Atman

Hinduizm'de Ātman (Sanskrit: आत्मन्) gerçek, ezeli ve ebedi, öz benlik için kullanılan terimdir. Birçok Hindu felsefesi ekolü Ātman'ı maddi ve geçici ego (Ahankara) ve bedensel mevcudiyetten (Prakriti) ayrı bir olgu olarak kabul eder.^[1] terim sıkça "ruh" olarak çevirilir, ancak "benlik" olarak çevrilmesi daha uygun görülür,^[2] zira Ātman terimi, olgularla özdeşleşmenin ötesindeki özneye işaret eder. Kişinin kurtuluşa ermesi için, kişinin kendi öz bilgisini, yani Ātman bilgisini elde etmesi gerekmektedir.

Ātman Hindu felsefesinin merkezi terimlerindendir ve Nihai Benlik (Paramatman) ve Nihai Varlık (Brahman) ile ilişkisi tartışılmıştır. Görüşlerden önde gelenleri şu şekildedir: tamamen aynı (Advaita), tamamen farklı (Dvaita), bağlama dayalı olarak farklı veya farksız (Vişiştadvaita).^[3]

Hinduizmin altı ortodoks ekolü de beden-zihin bileşiğinden ayrı olan atman olgusunun varlığını kabul eder. Bu, Budizm ve Hinduizmin kritik bir ayrımını teşkil eder, zira Budizmin anatta doktrinine göre atman/atta yoktur.

Etimoloji

Ātman (Atma, आत्मा, आत्मन्), Sanskrit dilinde 'öz, nefes, ruh' anlamına gelmektedir.^[4][5][6] Sözcüğün, Proto-Hint-Avrupa dilinde bulunduğu varsayılan *etmen kökünden türediği düşünülmektedir. Bu kök, Sanskrit ve Cermen dillerinde görülür. 'nefes' sözcüğü Eski İngilizce æðm, Hollandaca adem, Eski Yüksek Almanca atum 'nefes' olarak geçer; ayrıca Eski İngilizce eþian ve Hollandaca ademen 'nefes almak' anlamına gelir.^[5]