Ahmet Say

Altan Ahmet Say^[1] (6 Eylül 1935,^[1] İstanbul - 10 Mayıs 2022,^[2] Ankara), Türk müzik yazarı ve eleştirmeni.

Ahmet Say
Doğum	6 Eylül 1935(1935-09-06)[1] Kadıköy, İstanbul
Ölüm	10 Mayıs 2022 (86 yaşında) Ankara, Türkiye
Defin yeri	Karşıyaka Mezarlığı, Ankara
Meslek	Yazar, müzik eğitimcisi
Milliyet	Türk
Çocuklar	Fazıl Say
Resmî site
http://www.ahmetsay.com.tr/

Türkiye'nin az sayıdaki müzik yazarından birisidir. Müzik kitapları üniversitelerin müzik bölümlerinde temel eser olarak okutulmuştur. Türk piyanist ve besteci Fazıl Say'ın babasıdır. Müzik kitapları dışında çeşitli ödüllere değer görülen edebiyat eserleri vardır. 1967-1970 arasında Türk Solu dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yapmış; 1977-1983 yılları arasında Türkiye Yazıları adlı dergiyi çıkarmıştır.

Yaşamı

Ahmet Say'ın Karşıyaka Mezarlığı'nda bulunan ve Ahmed Arif'in oğlu heykeltraş Filinta Önal'ın tasarladığı mezarı^[3]

1935 yılında İstanbul'da, Kadıköy'de doğdu. Babası matematik öğretmeni Fazıl Say, annesi felsefe öğretmeni Zehra Nüzhet Say'dır.^[4] Küçük yaşta piyano eğitimine başladı. 1946-1950 yıllarında İstanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğrenim gördü. Demirhan Altuğ'un teori ve solfej, Verda Ün'ün piyano, Raşit Abed'in armoni öğrencisi oldu.

Konservatuvar eğitimini liseye geçtiğinde bıraktı;^[5] İstanbul Erkek Lisesi'ni bitirdi. 1954 yılında basın-yayın eğitimi almak için gittiği Almanya'da altı yıl yaşadı. Bu yıllarda pansiyoner olarak evinde kaldığı müzikolog Kurt Köhler'in özendirmesiyle müzikbilime ilgi gösterdi.^[4] Felsefe ve tarih seminerleri takip etti. Sosyal Demokrat Partisi’nin gençlik örgütü Sosyalist Öğrenci Birliği‘nin üyesi oldu.^[6]

Almanya'daki eğitimini tamamlayıp Türkiye'ye döndüğünde yedek subay öğretmen olarak Bingöl'de üç yıl askerlik yaptı. Okulu olmayan Göriz köyünde ilkokul öğretimini başlattı.^[7] Köyde öğretmenlik yaptığı dönemde ayrıca yetişkinlere de yönelik el sanatları, folklor ve sinema gibi eğitsel alanlarda da faaliyetler düzenledi; amatör bir folklorcü olarak türkü, ağıt ve masallar derledi, halk dansları toplulukları kurdu ve çocuk toplulukları yetiştirdi. Üç yılın ardından İstanbul'a döndüğünde Orhan Kemal'in teşvik etmesi ile izlenimlerini kaleme aldı.

1963 yılında Erzincan'da kısa bir süre halk eğitim uzmanlığı kadrosuyla çalıştıktan sonra 1964'te Ankara'ya yerleşti. Türkiye Öğretmen Dernekleri Milli Federasyonu'nun yayın müdürü oldu. Görevi, Federasyonun çıkardığı Birlik Dergisi adlı yayını sürdürmek ve Öğretmenler Gazetesi adlı yen bir haftalık yayın çıkarmak idi.^[8] 1967'de Türk Solu adlı derginin yazı işleri müdürlüğüne getirildi. Aynı yıl eczacı Ayşe Gürgün Özsoyeller ile evlendi, çiftin oğlu Fazıl Say, 1970 yılında doğdu.^[9] Bu evlilik 1977'de sonlandı; Ahmet Say, oğlu Fazıl Say'ın velayetini alarak onu müzisyen olarak yetiştirdi.^[10]

