Türkiye'de yüksek hızlı demiryolu

Bu madde Türkiye'deki yüksek hızlı demiryolu altyapısı hakkındadır. İşletimde olan yüksek hızlı tren hatları ile ilgili madde için Yüksek Hızlı Tren sayfasına bakınız.

Türkiye'de yüksek hızlı demiryolu, 2003'te TCDD tarafından Ankara – İstanbul arasındaki illeri kapsayan 250 kilometre/saat (160 mph) azami hıza uygun Ankara – İstanbul yüksek hızlı demiryolu'nun inşasına başlanmıştır. Etütler yapıldıktan sonra ilk somut adım 2004'te atılmış ve yüksek hızlı demiryolu için yer açma işlerine başlanmıştır. 23 Nisan 2007'de hattın ilk etabı olan 245 kilometre (152 mi) uzunluğundaki Ankara – Eskişehir etabında deneme seferlerine başlanmış, 13 Mart 2009'da da 1 saat 25 dakika süren ilk yolculu ticari işletim yapılmıştır.^[1]

Yüksek Hızlı Tren'in Siemens Velaro marka HT80000 serisi treni

Bu gelişmeyi 2011'de Ankara – Konya arasında inşa edilen 300 kilometre/saat (190 mph) azami hıza uygun Polatlı – Konya yüksek hızlı demiryolu'nun hizmete girmesi takip etmiştir. Ankara – İstanbul yüksek hızlı demiryolu, 2014'te Eskişehir'den İstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki Pendik'e, 2019'da ise Avrupa Yakası'ndaki Halkalı'ya kadar uzatılmıştır. 26 Nisan 2023'te ise 250 kilometre/saat (160 mph) azami hıza uygun Ankara – Sivas yüksek hızlı demiryolu hizmete girmiştir.

Türkiye'de yüksek hızlı demiryolu ağının doğuda Erzincan'a, batıda İzmir'e, kuzeybatıda Kapıkule'ye, güneyde Mersin ve Adana'ya ve güneydoğuda Gaziantep'e uzatılması çalışmaları devam etmektedir.

Yüksek Hızlı Tren adı altında gerçekleştirilen yüksek hızlı demiryolu taşımacılığı hizmeti, 2009–2016 yılları arasında doğrudan TCDD tarafından yapılırken, 2016 yılı itibarıyla TCDD Taşımacılık tarafından yapılmaya başlanmıştır.

İşletmedeki demiryolları

Türkiye'deki işletmedeki, inşa hâlindeki ve proje aşamasındaki konvansiyonel (yeşil ve kırmızı) ve yüksek hızlı demiryolu (mavi) ağı

Türkiye'de yüksek hızlı tren (YHT) hizmeti, TCDD Taşımacılık A.Ş. tarafından yürütülmektedir. YHT sistemi, Türkiye'nin başta Ankara olmak üzere önemli şehirlerini birbirine bağlayan modern ve hızlı demiryolu hatlarından oluşmaktadır. 2009 yılında hizmete giren ilk yüksek hızlı tren hattı olan Ankara-Eskişehir hattı, zaman içinde İstanbul, Konya, Karaman ve Sivas gibi şehirlerle genişletilmiştir.

Yüksek hızlı demiryolları; daha yüksek hızlara uygun altyapı, gelişmiş sinyalizasyon sistemleri ve modern tren setleri ile donatılmış olup, Türkiye'de ulaşımın modernleşmesi ve çeşitlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. 2023 yılı itibarıyla toplamda dört ana yüksek hızlı demiryolu hattı işletmededir. Bu hatlarda azami hız 200-300 km/sa (120-190 mph) arasında değişmektedir ve ülkenin farklı bölgelerindeki büyükşehirleri hızlı, konforlu ve güvenli şekilde birbirine bağlamaktadır.

Aşağıdaki tabloda, işletmede olan yüksek hızlı tren hatlarına dair detaylı bilgiler yer almaktadır:

Hat Adı	Açılış Tarihi	Uzunluk	İstasyonlar	Azami Hız	Geçtiği İller
Ankara-İstanbul YHD	13 Mart 2009 (Ankara-Eskişehir)	655,490 km (407,303 mi)	14	250 km/sa (160 mph)	Ankara, Eskişehir, Bilecik, Sakarya, Kocaeli, İstanbul
Polatlı-Konya YHD	23 Ağustos 2011	211,462 km (131,396 mi)	3	300 km/sa (190 mph)	Ankara, Konya
Konya-Karaman YSD	8 Ocak 2022	102,295 km (63,563 mi)	3	200 km/sa (120 mph)	Konya, Karaman
Ankara-Sivas YHD	26 Nisan 2023	393,705 km (244,637 mi)	10	250 km/sa (160 mph)	Ankara, Kırıkkale, Yozgat, Sivas

İnşa hâlindeki demiryolları

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın hedefleri doğrultusunda, mevcut 2.251 kilometrelik YHT hattı uzunluğunun 2027 yılına kadar %83 artışla 4.122 kilometreye ulaşması planlanmaktadır.^[2]

