Osmanlı sadrazamları listesi

Sadrazam (Osmanlıca: صدر اعظم, romanize: Ṣadr-i Âʿẓam) ya da vezîr-i âzam (Osmanlıca: وزیر اعظم, romanize: Vezîr-i Âʿẓam‎), Osmanlı İmparatorluğu'nda padişah adına devlet işlerini yöneten, bugünkü başbakanlık makamına denk gelen en yüksek derecedeki devlet adamı. Sadrazamlık yapmış kişilerin isimleri Osmanlı tarihi dönemlerine göre şu listelerde bulunmaktadır:

(1299-1453): Kuruluş dönemi Osmanlı sadrazamları listesi
(1453-1579): Yükseliş dönemi Osmanlı sadrazamları listesi
(1579-1699): Duraklama dönemi Osmanlı sadrazamları listesi
(1699-1773): Gerileme dönemi Osmanlı sadrazamları listesi
(1773-1922): Dağılma dönemi Osmanlı sadrazamları listesi

Osmanlı İmparatorluğu'nda Kuruluş dönemi 11, Yükseliş dönemi 34, Duraklama Dönemi 82, Gerileme dönemi 48 ve Çöküş dönemi 117 olmak üzere toplam 292 sadrazam ataması yapıldı. Birden fazla aynı göreve gelen sadrazamlar sayılmazsa, toplamda 218 farklı isim Osmanlı Sadrazamı olarak görev yaptı. Osmanlı İmparatorluğu 623 sene hüküm sürdü. 36 padişah görev yapmış bazıları birden fazla sürelerle görev yaptığında toplamda 39 defa padişahlık cülusu ve toplam 292 defa sadrazam ataması yapıldı. En uzun süre sadrazamlık görevini 1364-1387 yılları arasında toplam 22 yıl süreyle Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa yapmıştır. En kısa süre sadrazamlık görevini 5 Mart 1656 tarihinde 4 saat süreyle Zurnazen Mustafa Paşa yapmıştır. En fazla sadrazam atamasını 18 sadrazamla IV. Mehmed yaptı. En az sadrazam ataması 1 sadrazamla V. Murad , II. Selim ve I. Bayezid'dir. En fazla sadrazamlık görevine 9 kez atanan Mehmed Said Paşa'dır.

Osmanlıların ilk devirlerinde divanda ulema sınıfından gelme yalnız bir vezir vardı. Daha sonra vezir sayısı artınca birinci vezire vezir-i azam denildi. I. Murad devrinde Çandarlı Ali Paşa vezirken Kara Timurtaş Paşa'ya da vezirlik verilince Ali Paşa'ya birinci vezir yani vezir-i azam denilmişti.^[1]

[1]

