Phylum

From Wikipedia, the free encyclopedia

Phylum
Remove ads

Sa taksonomiya ng larangan ng biyolohiya, phylum [isahan] o phyla [maramihan]; Griyego: Φῦλα), o ang lapi, o kalapian, ay isang kahanayang ng pagkakapangkat-pangkat na nasa antas sa ilalim ng kaharian at nasa ibabaw ng biyolohiya. Kinuha ang salitang "phylum" mula sa phylai (φυλαί) ng wikang Griyego, mga grupo ng mga angkan na naninirahan sa mga lungsod ng isinaunang Gresya; may kakayahan at karapatan sa paghalal ng pinunong-kaangkan ang mga phylai. Sa larangan ng taksonomiya, kinakatawan ng mga phylum ang pinakamalaki at pinakakaraniwang kinikilalang pagbubuklod-buklod ng mga hayop at iba pang mga nilalang na may-buhay, at may tiyak na mga katangiang pang-ebolusyonaryo, bagaman kung minsan maaaring ihanay ang mga mismong phylum sa mga superphyla (katulad ng Ecdysozoa na may walong phylum, kabilang ang mga arthropod at bulating-bilog; at ang Deuterostomia na kabilang ang mga echinoderm, chordate, hemichordate at bulating-pana) (arrow worm).

ThumbDomainKingdomClassOrderFamily
The hierarchy of biological classification's eight major taxonomic ranks. Padron:Biological classification/core Intermediate minor rankings are not shown.

Sa impormal na paraan, maaaring isipin na ang mga phylum isang paglilipon ng mga hayop batay sa isang panlahatang kayarian ng katawan;[1] Tinatawag itong pagpapangkat-pangkat na pang morpolohiya (ayon sa pagkakahawig ng mga anatomiya). Samakatuwid, sa kabila ng tila pagkakaiba ng mga panlabas na mga kaanyuhan ng mga nilalang, inihanay sila sa mga phylum ayon sa kanilang mga panloob na kayarian.[2] Halimbawa, bagaman tila magkahiwalay at magkaiba, kapwa kabilang ang mga gagamba at mga alimango sa mga Arthropoda, samantalang ang mga bulating-lupa at bulating-payat, bagaman magkahugis, ay mula sa dalawang kahanayan. Kabilang ang mga bulating-lupa sa mga Annelida, samantalang ang mga bulating-payat ay mula sa mga Platyhelminthes. Datapwa pinapayagan ng Kodigong Pansandaigdigan ng Pagpapangalang Pang-botaniko ang paggamit ng salitang "phylum ilang panukoy sa mga halaman, higit na mas ginagamit ng mga botanista ang salitang "kahatian".

Ang pinakakilalang mga phylum ng hayop ay ang Mollusca, Porifera, Cnidaria, Platyhelminthes, Nematoda, Annelida, Arthropoda, Echinodermata, at Chordata. Sa huli nabibilang mga ang mga tao. Bagaman may 35 - humigit-kumulang - na mga phylum, kabilang sa siyam na nabanggit ang karamihan sa mga sari. Marami sa mga phylum ang nabubuhay sa tubig, at nag-iisa lamang ang wala sa mga karagatan ng mundo: ito ang Onychophora o bulating-pelus (bulating-tersiyupelo).

Ang pinakabagong natuklasang sari ay ang Cycliophora[3], na natuklasan noong 1993; tatlong bagong sari lamang ang natuklasan sa loob ng huling dantaon.

