ekmek

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2007, 14. hafta

Söyleniş

• IPA^(anahtar): [e̞c.ˈme̞c]

• Ses

  (dosya)

• Heceleme: ek‧mek

Köken

Osmanlı Türkçesi اكمك‎, o da Eski Türkçe epmek‎ (epmek), ötmek‎ (ötmek) kelimelerinden gelmektedir.

Ad

ekmek (belirtme hâli ekmeği, çoğulu ekmekler)

ekmek hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

1. (hamur işleri, yiyecekler) tahıl unundan yapılmış hamurun fırında, saçda veya tandırda pişirilmesiyle yapılan yiyecek

   Odayı, tatlı, sıcak bir kızarmış ekmek kokusu bürümüş. — Y. Z. Ortaç

2. (mecaz) (yalnızca tekil) insanın geçimini temin eden iş

   Biz iyi kötü tiyatroya bağlamışız ekmeğimizi. — N. Cumalı

3. (halk ağzı, yiyecekler) (yalnızca tekil) aş, yemek

   Ekmeği bizde yiyelim mi? Allah ne verdiyse. — T. Buğra

Çekimleme

ekmek adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		ekmek	ekmekler
belirtme		ekmeği	ekmekleri
yönelme		ekmeğe	ekmeklere
bulunma		ekmekte	ekmeklerde
ayrılma		ekmekten	ekmeklerden
tamlayan		ekmeğin	ekmeklerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	ekmeğim	ekmeklerim
	belirtme	ekmeğimi	ekmeklerimi
	yönelme	ekmeğime	ekmeklerime
	bulunma	ekmeğimde	ekmeklerimde
	ayrılma	ekmeğimden	ekmeklerimden
	tamlayan	ekmeğimin	ekmeklerimin
2. tekil	yalın	ekmeğin	ekmeklerin
	belirtme	ekmeğini	ekmeklerini
	yönelme	ekmeğine	ekmeklerine
	bulunma	ekmeğinde	ekmeklerinde
	ayrılma	ekmeğinden	ekmeklerinden
	tamlayan	ekmeğinin	ekmeklerinin
3. tekil	yalın	ekmeği	ekmekleri
	belirtme	ekmeğini	ekmeklerini
	yönelme	ekmeğine	ekmeklerine
	bulunma	ekmeğinde	ekmeklerinde
	ayrılma	ekmeğinden	ekmeklerinden
	tamlayan	ekmeğinin	ekmeklerinin
1. çoğul	yalın	ekmeğimiz	ekmeklerimiz
	belirtme	ekmeğimizi	ekmeklerimizi
	yönelme	ekmeğimize	ekmeklerimize
	bulunma	ekmeğimizde	ekmeklerimizde
	ayrılma	ekmeğimizden	ekmeklerimizden
	tamlayan	ekmeğimizin	ekmeklerimizin
2. çoğul	yalın	ekmeğiniz	ekmekleriniz
	belirtme	ekmeğinizi	ekmeklerinizi
	yönelme	ekmeğinize	ekmeklerinize
	bulunma	ekmeğinizde	ekmeklerinizde
	ayrılma	ekmeğinizden	ekmeklerinizden
	tamlayan	ekmeğinizin	ekmeklerinizin
3. çoğul	yalın	ekmeği ekmekleri
	belirtme	ekmeğini ekmeklerini
	yönelme	ekmeğine ekmeklerine
	bulunma	ekmeğinde ekmeklerinde
	ayrılma	ekmeğinden ekmeklerinden
	tamlayan	ekmeğinin ekmeklerinin