Sadrazam	Başl.	Bitiş	Süre	Notlar
İzzet Mehmed Paşa (1. sadareti)	11 Ağustos, 1773	7 Temmuz 1775	1 yıl, 330 gün	Rum^[14] 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Moralı Derviş Mehmed Paşa	7 Temmuz 1775	5 Ocak 1777	1 yıl, 183 gün	Türk (Moralı)
Darendeli Cebecizade Mehmed Paşa	5 Ocak 1777	1 Eylül 1778	1 yıl, 239 gün	Türk (Darendeli)
Kalafat Mehmed Paşa	1 Eylül 1778	22 Ağustos 1779	355 gün	Pomak
Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa	22 Ağustos 1779	20 Şubat 1781	1 yıl, 183 gün	Türk, (Kırşehir Arabsun köyünden)
İzzet Mehmed Paşa (2. sadareti)	20 Şubat 1781	25 Ağustos 1782	1 yıl, 186 gün	Rum 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Yeğen Seyyid Mehmed Paşa	25 Ağustos 1782	31 Aralık 1782	128 gün	Türk (Alaiye'li)
Halil Hamid Paşa	31 Aralık 1782	30 Nisan 1785	2 yıl, 121 gün	Türk (Isparta'lı). Sürgünde idam edilmiştir.
Hazinedar Şahin Ali Paşa	30 Nisan 1785	25 Ocak 1786	270 gün	Gürcü
Koca Yusuf Paşa (1. sadareti)	25 Ocak 1786	28 Mayıs 1789	3 yıl, 124 gün	Gürcü. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa (1. sadareti)	28 Mayıs 1789	2 Ocak 1790	219 gün	Çerkes. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Cezayirli Gazi Hasan Paşa	2 Ocak 1790	30 Mart 1790	87 gün	Pomak (Drama (il)'da büyüme). Savaşta şehit olmuştur.
Rusçuklu Çelebizade Şerif Hasan Paşa	16 Nisan 1790	12 Şubat 1791	302 gün	? (Rusçuklu)
Koca Yusuf Paşa (2. ve son sadareti)	12 Şubat 1791	4 Mayıs 1792	447 gün	Gürcü^[15]. Eceliyle ölmüştür.
Damat Melek Mehmed Paşa	4 Mayıs 1792	21 Ekim 1794	2 yıl, 170 gün	Boşnak^[15]
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa	21 Ekim 1794	23 Ekim 1798	4 yıl, 3 gün	(Safranbolulu). Sürgünde eceliyle ölmüştür.
Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa (1. sadareti)	23 Ekim 1798	24 Haziran 1805	6 yıl, 246 gün	Gürcü^[16], 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa	24 Eylül 1805	13 Ekim 1806	1 yıl, 19 gün	Türk
Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa	13 Ekim 1806	3 Haziran 1807	233 gün	Türk
Çelebi Mustafa Paşa	3 Haziran 1807	29 Temmuz 1808	1 yıl, 57 gün	Türk.
Alemdar Mustafa Paşa veya (Bayraktar Mustafa Paşa)	29 Temmuz 1808	15 Kasım 1808	109 gün	Türk, (Rusçuklu). Alemdar Vakası şeklinde anılan çatışmada şehit olmuştur.
Çavuşbaşı Memiş Paşa	15 Kasım 1808	1 Ocak 1809	47 gün	Türk. Azledilmiş ve eceliyle ölmüştür.
Çarhacı Ali Paşa	1 Ocak 1809	Mart 1809	59 gün	Türk.
Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa (2. ve son sadareti)	Mart 1809	10 Nisan 1811	2 yıl, 40 gün	Gürcü
Laz Aziz Ahmed Paşa	10 Nisan 1811	5 Eylül 1812	1 yıl, 149 gün	Laz
Hurşid Ahmed Paşa	5 Eylül 1812	30 Mart 1815	2 yıl, 206 gün	Gürcü^[17].
Mehmed Emin Rauf Paşa (1. sadareti)	30 Mart 1815	6 Ocak 1818	2 yıl, 283 gün	Arap, 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Burdurlu Derviş Mehmed Paşa	6 Ocak 1818	5 Ocak 1820	1 yıl, 364 gün	? (Burdurlu)
Ispartalı Seyyid Ali Paşa	5 Ocak 1820	21 Nisan 1821	1 yıl, 107 gün	Türk (Ispartalı)
Benderli Ali Paşa	21 Nisan 1821	30 Nisan 1821	9 gün	? (Benderli). Kesin padişah emri ile idam edildiği bilinen son sadrazamdır.
