Suriye İç Savaşı
Suriye'de 2011'den beri süren iç savaş / From Wikipedia, the free encyclopedia
Suriye İç Savaşı (Arapça: الحرب الأهلية السورية, el-Harb'ül-ehliyye el-Suriyye), Suriye ordusu, Suriye hükûmeti ve Suriye'deki iç isyancılar arasında başlayan, sonrasında Irak ve Şam İslam Devleti, El Nusra ve bazı Kürt, Türkmen, Dürzi ve Süryani grupların da katıldığı, son dönemde ise Rusya, İran, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve İsrail gibi dış güçlerin de sınırlı ve düzenli olarak dâhil olduğu çatışmalardır. Gösteriler 15 Mart 2011'de başlamış ve Nisan 2011 tarihinde ülke çapında yayılmıştır.
Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Haziran 2017) |
Suriye İç Savaşı | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Arap Baharı, Arap Kışı, Terörle Savaş | |||||||||
Ülkedeki mevcut durumu gösteren harita. Not: Suriye'de az sayıda kişinin yaşadığı çöller bulunmaktadır. Bu bölgeler, çevredeki yol ve yerleşim yerlerini kontrolü altında bulunduran güçlerin kontrolünde gösterilmiştir. | |||||||||
| |||||||||
Taraflar | |||||||||
Suriye hükûmeti
Müttefikler
Rusya (2015'ten beri) Kuzey Kore (iddia)[2] Çin (iddia)[3] Belarus[4][5][6][7] Venezuela[8][9][10] Angola[11] |
Türkiye
Destekleyenler: Suriye Kurtuluş Hükûmeti (HTŞ) |
Irak ve Şam İslam Devleti (2012'den beri) |
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (2012'den beri)
Müttefikler Destekleyenler: Birleşik Ortak Görev Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı Birleşik Krallık Fransa[12] Kanada[13] Almanya Hollanda Belçika [b][14] Danimarka Avustralya Suudi Arabistan Ürdün Birleşik Arap Emirlikleri Katar | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
|
|
Sean MacFarland[22] (Katar Emiri) | ||||||
Kayıplar | |||||||||
Suriye Arap Cumhuriyeti: 91.929-104.332 asker & 67.349 milis ölü[23][24] 4.100 asker/milis ve 1.800 destekçi esir[23] Hizbullah: 1.736-2.000 ölü[23][25] Rusya: 137-160 asker ölü & 266-284 ÖAŞ ölü[26] Suriyeli olmayan diğer savaşçılar: 8.700+ ölü[23] (2.300-3.500+ İDMO-bağlantılı)[27][28] Toplam: 170.045-182.777 ölü |
Suriye Geçici Hükûmeti Türkiye: 256-313 ölü (2016-20 saldırıları)[29] |
Irak ve Şam İslam Devleti: 41.266 ölü[23] |
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi: Birleşik Ortak Görev Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı: 13 ölü[31] ( 10, 1, 1, 1) | ||||||
En az 306.887 sivil öldürüldü (Birleşmiş Milletlere göre)[32] Toplam ölü:
Yaklaşık 6,7 milyon kişi ülke içinde göç etti & 6,6 milyon kişi mülteci oldu (Mart 2021)[34] |
Nisan 2011 tarihinde Suriye Ordusu eylem ve ayaklanmaları bastırmak için görevlendirilmiş ve askerler ülke genelinde göstericiler üzerine ateş açmıştır.[35] Aylarca süren askerî kuşatmaların ardından[36] gösteriler silahlı isyanlara dönüşmüştür. Çoğunlukla firari askerler ve sivil gönüllülerden oluşan muhalif güçler, merkezi bir liderlik olmaksızın isyana başlamışlardır.[37] Ülke genelindeki hemen hemen her kasaba ve şehirde yaşanan çatışmalar asimetrik savaş niteliğindedir.[38] 2013 yılında Hizbullah, Beşar Esad'a sadık Suriye ordusunun yanında savaşa dahil olmuştur.[39][40] Beşar Esad yönetimi Rusya ve İran'dan askeriye ve para desteği alırken, muhalifler Katar ve Suudi Arabistan'dan silah ve mühimmat desteği almaktadır.[41] Haziran 2013 tarihi itibarıyla Beşar Esad yönetimi ülke genelinin %30-40'ını ve ülkedeki nüfusun %60'ını kontrol etmektedir.[42] 2012 sonlarındaki bir BM raporu, iç savaşın Nusayri Şebbiha milisleri ve Sünni muhalifler arasında süregelen[43] "bariz derecede mezhepsel"[44] bir çatışma olduğunu bildirmiş, fakat hem muhalefet, hem de hükûmet bunu reddetmiştir.[45][46]
Birleşmiş Milletler'e göre ölen nüfus Ocak 2015 tarihi itibarıyla 220.000'i aşmıştır.[47] SCPR (Suriye Politik Araştırmalar Merkezi), Suriye İç Savaşı sebebiyle dolaylı ya da dolaysız olarak hayatını kaybeden toplam insan nüfusunu Şubat 2016 itibarıyla 470.000 olarak açıklamıştır.[48]
Raporlara göre on binlerce gösterici devlet hapishanelerinde hapsedilmiş, bu göstericiler sistematik işkenceye ve teröre maruz bırakılmıştır.[49] Uluslararası organizasyonlar hem Baas Partisi hükûmetini, hem de muhalefeti insan hakları ihlalleriyle suçlamışlardır.[50] Birleşmiş Milletler 'in ve Uluslararası Af Örgütü 'nün hem 2012 yılında, hem de 2013 yılında Suriye'deki soruşturmaları ve saha araştırmaları sonucunda, insan hakları ihlallerinin, işkencelerin ve savaş suçlarının büyük kısmının Baas Partisi hükûmeti tarafından yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır.[51][52][53][54][55] Savaşta kimyasal silahlar birkaç kez kullanılmış ve bu, uluslararası alanda tepki çekmiştir.[56]
Suriye Havayolları, iç savaşın başlamasından 8 yıl sonra, 19 Şubat 2020'de, savaş süresince yapılan ilk sivil uçuşunu Şam’dan Halep’e gerçekleştirdi.[57][58]