Hat Adı	Planlanan Açılış Tarihi	Uzunluk	İstasyon sayısı	Azami Hız	Geçtiği İller	Durum	Notlar
Bandırma-Bursa-Osmaneli YSD	2026 (Bursa-Osmaneli)	201 km (125 mi)	9	200 km/sa (120 mph)	Bilecik, Bursa, Balıkesir (Bandırma)	Zorlu arazi koşulları nedeniyle buradaki takvimde gecikme yaşandı.[3]	Bursa-İstanbul arası 2 saat 15 dakika olacak.
Polatlı-Menemen YSD	2026 (Polatlı-Afyonkarahisar) & 2027 (Afyonkarahisar-Menemen)[4]	508 km (316 mi)	10	200 km/sa (120 mph)	Afyonkarahisar, Uşak, Manisa, İzmir	Banaz-Salihli-Manisa arasındaki toplam 180 kilometrelik kesimdeki altyapı işlerinde yüzde 63'lük fiziksel ilerleme sağlandı.[5]	Ankara-İzmir arası 3 saat 30 dakikaya düşecek. Projede 1269 sanat yapısı, 49 tünel, 56 viyadük, 385 alt/üst geçit, 779 köprü ve menfez bulunuyor.[2]
Karaman-Ulukışla YSD	2027	135 km (84 mi)	3	200 km/sa (120 mph)	Karaman, Konya (Ereğli), Niğde (Ulukışla)	Karaman-Ulukışla projesinde alt ve üst yapı işlerinde yaklaşık yüzde 92'lik fiziki ilerleme sağlandı.[6]	Karaman-Ulukışla arası 50 dakikaya düşecek
İstanbul-Kapıkule YSD	2025 sonu[7] (Kapıkule-Çerkezköy)	229 km (142 mi)	9	200 km/sa (120 mph)	İstanbul, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne	Kapıkule-Çerkezköy etabında %95 ve Halkalı-Ispartakule etabında %79 fiziki ilerleme sağlandı.[8] Kapıkule-Çerkezköy etabında yakında test sürüşleri başlayacak.[9]	Halkalı-Kapıkule (Edirne) arası yolcu seyahat süresinin 4 saatten 1 saat 30 dakikaya, yük taşıma süresinin de 8 saat 30 dakikadan 3 saat 30 dakikaya inecek.[2]
Mersin-Adana-Gaziantep YSD	2028	313 km (194 mi)	11	160-200 km/sa (99-124 mph)	Mersin, Adana, Osmaniye, Gaziantep	Adana-İncirlik-Toprakkale (76 kilometre) kesimi altyapı işlerinde %98, Toprakkale-Bahçe (58 kilometre) 13 kilometrelik tünelli kesimde altyapı işlerinde %92 oranında ilerleme sağlandı. TCDD Genel Müdürlüğü tarafından altyapı işleri tamamlanan Nurdağ-Başpınar (56 kilometre) altyapı işlerinde yüzde 80 fiziki ilerleme sağlandığı ve yapım çalışmalarının devam ediyor.[2]	Mersin-Adana-Osmaniye-Gaziantep arası 2 saat 15 dakikaya düşecek.
Yerköy-Kayseri YSD	2028	142 km (88 mi)	4	250 km/sa (160 mph)	Yozgat, Kayseri		Ankara-Kayseri arası 1 saat 45 dakikaya düşecek
Sivas-Erzincan YSD	2028	24 km (15 mi)		200 km/sa (120 mph)	Sivas, Erzincan	Sivas-Erzincan Hızlı Tren hattının ilk etabı olan  Sivas Şehir Geçişi (14 km) ve Sivas-Zara (Kesim-1) (19 km) kesimindeki yapım çalışmaları devam etmektedir.[10]
Delice-Çorum YSD	2029	120 km (75 mi)	3	200 km/sa (120 mph)	Kırıkkale, Çorum	Proje kapsamında yer teslimi yapılmış olup, yapım çalışmaları devam etmektedir.[11]

Hat iyileştirme projeleri

Ad	Hat	Durum	Notlar
Doğançay Ripajı	Ankara – İstanbul YHD[12]	Çalışmalar devam etmektedir.	34 km'lik hızlı tren hattı açıldığında trenler konvansiyonel demiryolunu by-pass edeceklerdir.
T26 Tüneli			Tünel açıldığında 8 km'lik konvansiyonel demiryolu by-pass edilecektir.
Gebze – Köseköy Ek Hattı			Yapımı tamamlanmış YHD hattı şu an Köseköy'de son bulmaktadır. Bu proje ile Gebze'ye kadar uzayacaktır. 56 km'lik ek hat tamamlandığında sefer hızı 160 km/saat'e çıkacaktır.

Proje aşamasındaki demiryolları

• Ulukışla – Yenice yüksek standartlı demiryolu
• Ulukışla – Aksaray yüksek standartlı demiryolu
• Eskişehir – Antalya yüksek standartlı demiryolu

Ayrıca bakınız

• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları
• TCDD Taşımacılık