Hacı Salih Paşa	30 Nisan 1821	11 Kasım 1822	1 yıl, 195 gün	Sabetaycı (?)^[18]
Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa	11 Kasım 1822	4 Mart 1823	113 gün	Türk.
Turnacızade Silahdar Ali Paşa	4 Mart 1823	Aralık 1823	272 gün	Arap
Mehmed Said Galip Paşa	Aralık 1823	15 Eylül 1824	289 gün	Türk.
Benderli Mehmed Selim Sırrı Paşa	15 Eylül 1824	26 Ekim 1828	4 yıl, 42 gün	?, (Benderli)
Darendeli Topal İzzet Mehmed Paşa (1. sadareti)	26 Ekim 1828	Ocak 1829	67 gün	Türk, (Darendeli). 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Reşid Mehmed Paşa	Ocak 1829	17 Şubat 1833	4 yıl, 48 gün	Gürcü^[19]
Mehmed Emin Rauf Paşa (2. sadareti)	17 Şubat 1833	8 Temmuz 1839	6 yıl, 142 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mehmed Hüsrev Paşa	8 Temmuz 1839	29 Mayıs 1841	1 yıl, 326 gün	Abaza^[20]
Mehmed Emin Rauf Paşa (3. sadareti)	29 Mayıs 1841	7 Ekim 1841	131 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Darendeli Topal İzzet Mehmed Paşa (2. ve son sadareti)	7 Ekim 1841	3 Eylül 1842	331 gün	Türk, (Darendeli)
Mehmed Emin Rauf Paşa (4. sadareti)	3 Eylül 1842	31 Temmuz 1846	3 yıl, 332 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (1. sadareti)	31 Temmuz 1846	28 Nisan 1848	1 yıl, 272 gün	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.türk
İbrahim Sarim Paşa	28 Nisan 1848	13 Ağustos 1848	107 gün	Arap Asıllı Türk
Koca Mustafa Reşid Paşa (2. sadareti)	13 Ağustos 1848	27 Ocak 1852	3 yıl, 167 gün	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Rauf Paşa (5. ve son sadareti)	27 Ocak 1852	7 Mart 1852	40 gün	Türk
Koca Mustafa Reşid Paşa (3. sadareti)	7 Mart 1852	7 Ağustos 1852	153 gün	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Âli Paşa (1. sadareti)	7 Ağustos 1852	4 Ekim 1852	58 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Damat Mehmed Ali Paşa	4 Ekim 1852	14 Mayıs 1853	222 gün	Hemşinli ^[21] Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 tarihleri arasında yedi ay oniki gün sadrazamlık yapmıştır.
Giritli Mustafa Naili Paşa (1. sadareti)	14 Mayıs 1853	30 Mayıs 1854	1 yıl, 16 gün	Mısırlı Türk. Uzun süre Girit valiliği yaptığından Giritli şeklinde anılır. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (1. sadareti)	30 Mayıs 1854	24 Kasım 1854	178 gün	Türk (Kıbrıslı). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (4. sadareti)	24 Kasım 1854	4 Mayıs 1855	161 gün	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.türk
Mehmed Emin Âli Paşa (2. sadareti)	4 Mayıs 1855	1 Aralık 1856	1 yıl, 212 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (5. sadareti)	1 Aralık 1856	2 Ağustos 1857	244 gün	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Giritli Mustafa Naili Paşa (2. ve son sadareti)	2 Ağustos 1857	23 Ekim 1857	82 gün	Mısırlı Türk.
Koca Mustafa Reşid Paşa (6. ve son sadareti)	23 Ekim 1857	7 Ocak 1858	76 gün	Türk
Mehmed Emin Âli Paşa (3. sadareti)	7 Ocak 1858	8 Ekim 1859	1 yıl, 274 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (2. sadareti)	8 Ekim 1859	24 Aralık 1859	77 gün	Türk (Kıbrıslı). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1. sadareti)	24 Aralık 1859	27 Mayıs 1860	155 gün	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (3. ve son sadareti)	27 Mayıs 1860	6 Ağustos 1861	1 yıl, 71 gün	Türk, (Kıbrıslı)
