Somalililer

Somalililer (Somalice: Soomaaliyeed, Arapça: صومال), Somali, Cibuti'nin küçük bir bölümü, Etiyopya'nın Ogaden bölgesi ve Kenya'nın kuzeybatı kesiminin bir bölümünde yaşayan halk. Tarih boyunca ticaret, göç ve diaspora yoluyla Orta Doğu, Kuzey Amerika ve Avrupa gibi farklı bölgelere de yayılmışlardır. Somalililer, köklü göçebe ve yarı göçebe gelenekleri, klan temelli sosyal yapıları ve İslam diniyle olan güçlü bağlarıyla tanınırlar. Son yıllarda, Somali'deki siyasi istikrarsızlık ve çatışmalar nedeniyle dünyanın birçok ülkesine yayılmış büyük bir diaspora oluşmuştur. Dünya genelinde tahmini 25-30 milyon Somalili yaşamaktadır.

Somalililer
Soomaaliyeed

Önemli nüfusa sahip bölgeler
Somali	17.597.511 (2022)[1]
Etiyopya	4.581.793 (2007)[2]
Kenya	2.780.502 (2019)[3]
Cibuti	534.000 (2017)[4]
Yemen	500.000 (2014)[5]
ABD	164,723 (2022)[6]
Birleşik Krallık	109.000 (2018)[7]
Birleşik Arap Emirlikleri	101.000[8]
Umman	80.000[9]
İsveç	66.369[10][11]
Kanada	62.550[12]
Tanzanya	60.000[13]
Norveç	43.196[14]
Uganda	41.515[15]
Güney Afrika	27.000–40.000[16]
Hollanda	39.737[17]
Almanya	38.675[18]
Suudi Arabistan	34.000–67.500[19][20]
Finlandiya	24.647[21]
Mısır	22.709[22]
Danimarka	21.210[23]
Avustralya	18.401[24]
İtalya	8.228[25]
Avusturya	7.101[26]
İsviçre	7.025[27]
Türkiye	5.518[28]
Diller
Somali, Arapça
Din
İslam (Sunni, Sufi)

Tarih

Somalililerin tarihi, antik çağlara kadar uzanır. Bölgede MÖ 1. binyıldan itibaren Punt Ülkesi ve çeşitli ticaret şehir devletleri kurulmuştur. Orta Çağ'da Ajuran, Adal ve Geledi Sultanlıkları gibi önemli devletler kurulmuş, İslam'ın yayılmasıyla birlikte kültürel ve dini kimlikleri güçlenmiştir. 19. yüzyılda bölge Avrupalı güçler tarafından sömürgeleştirilmiş; Somali, Britanya, İtalya ve Fransa arasında paylaşılmıştır. 1960 yılında Somali Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla bağımsızlık kazanılmıştır.

Dil

Somalililerin ana dili Somalice'dir. Ayrıca Arapça, İngilizce ve İtalyanca gibi diller de, tarihsel ve bölgesel etkiler nedeniyle bazı topluluklarda konuşulmaktadır.

Din

Somalililerin büyük çoğunluğu Sünni Müslümandır. İslam, hem kültürel hem de toplumsal yaşamda merkezi bir rol oynar. Geleneksel İslami eğitim kurumları ve dini liderler, toplumun sosyal yapısında önemli bir yere sahiptir.^[29]

Toplumsal yapı ve klanlar

Somalili toplumu, karmaşık bir klan sistemine dayanır. En büyük klan aileleri Darod, Dir, Hawiye, Isaaq ve Rahanweyn'dir. Klanlar, sosyal dayanışma, siyaset ve ekonomik ilişkilerde belirleyici rol oynar.^[29]

Kültür ve gelenekler

Somali kültürü, göçebe ve yarı göçebe gelenekler, şiir ve sözlü anlatım, müzik, dans ve toplumsal dayanışma gibi unsurlarla öne çıkar. Şiir ve hikaye anlatımı, Somali kültüründe merkezi bir rol oynar ve toplumsal hafızanın korunmasında önemlidir.^[30] Düğünler, dini bayramlar ve toplu etkinlikler Somali kültürünün önemli parçalarıdır.^[31]

Diaspora

1990'lardan itibaren Somali'deki iç savaş ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle yüz binlerce Somalili, başta ABD, Kanada, Avrupa ülkeleri ve Orta Doğu olmak üzere dünyanın farklı bölgelerine göç etmiştir. Diaspora toplulukları, hem yaşadıkları ülkelerde uyum süreçleriyle hem de anavatanlarıyla olan bağlarını sürdürmeleriyle dikkat çeker.

Güncel gelişmeler

Son yıllarda Somali ve çevre ülkelerdeki Somalili topluluklar, siyasi ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmaya devam etmektedir. Ancak diaspora sayesinde eğitim, iş dünyası ve kültürel alanlarda önemli başarılar elde eden Somalililer de bulunmaktadır. Özellikle genç nesil, hem anavatanlarında hem de göç ettikleri ülkelerde toplumsal değişimin öncüsü olmaktadır.