i šećerna trska. Kampala je i značajni industrijski centar, iako ne toliko važan kao obližnja Jinja (udaljena 64 km u pravcu sjeveroistoka). U gradu ima dosta pogona prehrambene, metalne i drvoprerađivačke industrije i tvornica za montažu traktora. Kampala je sjedište većine ugandskih velikih poduzeća, a grad je i trgovačko-financijski centar cijele regije smještene oko Viktorijinog jezera.^[1]

Ulica iz centra grada

Kampala je i značajni obrazovni centar, u gradu djeluje Univerzitet Makerere koji je dugi niz godina jedina institucija tog ranga u Istočnoj Africi. Nastao je iz škole osnovane 1911. koja je 1922. postala tehnička škola, zatim 1949. viša škola (univerzitetski koledž), te 1970. nezavisni univerzitet.

Kampala je i važno transportno čvorište iz koje polazi većina cesta u ostale dijelove Ugande i susjedne zemlje, preko grada ide željeznička linija od Kasesea za luku Mombasu u Keniji. Port Bell, udaljen 10 km istočno od centra grada, luka je Kampale na Viktorijinom jezeru. Grad dijeli međunarodni aerodrom sa susjednim Entebbeom, koji je udaljen 34 km jugozapadno.^[1]

Ujedinjeni narodi

Zbog dugotrajnog građanskog rata i izuzetne važnosti Ugande u tom dijelu Afrike, u Kampali ima sjedište čak 11 specijaliziranih agencija i programa Ujedinjenih naroda (stanje iz juna 2010.):^[7]

• Međunarodna pomorska organizacija (IMO)
• Međunarodni monetarni fond (IMF)
• UNICEF - (UNICEF-Uganda)
• Razvojni fond Ujedinjenih nacija za žene (UNIFEM)
• Program Ujedinjenih naroda za razvoj (UNDP) - Uganda
• Organizacija Ujedinjenih naroda za industrijski razvoj (UNIDO)
• Fond Ujedinjenih naroda za stanovništvo (UNFPA)
• Program Ujedinjenih naroda za HIV / AIDS (UNAIDS)
• Svjetska banka
• Svjetski program za hranu (WFP)
• Svjetska zdravstvena organizacija (WHO)

Panorama Kampale