Ang pagsabog na Kambriyano ay isang malakihang pamumulaklak ng mga nilalang na may-buhay na naganap sa pagitan, humigit-kumulang, ng 530 at 520 milyong taon na ang nakalipas;[4] noong mga panahong ito mayroon nang mga nilalang na kahawig ng makabagong sari, bagaman hindi naman kabilang sa mga ito;[5] habang ang ilan naman ay parang mga kinatawan na nasa loob ng Ediacaran biota, nananatili itong isang usapin na kung ang lahat ba ng mga sari ay namumuhay na bago man dumating ang pagsabog. Sa loob ng maraming panahon, nagpabagu-bago ang mga gawain ng iba't ibang mga sari. Halimbawa, noong panahong Kambriyano, ang nakalalamang na mga megafauna (megahayop), o malalaking mga hayop, ay ang mga artropoda, ngunit sa ngayon ang mga megahayop ay nalalamangan ng mga vertebrata (kordata)[6] Magpahanggang sa ngayon, ang pinaka-nakalalamang na sari ay ang mga artropoda.

Remove ads

Mga phyla

Mga hayop


Protostome Bilateria Nephrozoa
Deuterostome
Basal/disputed Non-Bilateria
Vendobionta
Parazoa
Others
Karagdagang impormasyon Kahulugan, Karaniwang pangalan ...

Mga halaman

Land plants Viridiplantae
Green algae
Other algae (Biliphyta)[11]
Karagdagang impormasyon Division, Meaning ...

Fungi

Karagdagang impormasyon Dibisyon, Kahulugan ...

Protista

Harosa
Protozoa
Karagdagang impormasyon Kahulugan, Karaniwang pangalan ...

The Catalogue of Life includes Rhodophyta and Glaucophyta in kingdom Plantae,[32] but other systems consider these phyla part of Protista.[33]

Bacteria

Currently there are bacterial 40 phyla (not including "Cyanobacteria") that have been validly published according to the Bacteriological Code[34]

  1. Acidobacteriota, phenotypically diverse and mostly uncultured
  2. Actinomycetota, High-G+C Gram positive species
  3. Aquificota, deep-branching
  4. Armatimonadota
  5. Atribacterota
  6. Bacillota, Low-G+C Gram positive species, such as the spore-formers Bacilli (aerobic) and Clostridia (anaerobic)
  7. Bacteroidota
  8. Balneolota
  9. Bdellovibrionota
  10. Caldisericota, formerly candidate division OP5, Caldisericum exile is the sole representative
  11. Calditrichota
  12. Campylobacterota
  13. Chlamydiota
  14. Chlorobiota, green sulphur bacteria
  15. Chloroflexota, green non-sulphur bacteria
  16. Chrysiogenota, only 3 genera (Chrysiogenes arsenatis, Desulfurispira natronophila, Desulfurispirillum alkaliphilum)
  17. Coprothermobacterota
  18. Deferribacterota
  19. Deinococcota, Deinococcus radiodurans and Thermus aquaticus are "commonly known" species of this phyla
  20. Dictyoglomota
  21. Elusimicrobiota, formerly candidate division Thermite Group 1
  22. Fibrobacterota
  23. Fusobacteriota
  24. Gemmatimonadota
  25. Ignavibacteriota
  26. Kiritimatiellota
  27. Lentisphaerota, formerly clade VadinBE97
  28. Mycoplasmatota, notable genus: Mycoplasma
  29. Myxococcota
  30. Nitrospinota
  31. Nitrospirota
  32. Planctomycetota
  33. Pseudomonadota, the most well-known phylum, containing species such as Escherichia coli or Pseudomonas aeruginosa
  34. Rhodothermota
  35. Spirochaetota, species include Borrelia burgdorferi, which causes Lyme disease
  36. Synergistota
  37. Thermodesulfobacteriota
  38. Thermomicrobiota
  39. Thermotogota, deep-branching
  40. Verrucomicrobiota

Archaea

Currently there are 2 phyla that have been validly published according to the Bacteriological Code[34]

  1. Nitrososphaerota
  2. Thermoproteota, second most common archaeal phylum

Other phyla that have been proposed, but not validly named, include:

  1. "Euryarchaeota", most common archaeal phylum
  2. "Korarchaeota"
  3. "Nanoarchaeota", ultra-small symbiotes, single known species
Remove ads

Tingnan din

Mga sanggunian

Mga ugnayang panlabas

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads