Ribes rubrum

Ribes rubrum, Ribes cinsine bağlı meyveli bir bitki türüdür.^[1] Batı Avrupa'ya özgüdür.^[2][3][4] Melezleme yöntemiyle birçok farklı bölgeye yayılarak geniş bir dağılıma sahip olmuştur.^[5]

Ribes rubrum
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Magnoliopsida Takım: Saxifragales Familya: Grossulariaceae Cins: Ribes Tür: R. rubrum
İkili adlandırma
Ribes rubrum L. 1753
Sinonimler
Liste Grossularia rubra (L.) Scop. Ribes acidum Turcz. ex Pojark. Ribes hispidulum (Jancz.) Pojark. Ribes rubrum var. scandicum Jancz. Ribes rubrum var. sylvestre DC. ex Berland. Ribes spicatum subsp. scandicum Hyl. Ribes sylvestre (Lam.) Mert. & Koch Ribes vulgare Lam. Ribes vulgare var. sylvestre Lam. Ribesium rubrum Medik. Ribes triste var. alaskanum Berger

Ribes rubrum
Besin değeri
Enerji 230 kJ (60 kcal)
Karbonhidrat	13.8 g
- Şeker	7.37 g
- Lif	4.3 g
Yağ	0.2 g
Protein	1.4 g
Tiyamin (Vit. B1)	0.04 mg (%3)
Riboflavin (Vit. B2)	0.05 mg (%3)
Niyasin (Vit. B3)	0.1 mg (%1)
Pantotenik asit (Vit. B5)	0.064 mg (%1)
B6 vitamini	0.07 mg (%5)
Folik asit (Vit. B9)	8 μg (%2)
C vitamini	41 mg (%68)
E vitamini	0.1 mg (%1)
K vitamini	11 μg (%10)
Kalsiyum	33 mg (%3)
Demir	1 mg (%8)
Magnezyum	13 mg (%4)
Mangan	0.186 mg (%9)
Fosfor	44 mg (%6)
Potasyum	275 mg (%6)
Sodyum	1 mg (%0)
Çinko	0.23 mg (%2)
100 gr meyve değerleri USDA Database entry Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır.

Özellikler

Yaprak döken, yaklaşık 1-1,5 m (3,3-4,9 ft) kadar uzasa da 2 m (7 ft) uzunluğa eriştiği de görülür. 5 loblu yaprakları dalların etrafında spiral çizerek toplanır. Sarımsı yeşil renkli çiçekleri sade, sarkaçlar halinde 4-8 cm (1+1⁄2-3+1⁄4 in) salkımlardan oluşur. Çiçekler 8-12 mm (3⁄8-1⁄2 in) çapında olgunlaştıkça, her salkımda 3-10 arası, rengi şeffaf ve parlak kırmızıya dönen yenilebilir meyvelere döner.

Taksonomi

Ribes rubrum türüne bağlı alttürler (2024):

1. Ribes rubrum bracteosum
2. Ribes rubrum domesticum
3. Ribes rubrum rubrum

Yetiştirme

Ribes rubrum ve R. nigrum Kuzey ve Doğu Avrupa'da yaygın olsa da, büyük meyveleri olan kültür türleri ilk olarak 17. yüzyılda Belçika ve kuzey Fransa'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Modern zamanda pek çok kültür türü seçilmekte ve bu kültür türlerinden bahçelerde kaçanlar bütün Avrupa ve Asya'da yabani olarak yetiştirilmektedir.^[6]

Beyaz frenk üzümüde Ribes rubrum türünün kültürüdür.^[7] Kırmızı türüne göre daha tatlı bir tada sahip olup, kırmızı frenk üzümünün albino varyantı olsa da, ayrı bir botanik tür değildir.

Genel olarak yarı gölge veya tam aydınlık ortamlar uygun olsa da, frenk üzümü çalıları pek çok toprakta yetişebilir.^[7] Bahçe bitkisi olarak rahatlıkla yetiştirilebilir.

Kullanım

Besin

Marmeladı, İngiltere'de genellikle koyun, hindi veya kaz etiyle birlikte özel günlerde veya pazar rostosunda ile servis edilmektedir. Reçeli de marmelat gibi, meyvelerinin şekerle karıştırılıp kaynatılması ile elde edilir.^[8]

Fransa'da aynı şekilde Bar-le-duc reçeli ya da Lorraine reçeli adıyla beyaz veya siyah frenk üzümü ile reçeli yapılır.

Schleswig Holstein ve İskandinav ülkelerinde meyve çorbaları ve yaz pudinglerinde (Rødgrød- Rote Grütze- Rode Grütt) kullanılır. Almanya'da krema ve beze içeriği ile tart yapılır; Avusturya'da bunun adı (Linzer torte)dir.^[9] Avusturya'da kızılcığın aksine şeker katılmadan tatlısı yapılır.

Tıbbi

Genel olarak bu alanda siyah frenk üzümünün adı çıksa da, İngilizce ve Almanca German bitki bilimi yayınlarına göre; ateş düşürücü, terletici, adette rahatlatıcı, hafif laksatif(ishal yapıcı), kanama önleyici, iştah arttırıcı, idrar söktürücü ve sindirime yardımcı özelliklere sahiptir. Bu özelliklerden bir kısmı mümkündür, zira meyvelerde yüksek oranda C vitamini, meyve asidi, lif bulunur. Yapraklarından yapılan infüzyon çayının gut ve romatizma semptomlarını önlediğine, yaraların iyileşmesini sağlayıp kanamaları önlediğine inanılır ayrıca ağız enfeksiyonlarında gargara solüsyonu olarak kullanılır.^[10]

Galeri

• 
• 
• 
• 
• 

Dış bağlantılar

• Ville de Bar-le-Duc, France, Town Counsil website24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Wikimedia Commons'ta Ribes rubrum ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Ribes rubrum ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.