Loading AI tools
Antalya ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Alanya, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'ndeki Antalya iline bağlı bir turizm ilçesidir. İl merkezine uzaklığı 154 kilometredir. Türkiye'nin güney sahillerinde bulunan Alanya, 1.598,51 km²'lik bir alana sahiptir ve TÜİK nüfus verilerine göre 2022'de nüfusu 364.180 kişidir. Alanya ilçesi idari olarak Antalya iline bağlıdır, Alanya Belediyesi ve ilçesi de Antalya Büyükşehir Belediyesi sorumluluk alanına girmiştir. Alanya'ya 45 kilometre mesafede bulunan Alanya Gazipaşa Havalimanı 2012 yılında faaliyete geçmiştir.
| Alanya | |
|---|---|
 Saat yönünde: ·Alanya Kalesinden deniz görünümü·Alanya panoroması·Alanya Kalesi·Alanya evi·Alanya deniz feneri· | |
 Alanya'nın Antalya'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Akdeniz |
| İl | Antalya |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Osman Tarık Özçelik (CHP) |
| • Kaymakam | Fatih Ürkmezer |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1,577 km² |
| Rakım | 250 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 364.180 |
| • Yoğunluk | 230/km² |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TRS) |
| Posta kodu | 07400 |
| Alan kodu | 0242 |
| Plaka kodu | 07 |
Resmî site www.alanya.bel.tr | |
Stratejik konumu bakımından Akdeniz'in kıyı kesimlerinde küçük bir yarımada şeklindedir. Kuzeyinde Toros Dağları uzanır. Alanya tarih boyunca; Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı gibi imparatorluklar için Akdeniz'de önemli bir kale vazifesi görmüştür. Selçuklu zamanında, I. Alaeddin Keykubad yönetimi altındaki bölge, jeopolitik bir önem kazanmıştır. Şehrin bugünkü sembollerinden Kızıl Kule, tersane ve Alanya Kalesi bu dönemde yapılmıştır.[1]
Bölgede Akdeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Kışın ılık ve yazın sıcak geçer. Turizm açısından Türkiye'de yüzde dokuzluk bir paya sahipken Yabancıların Türkiye'de mülk alımında ise yüzde otuzluk bir paya sahiptir. Turizm, özellikle 1958'lerden sonra gelişmeye başlayarak, ilçedeki en etkin iş kolu haline gelmiş ve bu durum bölgede nüfus artışını meydana getirmiştir. Sıcak iklimi sayesinde birçok sportif faaliyet ve kültürel etkinliğe elverişlidir.
Şehir, tarih boyunca birçok defa farklı isimlerle adlandırılmıştır. Alanya ismi, Latince (Coracesium) veya Yunancaya (Korakesion) Luvi dilinde uç/çıkıntılı şehir anlamına gelen Korakassa kelimesinden geçmiştir.[2] Bizans egemenliği altındayken, Yunanca güzel/hoş dağ anlamındaki Kalonoros veya Kalon Oros adı kullanılmıştır. Selçuklu Hanedanı ise şehrin adını, I. Alaeddin Keykubad'ın isminin farklı bir türevi "Alaaddin'in şehri" anlamına gelen Alâiye'ye (علاعية) çevirmişlerdir. 13 ve 14. yüzyıla gelindiğinde ise İtalyan tüccarlar Candelore veya Cardelloro ismini kullanmışlardır. 1935 yılında Mustafa Kemal Atatürk buraya yaptığı ziyaret ile şehir isminin son halini almıştır. Söylentilere göre, bir hata sonucu telgraftaki Alâiye kelimesi Alanya şeklinde yazılmıştır. 1933 yılında ise Resmi Gazetede Alanya adının kullanılmasıyla bu isim resmilik kazanmıştır.
Alanya, Antik çağlarda korsanlara, Bizans döneminde derebeylerine ev sahipliği yapmış ve nihayet Anadolu Selçukluları döneminde de başkentliğe yükselmiş ender güzellikteki tarihi bir şehirdir.
Alanya antik çağda Pamfilya ile Kilikya arasında yer almıştır. Herodot'a göre bu bölgenin insanları Truva savaşı sonrası Anadolu'ya dağılan insanların soyundan gelir.
