กระทรวงพาณิชย์ (ประเทศไทย)

กระทรวงพาณิชย์ (อังกฤษ: Ministry of Commerce) เป็นหน่วยงานราชการส่วนกลางประเภทกระทรวงของไทย ที่หน้าที่เกี่ยวกับการค้า ธุรกิจบริการ ทรัพย์สินทางปัญญา และราชการอื่นๆ ตามที่มีกฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงพาณิชย์ หรือส่วนราชการที่สังกัดกระทรวงพาณิชย์

กระทรวงพาณิชย์

Ministry of Commerce
ตราพระวิษณุกรรม ตราสัญลักษณ์ประจำกระทรวง
ที่ทำการของกระทรวง
ภาพรวมกระทรวง
ก่อตั้ง	20 สิงหาคม พ.ศ. 2463; 105 ปีก่อน (2463-08-20)[1]
กระทรวงก่อนหน้า	กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม (พ.ศ. 2469–2475) กระทรวงเกษตรพาณิชยการ (พ.ศ. 2475–2476) กระทรวงเศรษฐการ (พ.ศ. 2476–2484; พ.ศ. 2495–2514) กระทรวงเศรษฐกิจ (พ.ศ. 2484–2485)
ประเภท	กระทรวง
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	เลขที่ 563 ถนนนนทบุรี 1 ตำบลบางกระสอ อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี 11000 13.88315°N 100.48679°E / 13.88315; 100.48679
งบประมาณต่อปี	7,345,230,300 บาท (พ.ศ. 2568)[2]
รัฐมนตรี	จตุพร บุรุษพัฒน์, รัฐมนตรีว่าการ
รัฐมนตรีช่วย	ฉันทวิชญ์ ตัณฑสิทธิ์, รัฐมนตรีช่วย สุชาติ ชมกลิ่น, รัฐมนตรีช่วย
ฝ่ายบริหารกระทรวง	วุฒิไกร ลีวีระพันธุ์, ปลัดกระทรวง โสรดา เลิศอาภาจิตร์, รองปลัดกระทรวง เอกฉัตร ศีตวรรัตน์, รองปลัดกระทรวง ร้อยตรี จักรา ยอดมณี, รองปลัดกระทรวง จิตติมา ศรีถาพร, ว่าที่รองปลัดกระทรวง
ต้นสังกัดกระทรวง	รัฐบาลไทย
ลูกสังกัดกระทรวง	ดูในบทความ
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของกระทรวง

ประวัติ

กระทรวงพาณิชย์เดิมเรียก "กระทรวงเศรษฐการ" ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2463 ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

เมื่อแรกตั้งกระทรวงพาณิชย์นั้น ยังไม่มีที่ทำการกระทรวง เสนาบดีจึงมักจะใช้บ้านของตนเป็นสถานที่ทำงาน ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 โปรดเกล้าฯ ให้ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ดำรงตำแหน่งเป็นเสนาบดีกระทรวงพาณิชย์พระองค์แรก จึงได้มีการสร้างอาคารที่ทำการอย่างถาวร บริเวณวัง 3 แห่ง คือ วังกรมหลวงอดิศรอุดมเดช วังกรมหลวงบดินทร์ไพศาลโสภณ และวังกรมหมื่นทิวากรวงษ์ประวัติ และใช้ทำการมาเป็นเวลากว่า 70 ปี

ต่อมาเมื่อสภาพบ้านเมืองเจริญขึ้น รัฐบาลเริ่มมีนโยบายขยับขยายหน่วยงานราชการออกไปยังชานเมืองมากขึ้น เพื่อลดปัญหาความแออัดของตัวเมืองภายในพื้นที่ของเกาะรัตนโกสินทร์ คณะรัฐมนตรีจึงมีมติเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2532 อนุมัติให้กระทรวงพาณิชย์ใช้ที่ดินราชพัสดุจำนวนเนื้อที่ 48 ไร่เศษ บริเวณตำบลบางกระสอ อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี สำหรับก่อสร้างอาคารที่ทำการกระทรวงพาณิชย์แห่งใหม่ ซึ่งเป็นที่ตั้งของกระทรวงจนถึงปัจจุบัน

บทบาทหน้าที่หลัก

1. ภารกิจด้านในประเทศ มีหน้าที่ดูแลราคาสินค้าเกษตรและรายได้เกษตรกร ดูแลผู้บริโภคภายใต้กรอบกฎหมายของกระทรวงพาณิชย์ ส่งเสริมและพัฒนาธุรกิจการค้า ทั้งการค้าสินค้าและธุรกิจบริการ รวมทั้งธุรกิจประกันภัย และคุ้มครองด้านทรัพย์สินทางปัญญา
2. ภารกิจด้านต่างประเทศ มีหน้าที่เจรจาการค้าระหว่างประเทศ ซึ่งประกอบด้วยการเจรจาภายใต้กรอบ WTO FTA อนุภูมิภาค ภูมิภาค ฯลฯ จัดระเบียบและบริหารการนำเข้าส่งออก รวมทั้งการขายข้าวรัฐต่อรัฐ การค้ามันสำปะหลัง สินค้าข้อตกลงต่างๆ แก้ไขปัญหา และรักษาผลประโยชน์ทางการค้า เช่น การดูแลเรื่อง GSP การเก็บภาษีตอบโต้การทุ่มตลาด ส่งเสริมและเร่งรัดการส่งออก

รัฐมนตรี

รายชื่อ	เริ่มดำรงตำแหน่ง	หน่วยงานที่กำกับดูแล	พรรคการเมือง
จตุพร บุรุษพัฒน์	30 มิถุนายน พ.ศ. 2568 (ครม. 64)	สำนักงานรัฐมนตรี สำนักงานปลัดกระทรวง กรมทรัพย์สินทางปัญญา สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน) สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์การมหาชน) และดูภาพรวมทั้งหมด	อิสระ[a]
สุชาติ ชมกลิ่น	27 เมษายน พ.ศ. 2567 (ครม.63) 3 กันยายน พ.ศ. 2567 (ครม. 64)	กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กรมการค้าภายใน องค์การคลังสินค้า	รวมไทยสร้างชาติ
ฉันทวิชญ์ ตัณฑสิทธิ์	30 มิถุนายน พ.ศ. 2568 (ครม. 64)	กรมการค้าต่างประเทศ กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา (องค์การมหาชน)	อิสระ[b]

หน่วยงานในสังกัด

ส่วนราชการ

กระทรวงพาณิชย์มีหน่วยงานระดับกรมในสังกัด 9 หน่วยงาน ได้แก่

• สำนักงานรัฐมนตรี
• สำนักงานปลัดกระทรวงพาณิชย์
• กรมทรัพย์สินทางปัญญา
• กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ
• กรมการค้าภายใน
• กรมการค้าต่างประเทศ
• กรมพัฒนาธุรกิจการค้า
• กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ
• สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า^[4]

รัฐวิสาหกิจ

• องค์การคลังสินค้า

องค์การมหาชน

• สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)
• สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์การมหาชน)
• สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา (องค์การมหาชน)

ส่วนราชการในอดีต

• กรมการประกันภัย^[5]