Mehmed Emin Âli Paşa (4. sadareti)	6 Ağustos 1861	22 Kasım 1861	108 gün	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Keçecizade Mehmed Emin Fuad Paşa (1. sadareti)	22 Kasım 1861	6 Ocak 1863	1 yıl, 45 gün	Türk. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Yusuf Kamil Paşa	6 Ocak 1863	3 Haziran 1863	148 gün	Türk.
Keçecizade Mehmed Emin Fuad Paşa (2. ve son sadareti)	3 Haziran 1863	5 Haziran 1866	3 yıl, 3 gün	Türk
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (2. sadareti)	5 Haziran 1866	11 Şubat 1867	251 gün	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Âli Paşa (5. ve son sadareti)	11 Şubat 1867	7 Eylül 1871	4 yıl, 209 gün	Türk
Mahmud Nedim Paşa (1. sadareti)	7 Eylül 1871	31 Temmuz 1872	328 gün	Gürcü^[22], 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mithat Paşa (1. sadareti)	31 Temmuz 1872	19 Ekim 1872	80 gün	Türk ?. Rusçuk kökenli, İstanbul doğumlu. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (3. sadareti)	19 Ekim 1872	15 Mart 1873	147 gün	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Sakızlı Ahmed Esad Paşa (1. sadareti)	15 Mart 1873	15 Nisan 1873	31 gün	Türk (Sakızlı). 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Şirvanlızade Mehmed Rüşdi Paşa	15 Nisan 1873	14 Şubat 1874	305 gün	Türk
Hüseyin Avni Paşa	14 Şubat 1874	25 Nisan 1875	1 yıl, 70 gün	Türk
Sakızlı Ahmed Esad Paşa (2. ve son sadareti)	26 Nisan 1875	26 Ağustos 1875	122 gün	Türk (Sakızlı)
Mahmud Nedim Paşa (2. ve son sadareti)	26 Ağustos 1875	12 Mayıs 1876	260 gün	Türk
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (4. sadareti)	12 Mayıs 1876	19 Aralık 1876	221 gün	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mithat Paşa (2. sadareti)	19 Aralık 1876	5 Şubat 1877	48 gün	Türk. Sürgünde idam edilmiştir. İdamı hakkında farklı görüşler öne sürülmektedir.
İbrahim Edhem Paşa	5 Şubat 1877	11 Ocak 1878	340 gün	Rum
Ahmed Hamdi Paşa	11 Ocak 1878	4 Şubat 1878	24 gün	Abaza^[23]
Ahmed Vefik Paşa	4 Şubat 1878	18 Nisan 1878	73 gün	Türk (İstanbullu)
Mehmed Sadık Paşa	18 Nisan 1878	28 Mayıs 1878	40 gün	Türk
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (5. ve son sadareti)	28 Mayıs 1878	4 Haziran 1878	7 gün	Türk
Mehmed Esad Saffet Paşa	4 Haziran 1878	4 Aralık 1878	183 gün	Türk
Tunuslu Hayreddin Paşa	4 Aralık1878	28 Temmuz 1879	236 gün	Abaza^[24]
Ahmed Arifi Paşa	28 Temmuz 1879	18 Ekim 1879	82 gün	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (1. sadareti)	18 Ekim 1879	9 Haziran 1880	235 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Cenanizade Mehmed Kadri Paşa	9 Haziran 1880	12 Eylül 1880	95 gün	Arap (Antepli Cenani ailesinden)
Küçük Mehmed Said Paşa (2. sadareti)	12 Eylül 1880	2 Mayıs 1882	1 yıl, 232 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Abdurrahman Nureddin Paşa (1. sadareti)	2 Mayıs 1882	12 Temmuz 1882	71 gün	Türk. dönem sadrazamlık yapmıştır.