Yapılan araştırmalarda (Kadıini Mağarası-1957) ilk yerleşimin günümüzden 20 bin yıl öncesine üst Paleotik Döneme kadar uzandığı anlaşılmıştır.
Tarihte bilinen ilk adı Coracesium'dur. MÖ 4. yüzyılda Persler'in istilası altındadır. Daha sonra korsanların barınağı olmuştur. MÖ 139 yılında Seleukos İmparatorluğu kenti istila etmiştir. Ama bundan sonra bile kent korsanların barınağı olmaktan kurtulamamıştır. MÖ 65 yılında Romalı komutan Magnus Pompeius tarafından Roma İmparatorluğu topraklarına katılan şehir, Roma'nın çöküşü ile Bizans döneminde adı da “güzel dağ” anlamında Kalonoros olur.
1204 yılında Haçlı orduları'nın İstanbul'da Latin İmparatorluğu'nu kurması üzerine Anadolu'da bir otorite boşluğu doğmuştur. Bir derebeyi olan Kyr Vart, Kilikya Ermeni Krallığı adına Kalonoros'ta hakimiyeti sağlamıştır.
Kent, 1221 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından ele geçirilmiştir. Sultan Alaaddin Keykubat derebeyi Kyr Vart'ın kızıyla evlenerek kenti yeniletmiş ve kışlık başkent yapmıştır. Kentin adını da Sultan Alaaddin'in şehri anlamına gelen Alâiye olarak koymuştur. Alaaddin Keykubat döneminde şehir en parlak günlerini yaşar. Bugünkü kale, tersane ve hala ayakta duran yapıların birçoğu o dönemdendir.
1300 yılında Anadolu Selçukluları'nın dağılması sonucu şehir Karamanoğlu Beyliği'nin egemenliğine girer. Konya merkezli Karamanoğulları, 1427 yılında şehri 5 bin altın karşılığı Mısır Memluk Sultanlığı'na satar.
Nihayet Anadolu'da birliğin sağlanması ve Osmanlı Beyliği'nin öne çıkması ile Alâiye, 1471 yılında Fatih Sultan Mehmet'in komutanlarından Gedik Ahmet Paşa tarafından Osmanlı Devleti topraklarına dahil edilir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Alâiye, önce Kıbrıs Eyaletine bağlanır (1571), ardından Konya Vilayetinin sancağı yapılır (1864), sonra Antalya sancağına (1868) ve nihayet 1871 yılında da Antalya'nın ilçesi yapılır.
1931 yılında Mustafa Kemal Atatürk programında olmamasına rağmen Alaiye'yi ziyaret etmiş ve bu jeste karşılık da dönemin belediye başkanı Hüseyin Hacıkadiroğlu, Alaiye halkı adına ziyaret sonrası Atatürk'ün seyahat etmekte olduğu gemiye Alaiyelilerin sevgi, saygı ve bağlılıklarını ileten bir telgraf çekmiştir. Ancak o zamanlarda karadan gemiye çekilen telgrafların tamamı Çanakkale üzerinden iletildiğinden, Atatürk'ün eline ulaşan telgrafta Alaiye'nin adı yanlışlıkla Alanya olarak yazılmıştır. Bunu fark eden Atatürk, Sultan Alaaddin'in şehrinin adının Alanya olarak değiştirilmesi talimatını vermiştir.[3] Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemal Atatürk'ün emri ile bundan sonra kent Alanya adını almıştır.
Alanya 1872 yılında bir belediye olarak kurulmuş ve 1901'de ilk belediye başkanını seçmiştir. Bugün Alanya, Alanya Belediyesi tarafından, otuz yedi üyeden oluşan bir belediye meclisi ve bir belediye başkanı tarafından yönetilmektedir. Belediye meclisinde yirmi dört üye Cumhuriyet Halk Partisi'nden, dokuz üye Milliyetçi Hareket Partisi'nden ve dört üye İyi Parti'dendir. Cumhuriyet Halk Partisi'nden Osman Tarık Özçelik, 2024 yılında, 2014'ten beri belediye başkanlığı yapan Adem Murat Yücel'den sonra belediye başkanı seçilmiştir. Seçimler her beş yılda bir yapılır ve bir sonraki seçim Mart 2029'da gerçekleştirilecektir.
Alanya İlçesi, şehir merkezi dahil olmak üzere 17 belediyeye ve 92 köye bölünmüştür. 2014'te değişen büyükşehir yasası ile beraber 17 belediye mahalleye çevrilmiştir, şu anda 102 mahallesi bulunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'ndan beri Antalya İli'nin bir parçası olan Alanya, birçok yerel politikacı tarafından ayrı bir Alanya İli olma talebiyle desteklenmiş ve bu pozisyon yabancı sakinler dernekleri tarafından da desteklenmiştir.
Alanya Belediyesi'nin yanı sıra, Alanya Kent Konseyi de şehir politikalarına yönelik önerilerde bulunarak Alanya belediyesini desteklemede önemli bir rol oynamaktadır. Yerel topluluk ile yönetim organları arasında bir köprü görevi gören konsey, dört meclis ve 24 çalışma grubundan oluşmaktadır. Başkan Nurhan Özcan liderliğindeki konsey, Alanya'nın yönetimi ve gelişimini artırarak etkili iletişim ve iş birliğini kolaylaştırmaktadır.
| Alanya Belediye Başkanı | |
|---|---|
Görevdeki Osman Tarık Özçelik Nisan 2024 tarihinden beri | |
| Görev süresi | 5 yıl, aday olma sınırlaması yok |
| Oluşum | 1872 |
Bu maddede Alanya belediye başkanları listesi yer almaktadır.
| № | Belediye başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Ahmet Asim Bey | 1901 | 1904 |
| 2 | Hacı Hafız Kadri | 1904 | 1905 |
| 3 | Ahmet Talat Görgün | 1905 | 1922 |
| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ahmet Talat Görgün | 1922 | 1927 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Hüsnü Şifa | 1927 | 1930 | ||
| 3 | Hüseyin Hacikadiroğlu | 1930 | 1936 | ||
| 4 | Hüseyin Okan | 1936 | 1942 | ||
| 5 | Şükrü Ulusoy | 1942 | 1950 | ||
| 6 | Mithat Görgün | 1950 | 1959 | Demokrat Parti | |
| 7 | Yahya Barcin | 1959 | 1960 | ||
| 8 | İzzet Azakoğlu | 1963 | 1973 | Adalet Partisi | |
| 9 | Eşref Kahvecioğlu | 1973 | 1980 | ||
| 10 | Şevket Tokuş | 1980 | 1982 | Askerî | |
| 11 | Sıtkı Ulu | 1982 | 1984 | Halkçı Parti | |
| 12 | Müstakbel Dim | 1984 | 1989 | Anavatan Partisi | |
| 13 | Cengiz Aydoğan | 1989 | 1999 | ||
| 14 | Mustafa Bekar | 1999 | 1999 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 15 | Hasan Sipahioğlu | 1999 | 2014 | Anavatan Partisi | |
| 16 | Adem Murat Yücel | 2014 | 2024 | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 17 | Osman Tarık Özçelik | 2024 | Görevde | Cumhuriyet Halk Partisi | |
Antalya Körfezi'nde, Anadolu'nun güney sahili boyunca Pamfilya ovasına yerleşmiş, kuzeyinde Toros Dağları ve güneyinde Akdeniz bulunan, Türk Rivierası sınırları dahilinde, kıyı şeridi boyunca 70 kilometrelik alana sahip bir ilçedir.[4] Batıdan doğuya sahil şeridi boyunca Manavgat ilçesi, kuzeybatı kısımlarında dağlık bir araziye sahip Gündoğmuş ilçesi, kuzeyinde Hadim, doğusunda Taşkent ve Sarıveliler, güneydoğusunda ise Gazipaşa ilçeleriyle çevrilidir.[5] Manavagat, Side ve Selge gibi eski şehirlere ev sahipliği yapmaktadır.
