Prusya

Ang Prusya (Aleman: Preußen; Ingles: Prussia; Latin: Borussia, Prutenia; Wikang Leton: Prūsija; Litwano: Prūsija; Polako: Prusy; Lumang Pruso: Prūsa; Danes: Prøjsen; Ruso: Пру́ссия) ay isang makasaysayang bayan na nagmumula sa labas ng Dukado ng Prusya at ng Margrabiyato ng Brandeburgo, at nakasentro sa rehiyon ng Prusya. Para sa ilang mga siglo, ang Bahay ng Hohenzollern ay namuno sa Prusya, matagumpay na pinalawak ang laki nito sa pamamagitan ng paraan ng isang hindi karaniwang maayos at organisado at epektibong hukbo. Ang Prusya, kasama ang kabisera sa Konigsbergo at mula 1701 sa Berlin, ay naghugis ng kasaysayan ng Alemanya. Noong 1871, ang mga estadong Aleman ay nagkaisa upang lumikha ng Imperyong Aleman sa ilalim ng Prusong pamumuno. Noong Nobyembre 1918, ang mga monarkiya ay binuwag at nawalan ng kapangyarihang pampulitika ang mga maharlika sa panahon ng Rebolusyong Aleman ng 1918-19. Sa ganito, binuwag ang Kaharian ng Prusya para sa kapakinabangan ng isang republika-ang Malayang Estado ng Prusya, isang estado ng Alemanya mula 1918 hanggang 1933. Mula 1933, nawalan ng pagsasarili ang Prusya bilang bunga ng kudetang Pruso, noong ang pamunuing Nazi ay matagumpay na nagtataguyod ng mga Gleichschaltung na batas nito sa hangarin ng isang tanging estado. Sa pagtatapos ng pamunuing Nazi, ang dibisyon ng Alemanya sa kaalyadong-pagsakop na sona at ang paghihiwalay ng mga teritoryo nito sa silangan ng linya ng Oder–Neisse, na kung alin ay sinapi sa Polonya at ang Unyong Sobyet, ang Estado ng Prusya ay hindi na umiral de facto noong 1945.^[2][3] Ang Prusya ay umiral de jure hanggang ang pormal na pagpuksa nito ng Kaalyadong Konseho ng Kontrol na Pagsasabatas No. 46 ng 25 Pebrero 1947.^[4]

Prusya Preußen (Preussen)
1525–1947
Watawat (1892–1918) Sagisag (1866–1918)
Salawikain: Gott mit uns  (Mataas na Aleman) "Diyos kasama natin"
Ang Prusya (bughaw), sa tugatog nito, ang nangungunang estado ng Imperyong Aleman
Kabisera	Königsberg (1525–1701) Berlin (1701–1947)
Karaniwang wika	Aleman (opisyal)
Relihiyon	Mayorya: Protestante (Luterano at Reporma; mula 1817 Prusong Nagkakaisa) Mga minorya: Katoliko Romano, Hudyo
Katawagan	Pruso
Pamahalaan	Monarkiya (until 1918), Republiko
Duke1
• 1525–1568	Albert I (una)
• 1688–1701	Frederick III (huli)
Hari1
• 1701–1713	Frederick I (una)
• 1888–1918	Wilhelm II (huli)
Punong Ministro1, 2
• 1918	Friedrich Ebert (una)
• 1933–1945	Hermann Göring (huli)
Panahon	Maagang modernong Europa hanggang Magkapanabay
• Dukado ng Prusya	10 Abril 1525
• Pakikipag-unyon sa Brandenburg	27 Agosto 1618
• Kaharian ng Prusya	18 Enero 1701
• Malayang Estado ng Prusya	9 Nobyembre 1918
• Pagbubuwag (pagkawala ng pagsasarili)	30 Enero 1934
• Pagbubuwag (de jure)	25 Pebrero 1947
Lawak
1907	348,702 km2 (134,635 sq mi)
1939	297,007 km2 (114,675 sq mi)
Populasyon
• 1816	103490003
• 1871	24689000
• 1939	41915040
Salapi	Reichsthaler Alemang ginintuang marka (1873–1914) Alemang Papiermark (1914–1923) Reichsmark (mula 1924)
Bahagi ngayon ng	Alemanya Polonya Rusya Lithuania Dinamarka Belhika Republikang Tseko Suwisa
1 The heads of state listed here are the first and last to hold each title over time. For more information, see individual Prussian state articles (links in above History section). 2 The position of Ministerpräsident was introduced in 1792 when Prussia was a Kingdom; the prime ministers shown here are the heads of the Prussian republic. 3 Population estimates:[1]