Ahmet Say, 12 Mart darbesi döneminde çeşitli davalardan yargılandı, yargılandığı bir dava uzun sürdüğü için 7 ay kadar hapis yattı.^[5] Edebiyat hayatı cezaevinde kaldığı dönemde başladı. Cezaevinde bir dolandırıcının anlattığı hikayelerden esinlenerek Kocakurt romanını yazdı.^[11] Romanı, 1975 Milliyet Roman Ödülleri'nde mansiyona ödülüne değer görüldü.^[12] Kocakurt romanının ardından Bingöl Hikayeleri (1980) adlı eseri Bingöl'de öğretmenlik yaptığı dönemin ürünü olarak ortaya çıktı. Kitapta yer alan “Güneşin Savrulduğu Yerden" adlı öykü, TRT Ödülleri Öykü Yarışması Başarı Ödülü'ne; “Arda Kalan” adlı hikâye Yeni Adımlar Dergisi'nin açtığı 1974 Sabahattin Ali Hikâye Yarışması'nda birincilik ödülüne, "Görizli Mehmet Şerif Efendi” adlı hikâye ise 1975 Antalya Film Şenliği Hikâye Ödülü'nde mansiyon ödülüne değer görüldü.^[7] Kocakurt ve Bingöl Hikâyeleri Milliyet Yayınları tarafından basıldı.

1977'de sol eğilimli bir "edebiyat hareketi dergisi" olan Türkiye Yazıları adlı aylık dergiyi çıkartmaya başladı. 72 sayı yayımlanan derginin yazarları Cemal Süreya, Vecihi Timuroğlu, Ragıp Gelencik, Demir Özlü, Ali Püsküllüoğlu idi. Say, 1974'ten başlayarak müzik eğitimciliğine ve müzik yayımcılığına yöneldi. 1978'de Say Yayınları'nı kurdu.

1970'li yıllarda öyküleri çeşitli dergilerde yayımlanan Say'ın ilk öykü kitabı, 1982'de yayınlandı. Uzun bir epik öykü olan İpek Halıya Ters Binen Kedi adlı eseri, Türk edebiyatının ilk epik hikâye olarak bilinir. Bir dolandırıcı tüccarın öyküsünü anlatan eser, 1985'te Almancaya çevrilerek yayımlandı.^[12]

1985 yılında Müzik Ansiklopedisi Yayınları'nı kurdu.^[4] Müzik Ansiklopedisi, Müzik Sözlüğü, Müzik Öğretimi, Müziğin Kitabı, Müzik Nedir Nasıl Bir Sanattır, yayınladığı müzik kitaplarından bazılarıdır. Türkiye'nin müzik yaşamını yurtdışında tanıtım amacı ile The Music Makers in Turkey adı ile İngilizce hazırlanan kitabı 1995 yılında yayımlandı. Kitap, Türkiye’nin Müzik Atlası adı ile 1998 yılında Türkçe olarak yayınlandı. 1996-1999 arasında Cumhuriyet gazetesinde müzikle ilgili haftalık köşe yazıları yazdı.

1992'de kurulan Edebiyatçılar Derneği'nin kurucu üyelerinden olan Say, iki yıl bu derneğin başkanlığını yaptı. Edebiyat ustalarına verilen Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülleri Altın Madalyası'nı kurumsallaştırdı.

Anılarını "Ağaçlar Çiçekteydi" (2011) ve "İnsanoğlu İnsanlar” adlı adlı kitaplarda anlattı. 2014-2019 yıllarında Evrensel gazetesinde "Yörüngemiz" başlıklı köşe yazıları yazdı.^[13] 2020 yılında 48. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali Onur Ödülü'ne değer görüldü.^[4][14][15]

10 Mayıs 2022 tarihinde Ankara'da öldü^[2][16] Naaşı Ankara'da Karşıyaka Mezarlığı'na defnedildi.

Anısı

Ahmet Say anısına oğlu Fazıl Say Aralık 2021'de Babam Ahmet Say başlıklı piyano eserini besteledi.^[17] Besteci Say, eseri ilk defa Ahmet Say için cenaze günü sabahında Çankaya Belediyesi Doğan Taşdelen Çağdaş Sanatlar Merkezi'nde düzenlenen veda töreninde seslendirdi.^[18]

Çankaya Belediyesi tarafından 2024 yılında Ahmet Say Müzik ve Edebiyat Ödülleri verildi. Edebiyat alanında yazar ve şair Ahmet Telli, müzik alanında piyanist Can Çakmur ödüle değer görüldü. Ödül töreni Ankara'da MEB Şura Salonu'nda yapıldı.^[19]