Pamfilya ovası, denizin ve dağların arasında izole edilmiş, tipik Doğu Akdeniz kozalaklı-sklerofil-geniş yapraklı ormanlara sahiptir. Bu ormanlarda Lübnan sediri, yıl boyunca yapraklarını dökmeyen makiler, incir ağaçları ve karaçam yetişmektedir.[6] Antalya'nın doğusu ve Alanya'da dağlar genellikle başkalaşım kayaçlarından meydana gelmektedir. Bu oluşumla birlikte kayaların yüksekten alçağa hareket etmesi sonucu ilçe bölünmüştür. Böylece Mahmutlar, Sugözü ve Yumrudağ bölgeleri oluşmuştur. Benzer bir litojik hareketin şehrin altında da oluştuğu gözlemlenmiştir.[7] Boksit, alüminyum cevheri, ilçenin kuzeyinde sıkça görülür ve mayınlı olabilme ihtimali vardır.[8]
Bölgenin belirgin özelliklerinden birisi de kayalık özelliğe sahip yarımadanın doğu ve batı olarak bölünmüş olmasıdır. Limanı, ilçe merkezi ve Keykubat sahili isimlerini, I. Alaeddin Keykubad'ın buraya yerleşmesi sonucu almışlardır. Damlataş sahili adını, meşhur Damlataş Mağarası'ndan almıştır. Kleopatra sahili ise ilçenin batısındadır. Kleopatra Plajı adı muhtemelen bir efsaneye dayanmaktadır. Efsaneye göre, İmparator Marcus Antonius ve Kleopatra burada balayılarını geçirdikten sonra, İmparator şehri düğün hediyesi olarak Kleopatra'ya vermiştir.[9][10] Atatürk bulvarı şehrin ana caddesidir ve denize paralel uzanır. Caddenin güneyinde birçok turistik bölge bulunur. Kuzeyde ise dağlık alanlar uzanır. Çevre Yolu Caddesi ve diğer büyük caddeler, kuzeyden ilçe merkezini çevrelemektedir.
Alanya tipik bir Akdeniz iklimine sahiptir. Akdeniz havzası kışın çok fazla yağış getirir, yazları ise kışa oranla daha uzun, sıcak ve yağışsız geçer.[11] Bu durum, turizmde "güneş gülümsüyor" sloganına ilham kaynağı olmuştur.[12] Pek sık olmasa da kıyıya yakın bölgelerde sağanak yağış yıl içinde görülür.[13] Toros Dağları'nın denize yakın olması sise neden olur ve çoğu sabah gökkuşağı oluşur. Sıcak günlerde sıklıkla olmasa da dağların yüksek kesimlerine kar yağmaktadır. Alanya'da deniz suyunun yıllık ortalama sıcaklığı 21,4 °C (71 °F), Ağustos ayında ise 27,9 °C (82 °F)'dir.[14]
 Alanya iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 16,8 | 17,3 | 20,5 | 23,0 | 24,5 | 30,6 | 38,4 | 39,0 | 37,7 | 33,8 | 28,5 | 20,0 | 27,51 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 6,9 | 7,7 | 9,8 | 20,9 | 22,5 | 22,8 | 23,5 | 24,0 | 19,5 | 15,8 | 12,9 | 9,2 | 16,29 |
| Ortalama yağış (mm) | 226 | 173 | 107 | 64 | 36 | 8 | 3 | 5 | 10 | 81 | 170 | 224 | 1,105 |
| Kaynak: Worldweather.org[15] Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (DMİ)[16] | |||||||||||||
Şehrin ekonomisi tamamen tarım ve turizme dayalıdır. Hizmet sektörü iyi gelişmiştir. Üretilen hizmet ve malların tamamına yakının tüketimi, çevrede bulunan turistik otellerde gerçekleşmektedir.
Alanya, ülke turizminde önemli paya sahiptir. 1980'li yıllarda başlayan turizm atılımı sayesinde şehir, bugünkü halini almıştır. İlk başlarda apart otellerin yoğun olduğu ilçede, günümüzde 1.000 kişi kapasiteli tesislerden 3.500 kişi kapasiteli devasa tesislere kadar pek çok çeşit ve türde turistik tesis mevcuttur.
Seracılık ve narenciye üretimi bölgenin sıcak ikliminden dolayı son derece gelişmiş tekniklerle yapılmaktadır. Üretilen ürünlerin bir kısmı sadece Alanya'ya hastır. Bunların başında avokado ve muz gelir. Alanya muzunun boyutları yaklaşık ithal muzuyla aynıdır ve ithal muzdan daha tatlıdır. Alanya Ticaret ve Sanayi Odası'nın 2015[17] verilerine göre üretilen bazı ürünlerin verileri:
Alanya nüfusu her geçen gün artmaktadır. 1980'li yıllarda 30.000 insanın yaşadığı ilçede yoğun yurt içi ve yurt dışı göçler sonucu artmıştır. İlçenin nüfusu 2022 adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 364.180'dir. Avrupa vatandaşlarının gözdesi olan şehirde büyük çoğu yaşlı ve emekli 23.045[18] Avrupalı Alanya'da mülk edinerek yaşamaktadır.
