Euarchontoglires

Euarchontoglires veya Supraprimates, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım.

Euarchontoglires Yaşadığı dönem aralığı: 66-0 myö Senozoyik-Günümüz[1][2] (Moleküler genetik çalışmalara göre: 85/90 – 0 Üst Kretase'den Günümüze[3])  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Batı gorili (Gorilla gorilla), bir Euarchontan
Alp marmotu (Marmota marmota), bir Glires üyesi.
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Magna takım: Boreoeutheria Üst takım: Euarchontoglires Murphy vd., 2001
Altgruplar
†Apatemyidae? Gliriformes †Anagaloidea? †Arctostylopida Glires (kemiriciler ve tavşanımsılar) Euarchonta Scandentia (sivri sincapçıklar) Primatomorpha (primatlar ve kolugolar)
Sinonimler
Archontoglires Supraprimates (Waddell vd. 2001)

Sınıflandırma ve evrimsel ilişkiler

Ev faresi (Mus musculus), bir supraprimat

Üst takımın adı, eski sınıflandırmalarda bulunan iki taksonun birleştirilmesi ile meydana gelmiştir: Glires ve Euarchonta.

Moleküler genetik çalışmalara göre, Euarchontoglires'in 87.9 milyon yıl önce Euarchonta ve Glires adlı iki gruba ayrıldığı hesaplanmıştır. Dolayısıyla, genetik kanıtlar baz alındığında, supraprimatların Kretase'de ortaya çıkmış olabileceği düşünülür.^[3]

Bobolestes zenge, Euarchontoglires grubuna dahil edilebilecek en eski fosillerdendi (ancak şu anda daha çok bazal bir eutherian olarak değer görüyor). Özbekistan'da bulunan fosil kalıntıları, 94 ila 99 milyon yıl öncesine tarihlenmiştir.^[4]

Deccanolestes benzeri (Adapisoriculidae), Hindistan'da bulunan en eski –olası– euarchontan fosilleri de bu ayrışma zamanına yakın bir dönem olan Geç Kretase'ye (Maastrihtiyen, yaklaşık 70 milyon yıl önce) tarihlenmiştir.^[5]

Euarchonta

Ana madde: Euarchonta

Euarchonta; Primates (primatlar), Scandentia (sivri sincapçıklar) ve Dermoptera (abalı memeliler, kolugolar) takımlarını içerir. Bir moleküler genetik çalışmaya göre; 86,2 milyon yıl önce, Scandentia ve Primatomorpha (primatlar ve abalı memeliler) grubunu oluşturan atalar, iki ayrı soy hattı oluşturmuştur.^[3]

Primatomorpha

Ana madde: Primatomorpha

En eski primatlardan biri olan Carpolestes'in restorasyonu (61-56 milyon yıl önce Paleosen'de yaşadı^[6]).

Abalı memelilerin ve primatların ise son ortak atalarının yaklaşık 80 milyon yıl önce yaşadığı hesaplanmıştır.^[3] Ancak grubun monofilisi genel anlamda kabul görmemiştir – abalı memelilerin ve sivri sincapçıkların daha yakın bir ortak ataya sahip olduğunu destekleyen çalışmalar da vardır.^[7]

Glires

Ana madde: Glires

Moleküler genetik çalışmalara göre, Glires 60 ila 75 milyon yıl önce Rodentia (kemiriciler) ve Lagomorpha (tavşanımsılar) adlı iki gruba ayrımıştır.^[8]

Euarchontoglires kladogramı

Euarchontoglires	Glires     Rodentia      Lagomorpha     Euarchonta    Scandentia   Primatomorpha    Dermoptera    Primates   Strepsirrhini    Lemuriformes     Lorisiformes      Haplorrhini     Tarsiiformes   Simiiformes   Platyrrhini     Catarrhini

Diğer yorumlar, Dermoptera ve Scandentia'yı, primatların kardeş grubu olarak "Sundatheria" adlı bir grupta birbirine bağlar.^[1][9] Bazı yeni araştırmalar, Scandentia'yı Glires kardeş taksonu olarak kabul ederek Euarchonta'yı geçersiz kılıyor.^[10][11]

En son filogenetik analizlere göre oluşturulmuş kladogram.

Euarchontoglires	Scandentia (sivri sincapçıklar)   Glires   Rodentia (kemirgenler)     Lagomorpha (tavşanlar, yabani tavşanlar, pikalar)       Primatomorpha   Dermoptera (kolugolar)       Primates (†Plesiadapiformes, Strepsirrhini, Haplorrhini)

Konuyla ilgili yayınlar

• W. Westheide und R. Rieger: Spezielle Zoologie. Teil 2: Wirbel- oder Schädeltiere. Spektrum Akademischer Verlag, München 2004. ISBN 3-8274-0307-3
• Kriegs, Jan Ole; Churakov, Gennady; Kiefmann, Martin; Jordan, Ursula; Brosius, Jürgen; Schmitz, Jürgen (14 Mart 2006). "Retroposed Elements as Archives for the Evolutionary History of Placental Mammals". PLoS Biology. 4 (4): e91. doi:10.1371/journal.pbio.0040091. ISSN 1545-7885.