Küçük Mehmed Said Paşa (3. sadareti)	12 Temmuz 1882	30 Kasım 1882	141 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Ahmed Vefik Paşa	1 Aralık 1882	3 Aralık 1882	2 gün	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (4. sadareti)	3 Aralık 1882	25 Eylül 1885	2 yıl, 297 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (1. sadareti)	25 Eylül 1885	4 Eylül 1891	5 yıl, 345 gün	Türk (Kıbrıslı). 4 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kabaağaçlızade Ahmed Cevat Paşa	4 Eylül 1891	9 Haziran 1895	3 yıl, 279 gün	Türk (Afyonkarahisar Kabaağaçlı, Şakirpaşalar ailesi)
Küçük Mehmed Said Paşa (5. sadareti)	9 Haziran 1895	2 Ekim 1895	115 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (2. sadareti)	2 Ekim 1895	7 Kasım 1895	36 gün	Türk (Kıbrıslı). 4 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Halil Rıfat Paşa	7 Kasım 1895	9 Kasım 1901	6 yıl, 4 gün	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (6. sadareti)	9 Kasım 1901	15 Ocak 1903	1 yıl, 67 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa	15 Ocak 1903	22 Temmuz 1908	5 yıl, 190 gün	Arnavut.
Küçük Mehmed Said Paşa (7. sadareti)	22 Temmuz 1908	6 Ağustos 1908	15 gün	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (3. sadareti)	6 Ağustos 1908	14 Şubat 1909	192 gün	Türk (Kıbrıslı).
Hüseyin Hilmi Paşa (1. sadareti)	14 Şubat 1909	31 Mart 1909	45 gün	Rum veya Türk
Ahmed Tevfik Paşa (1. sadareti)	31 Mart 1909	5 Mayıs 1909	35 gün	Türk. 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Hüseyin Hilmi Paşa (2. sadareti)	5 Mayıs 1909	12 Ocak 1910	252 gün	Rum veya Türk
İbrahim Hakkı Paşa	12 Ocak 1910	29 Eylül 1911	1 yıl, 260 gün	Arap
Küçük Mehmed Said Paşa (8. ve son sadareti)	4 Ekim 1911	17 Temmuz 1912	287 gün	Türk
Gazi Ahmed Muhtar Paşa	22 Temmuz 1912	29 Ekim 1912	99 gün	Türk
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (4. ve son sadareti)	29 Ekim 1912	23 Ocak 1913	86 gün	Türk (Kıbrıslı)
Mahmud Şevket Paşa	23 Ocak 1913	11 Haziran 1913	139 gün	Çeçen (?),^[25] Çerkes^[26] ve/veya Arap^[27]. Görev başında suikaste uğramıştır.
Said Halim Paşa	12 Haziran 1913	3 Şubat 1917	3 yıl, 237 gün	Arnavut kökenli Mısırlı. Sürgünde suikaste uğramıştır.
Talat Paşa	4 Şubat 1917	8 Ekim 1918	1 yıl, 246 gün	Pomak^[28] ve Türk^[29]. Sürgünde suikaste uğramıştır.
Furgaç Ahmed İzzet Paşa	14 Ekim 1918	8 Kasım 1918	25 gün	Arnavut^[30]. Kendi tercihiyle istifa etmiştir.
Ahmed Tevfik Paşa (2. sadareti)	11 Kasım 1918	10 Mart 1919	119 gün	Türk. 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Damat Ferit Paşa (1. sadareti)	10 Mart 1919	4 Ekim 1919	208 gün	Arnavut. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Ali Rıza Paşa	4 Ekim 1919	2 Mart 1920	150 gün	Türk
Hulusi Salih Paşa	2 Mart 1920	5 Nisan 1920	34 gün	Abaza
Damat Ferit Paşa (2. ve son sadareti)	5 Nisan 1920	18 Ekim 1920	196 gün	Arnavut. Sürgünde eceliyle vefat.
Ahmed Tevfik Paşa (3. ve son sadareti)	21 Ekim 1920	17 Kasım 1922	2 yıl, 27 gün	Türk. Son sadrazamdır.

Osmanlı sadrazamları listesi

Sadrazamların listesi

1773-1922 Dağılma dönemi Sadrazamları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikiwand - on