Tiropita

Tiropita veya Tyropita (Yunanca: τυρóπιτα, "peynirli turta") tereyağlı yufka katmanlarından yapılan, beyaz peynir ve yumurta karışımı ile doldurulan Yunan mutfağına ait bir hamur işi türüdür.^[1] İçi doldurulan yufka üçgen bir şekilde katlanır ve pişirilmeden önce üzerine eritilmiş tereyağı sürülür.^[2] Porsiyonun boyutu tüketecek insanın sayısına göre ayarlanır. Yunanistan'da genellikle kahvaltıda tüketilmesine rağmen günün her saatinde tüketilebilir. Genellikle çeşitli mezelerle birlikte servis edilen bir atıştırmalık ve meze olarak servis edilir.^[2][3][4] Kaşar peyniri kullanılarak yapıldığında kaşaropita (kasseropita) olarak isimlendirilir. Ispanak ve peynir ile doldurulduğunda ise Spanakotiropita olarak isimlendirilir. Bu börek türü aslında ıspanaklı böreğe oldukça yakındır.^[5]

Tiropita
Ülke(ler)	Yunanistan
Türü	Hamur işi
Tipi	Meze, Atıştırmalık
Ana malzemeler	Yufka, tereyağı, peynir
Çeşitleri	Kasseropita (Kaşar) Spanakotiropita (Ispanak)

Kökeni

Tatlının kökeni kesin olarak bilinmez ve bazı uzmanlara göre Bizans, Roma veya Türk mutfağı ile bir bağlantısı vardır.^[2] Antik Yunan mutfağındaki plasenta keki (veya plakous, πλακοῦς) ve Bizans mutfağındaki plakountas tetyromenous (sevimsiz plasenta) ve en tyritas plakountas (peynirli plesanta) tiropitanın atalarındandır.^[6][7] Cato the Elder'in De Agri Cultura (MÖ 160) eserinde kayıtlı olan Yunan geleneğindeki bir tarif, placentayı tatlı katmanlı bir peynir yemeği olarak tanımlar.^[6][8][9]

“	Plasentayı şu şekilde şekillendirin: taban hamurunun uzunluğu boyunca tek sıra tracta (hamur türü) yerleştirin. Daha sonra bu sırayı havandan çıkartılmış karışım (peynir ve bal) ile kaplayın. Üzerine bir sıra daha tracta yerleştirin ve bunu tüm peynir ve bal karışımı bitene kadar tekrarlayın. En son bir kat daha tracta daha yerleştirin. Plasentayı fırına yerleştirin ve üzerine önceden ısıtılmış bir kapak yerleştirin. Plasenta hazır olduğunda üzerine bal dökün.	„

Plasenta ismi Ulahça "plãtsintã" ve Rumence'de "plăcintă" olarak isimlendirilen yassı pişmiş börek türlerini ifade etmek için kullanılır. Bazı kaynaklarda Türklerin de tiropita benzeri katmanlı yiyecekler yaptığını belirtir. Orta Asya Türkleri tarafından Geç Orta Çağ'da tavada kızartılmış katmanlı ekmekler yaptığı iddia edilir.^[10] Apicius'ta tarif edilen antik tyropatinum'un tiropita arasında herhangi bağlantı yoktur. Tyropatinum üzerinde kabuk bulunmayan tatlı bir muhallebi türüdür.^[11]