Yaklaşık 20 yıl öncesine kadar az nüfuslu küçük bir kasabayken son yıllarda turizm açısından önemli bir konuma gelen Alanya bugün Nüfusun yaz aylarında yaklaşık dört kat artarak Türkiye'deki birçok il merkezinden daha kalabalık hale gelmesi Alanya'yı kışın bir ilçe, yazın ise büyük bir şehir görüntüsüne sokmaktadır.[19]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[20] | 34.442 | 4.727 | 29.715 |
| 1935[21] | 39.855 | 5.112 | 34.743 |
| 1940[22] | 35.259 | 5.162 | 30.097 |
| 1945[23] | 37.971 | 5.884 | 32.087 |
| 1950[24][lower-alpha 1] | 29.288 | 6.623 | 22.665 |
| 1955[25] | 33.135 | 8.049 | 25.086 |
| 1960[26] | 37.745 | 10.129 | 27.616 |
| 1965[27] | 43.459 | 12.436 | 31.023 |
| 1970[28] | 53.552 | 15.011 | 38.541 |
| 1975[29] | 63.235 | 18.520 | 44.715 |
| 1980[30] | 74.148 | 22.190 | 51.958 |
| 1985[31] | 87.080 | 28.733 | 58.347 |
| 1990[32] | 129.106 | 52.460 | 76.646 |
| 2000[33] | 257.671 | 88.346 | 169.325 |
| 2007[34] | 226.236 | 91.713 | 134.523 |
| 2008[35] | 233.919 | 92.223 | 141.696 |
| 2009[36] | 241.451 | 94.316 | 147.135 |
| 2010[37] | 248.286 | 98.627 | 149.659 |
| 2011[38] | 259.787 | 103.673 | 156.114 |
| 2012[39] | 264.692 | 104.573 | 160.119 |
| 2013[40] | 276.277 | 276.277 | veri yok |
| 2014[41] | 285.407 | 285.407 | veri yok |
| 2015[42] | 291.643 | 291.643 | veri yok |
| 2016[42] | 294.558 | 294.558 | Veri yok |
| 2017[42] | 299.464 | 299.464 | Veri yok |
| 2018[42] | 312.319 | 312.319 | veri yok |
| 2019[42] | 327.503 | 327.503 | veri yok |
| 2020[42] | 333.104 | 333.104 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Alanya ilçesinde bir devlet ve bir vakıf olmak üzere iki üniversite bulunmaktadır.
Alanya ilçesini profesyonel liglerde, Süper Lig'de yer alan Alanyaspor futbol takımı, 3. Lig'de yer alan Alanya Kestelspor futbol takımı ve Kadınlar 3. Ligi'nde yer alan Alanya Demirspor kadın futbol takımlarının yanı sıra Türkiye Erkekler Voleybol Birinci Ligi'nde yer alan Alanya Belediyespor erkek voleybol takımı ile Türkiye Erkekler Hentbol 2. Ligi'nde yer alan ALKÜ SK erkek hentbol takımı temsil etmektedir.
İlçenin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Alanya Oba Stadyumu ve 1.600 kişilik Alanya Atatürk Spor Salonu'dur.
Alanya Belediyesi'nin 24 tane şehirle kardeş şehir anlaşması vardır:[46]
Gladbeck, Almanya
Špindlerův Mlýn, Çekya
Fushun, Çin
Rovaniemi, Finlandiya
Boras, İsveç
Talsi, Letonya
Trakai, Litvanya
Keszthely, Macaristan
Wodzisław Śląski, Polonya
Zelenogorsk, Rusya
Nea Ionia, Yunanistan
Goa, Hindistan Keszthely, Macaristan
Mahdia, Tunus Murmansk, Rusya Çatalca, Türkiye
Geoagiu, Romanya Nowy Sacz, Polonya Oer-Erkenschwıck, Almanya Turek, Polanya Dergachi, Rusya Wronki, Polanya Silute, Litvanya South-Eastern-Okrug, Rusya
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
