Cygnus X-1

Cygnus X-1 (kısaca Cyg X-1),^[11] Kuğu takımyıldızı bölgesinde bulunan ve içinde kara delik olduğu düşünülen tanınmış bir galaktik X-ışını kaynağıdır. Bir roket uçuşu sırasında 1964 yılında keşfedilmiştir ve Dünya'dan görülen en güçlü x-ışını kaynaklarından birisidir.^[12][13] Cygnus X-1, geniş ölçüde bir kara delik olduğu kabul edilen ilk X-ışını kaynağıdır ve kendi sınıfında en çok incelenen astronomik nesneler arasındadır. Güneş'in 14,8 katı bir kütleye sahip olduğu tahmin edilmektedir^[6] ve bu tür bilinen diğer yıldızlara veya kara deliklere göre çok küçük olduğu gösterilmiştir. Şayet öyleyse, olay ufkunun yarıçapı yaklaşık olarak 44 km olmalıdır.^[14]

Cygnus X-1/HDE 226868

Eta Cygni'nin hemen solunda Cygnus X-1'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
Takımyıldız	Kuğu
Sağ açıklık (α)	19sa 58d 21,67595s[1]
Dik açıklık (δ)	+35° 12′ 05,7783″[1]
Görünür büyüklük (V)	8,91[2]
Görünür büyüklük (B)	9,72[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	O9.7Iab[2]
U−B renk ölçeği	−0,30[3]
B−V renk ölçeği	+0,81[3]
Değişen yıldız tipi	Eliptik değişen
Astrometri
Dikey hız (${\displaystyle v_{r}}$)	-2,70[2] km/s
Özdevinim (μ)	RA: −3,37[1] mys/y Dec.: −7,15[1] mys/y
Iraklık açısı (π)	0,539 ± 0,033[4] mys
Uzaklık	6.100 ± 400[4] Iy (1.900 ± 100[4] pc)
Mutlak büyüklük (V)	-6,5 ± 0,2[5]
Özellikler
Kütle (m)	14-16[6] M☉
Yarıçap (r)	20–22[7] R☉
Işıma gücü	3–4×105[7] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	3,31 ± 0,07[8] cgs
Sıcaklık	31000[9] K
Yaş	5 milyon[10]
Katalog belirtmeleri
AG (veya AGK2)+35 1910 • BD+34 3815 • HD (veya HDE) 226868 • HIP 98298 • AO 69181 • V1357 Cyg

Cygnus X-1, Güneş'ten 6.070 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve HDE 226868^[15] olarak gösterilen mavi üstdev değişen yıldızı da içeren Yüksek kütleli X-ışını ikilisidir. Yıldız rüzgarı, X-ışını kaynağının çevresindeki Toplanma diski için gerekli maddeyi sağlamaktadır.^[16] İç diskte milyonlarca derece ısıtılan madde, gözlemlenen x-ışınını üretir.^[17][18]

Ayrıca bakınız

• Yıldız Kaynaklı Kara Delikler