Waembu

Waembu ni kabila la Bantu asili ya Kaunti ya Embu, katikati mwa Kenya. Wanahusiana kwa karibu na Wakikuyu, Wameru, na Wambeere, wakishiriki uhusiano wa lugha, tamaduni, na historia. Waembu wanaishi hasa katika miteremko yenye rutuba ya Mlima Kenya, ambapo wanajihusisha na kilimo na biashara.

Idadi ya Waembu inakadiriwa kuwa zaidi ya 600,000, wakipatikana zaidi katika Kaunti ya Embu na sehemu za Kaunti za Tharaka-Nithi na Kirinyaga. Waembu wengi wamehamia mijini kama Nairobi, wakijihusisha na taaluma mbalimbali. Licha ya mabadiliko ya kisasa, bado wanatunza urithi wao wa kitamaduni kupitia lugha, mila, na maadili ya kijamii.

Asili na Historia

Waembu wanahusisha asili yao na uhamiaji wa Bantu wa mapema waliotua katikati mwa Kenya. Simulizi za kienyeji zinaonyesha kuwa walitoka katika Bonde la Kongo au eneo la Maziwa Makuu, kama jamii nyingine za Kibantu, kabla ya kujiimarisha katika miteremko ya mashariki ya Mlima Kenya.

Kihistoria, Waembu walipangwa katika koo, kila moja ikiwa chini ya baraza la wazee linaloitwa Kiama. Walijihusisha na kilimo, uwindaji, na biashara, mara nyingi wakibadilishana bidhaa na jamii jirani kama Wakamba na Wamasai. Katika kipindi cha kabla ya ukoloni, hawakuwa na mfumo madhubuti wa kisiasa bali walitegemea wazee na vikundi vya rika katika uongozi.

Lugha

Waembu huzungumza lugha ya Kiembu, ambayo ni sehemu ya familia ya lugha za Kibantu na inafanana sana na Kikuyu na Kimeru. Lugha hizi zinafanana kiasi kwamba wasemaji wake wanaweza kuelewana kwa urahisi. Katika nyakati za sasa, Waembu wengi pia wanaongea Kiswahili na Kiingereza, ambazo ni lugha rasmi za Kenya.

Utamaduni na Mila

Muundo wa Kijamii

Waembu kwa jadi waliishi katika familia kubwa zilizounganishwa, huku mamlaka ikihifadhiwa kwa baraza la wazee (Kiama). Wazee walikuwa na jukumu muhimu katika upatanishi wa migogoro, maamuzi ya kijamii, na ibada za kidini.

Ibada za Mpito

Waembu wana ibada mbalimbali za mpito, zilizo muhimu zaidi zikiwa:

• Tohara – Sherehe muhimu ya kuashiria mpito kutoka utoto hadi utu uzima, hasa kwa wavulana, ingawa hapo awali ilifanyika pia kwa wasichana (desturi hii sasa inapungua kutokana na maendeleo ya kisasa na sheria za serikali).

• Ndoa – Hapo awali, ndoa zilipangwa na familia, kama sehemu ya kuimarisha mshikamano wa kijamii. Mahari, ambayo mara nyingi ilihusisha mifugo, ilikuwa sehemu muhimu ya ndoa.

Dini na Imani

Kabla ya kuja kwa Ukristo, Waembu waliabudu katika mfumo wa dini za jadi za Kiafrika, wakimwamini Ngai (Mungu), ambaye waliamini anaishi kwenye Mlima Kenya (Kirinyaga). Pia waliheshimu mizimu ya mababu na walifanya ibada na kafara ili kupata baraka, ulinzi, na ustawi. Hivi leo, Waembu wengi ni Wakristo, hasa Wakatoliki na Waprotestanti, ingawa baadhi bado wanadumisha vipengele vya imani zao za jadi.

Uchumi

Kilimo

Waembu ni wakulima wa jadi, wakifaidika na udongo wa volkano wenye rutuba katika miteremko ya Mlima Kenya. Mazao wanayokuza ni pamoja na:

Mazao ya biashara: Chai na kahawa Mazao ya chakula: Mahindi, maharagwe, ndizi, viazi vikuu Matunda: Maembe na maparachichi

Tangu zamani, Waembu wamejihusisha na biashara na jamii jirani, wakibadilishana mazao ya kilimo kwa mifugo na bidhaa nyingine. Katika nyakati za sasa, Waembu wengi wamejikita katika biashara, elimu, na taaluma mbalimbali kote Kenya.