Ödülleri

• TRT Ödülleri Öykü Yarışması Başarı Ödülü (1970, Kamil’in Atı adlı öykü)
• Yeni Adımlar Dergisi’nin açtığı Sabahattin Ali Hikaye Yarışması Birincilik ödülü (1974),
• Antalya Film Festivali Öykü Yarışması Mansiyon ödülü
• Kocakurt adlı romanı ile 1975 Milliyet Yayınları Roman Yarışması’nda basılmaya değer ürünler arasında yer aldı.
• 28. Ankara Uluslararası Film Festivali "Sanat Çınarı Ödülü"^[20]
• 48. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali Onur Ödülü.

Edebi eserleri

• Kocakurt (roman, 1976): Ahmet Say'ın bu ilk eseri, Milliyet gazetesinin yarışmasında ödül almıştır. Reklamcı ve partici Koca Kurt ile bar kızı Züleyha'nın 1960-1970 arasındaki serüvenini anlatır. Evrensel Basım Yayın
• Bingöl Hikâyeleri (öyküler, 1980)
• İpek Halıya Ters Binen Kedi (epik öykü, 1982): Edebiyatımızda ilk “epik hikâye” olarak bilinir. Almancaya çevrilerek Berlin'de yayınlanmıştır. Türk masallarının geleneksel başlangıç tekerlemesinin diliyle bir dolandırıcı tüccarın öyküsünü anlatmaktadır. Evrensel Basım Yayın
• Güneşin Savrulduğu Yerden (öyküler, 1988): 1980'de Bingöl Hikâyeleri adıyla Milliyet Yayınları'ndan çıkan eser, 1988'de Can Yayınları tarafından ve son olarak Evrensel Basım Yayın tarafından “Güneşin Savrulduğu Yerden” başlığı ile yayınlanmıştır.
• Müzik Nedir, Nasıl Bir Sanattır? (Sanat Kuramı) Ahmet Say halk kitabı özelliğinde müzik sanatının temel asgari bilgilerini herkesin yararlanabileceği yalın anlaşılır bir dille anlatmış. 2008 Evrensel Basım Yayın
• Mozart (Mozart'ın Anısına) başlıklı derleme, büyük bestecinin 250. doğum yılı dolayısıyla Evrensel Basım Yayın tarafından uluslararası bir anlayış koşutunda hazırlanmış (2007) Evrensel Basım Yayın
• Ağaçlar Çiçekteydi (Anı Biyografi 2011) Ahmet Say, anılarını anlatırken yakın tarihin siyasal olaylarını hatırlatıyor bize. Evrensel Basım Yayın
• Bingöl Hikâyeleri (Güneşin Savrulduğu Yerden) kitabı Ca Yo Ke Tij Ti Ra Bena Vila ismi ile Zazaca olarak Evrensel Basım Yayın tarafından yayınlanmıştır. (2013)
• İnsanoğlu İnsanlar (Anı - Otobiyografi, 2016)

Müzik kitapları

• Müzik Ansiklopedisi: 4 ciltten oluşan temel bir eserdir.
• Müzik Öğretimi (1996): Müzik öğretmenleri için hazırlanan bir derlemedir.
• Müzik Tarihi (1994): Türkiye'nin ilk kapsamlı müzik tarihi çalışmasıdır.
• The Music Makers in Turkey (1995): İngilizce hazırlanan bir dış tanıtım kitabıdır. Türkçe basımı, Türkiye’nin Müzik Atlası başlığını taşır. Okurlara 1998'de sunulmuştur.
• Müziğin Kitabı (2000): Müzik teorisi alanında hissedilen boşluğu bu kitap doldurmuştur.
• Müzik Sözlüğü (2002): 600 sayfalık bu sözlük, Türkçenin bir “kültür dili” olarak gelişmesi yolunda, müzik alanından gelen önemli bir katkı olarak değerlendirilmektedir.
• Müzik Ansiklopedisi: 3 ciltten, 2072 sayfadan oluşan, on bin madde ve üç bin resim içeren bir eserdir.
• Müzik Yazıları (2007): Temel Müzik sorunları karşısında çözümler üretmeye yönelik kaleme alınmış 319 sayfadan oluşan bir eserdir.