Eş anlamlılar

• (hamur işleri, yiyecekler): nan, nanıaziz
• (mecaz): kazanç

Üst kavramlar

• (hamur işleri, yiyecekler): besin, gıda, yiyecek
• (mecaz): geçim

Yan kavramlar

• (hamur işleri, yiyecekler): bazlama, lavaş, mama, pide, simit

Deyimler

akşam ekmeği, arpa ekmeği, beyaz ekmek, buğday ekmeği, çarşı ekmeği, çavdar ekmeği, dürüm ekmeği, ekmeğinden etmek, ekmeğinden olmak, ekmeğine göz koymak, ekmeğini çıkarmak, ekmeğini kazanmak, ekmeğini taştan çıkarmak, ekmeğini yemek, ekmeğiyle oynamak, ekmeğini kana doğramak, ekmeğinden etmek, ekmeğinden olmak, ekmeğine yağ sürmek, ekmeğini çıkarmak, ekmeğini kazanmak, ekmeğini taştan çıkarmak, ekmeğini yemek, ekmeğiyle oynamak, ekmek ağacı, ekmek aslanın ağzında, ekmek ayvası, ekmek çarpsın, ekmek dilimi, ekmek dolması, ekmek düşmanı, ekmek elden su gölden, ekmek kadayıfı, ekmek kapısı, ekmek kavgası, ekmek kırıntısı, ekmek kaygısı, ekmek küfü, ekmek mayası, ekmek tahtası, ekmek tatlısı, ekmek ufağı ekmek parası, ekmek öpmek, ekmek parçası, ekmek peşinde koşmak, ekmek peynir, ekmek teknesi, ekmek yemek, eli ekmek tutmak, er ekmeği, etli ekmek, ev ekmeği, gevrek ekmek, glüten ekmeği, halk ekmeği, hamurlu ekmek, köy ekmeği, kuru ekmek, lokma ekmek, mısır ekmeği, odun ekmeği, öğlen ekmeği, sabah ekmeği, saç ekmeği, tahinli ekmek, tam ekmek, tandır ekmeği, taş ekmek, tava ekmeği, tost ekmeği, tuz ekmek düşmanı, tuz ekmek hakkı üzerine tuz biber ekmek vişneli ekmek, yufka ekmeği, yulaf ekmeği

ekmekçe, ekmekçi, ekmekçik, ekmekken, ekmekle, ekmekli, ekmekse, ekmeksi, ekmeksiz, ekmeküstü, kuşekmeği

Çeviriler

çeviriler

Afrikanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Almanca: Brot (de) n Azerice: çörək (az), əppək (az)*Aragonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Arapça: خُبْز‎ (ar) e (ḫubz) Arnavutça: bukea (sq) Asturyasça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Azerice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Baskça: ok (eu) Başkurtça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Bretonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Bulgarca: хляб (bg) (hlyab) Çekçe: chleba (cs), chléb (cs) Çuvaşça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Danca: brød (da) Endonezce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Ermenice: հաց (hy) (hacʿ) Ersya dili: кши (myv) ( kši ) Eski Türkçe: epmek‎ (otk) (epmek), ötmek‎ (otk) (ötmek) Esperanto: pano (eo) Estonca: leib (et) Felemenkçe: brood (nl) Fince: leipä (fi); eläminen (fi), toimeentulo (fi); ravinto (fi), ruoka (fi) Fransızca: pain (fr) Frizce: brea (fy) Gagavuzca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Galce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Galiçyaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Guanarice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Gucaratça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Gürcüce: puri (ka) (puri) Hausaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Hintçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Hititçe: 𒉒 (NÍNDA) İbranice: לחם‎ (he), פאן‎ (he) İngilizce: bread (en), living (en), livelihood (en) İrlandaca: aran (ga) İskoçça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İspanyolca: pan (es) İsveççe: bröd (sv) n İtalyanca: pane (it) İzlandaca: brauð (is) Japonca: パン (ja) (pan) İzlandaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Katalanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Karaçay-Balkarca: ötmek (krc) Kazakça: нан (kk) (nan) Kırgızca: нан (ky) (nan) Kırım Tatarcası: ötmek (crh) Korece: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kumukça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kürtçe: nan (ku)*Lehçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Laoca: ເຂົ້າຈີ່ (lo) (khao chī) Latince: panis (la) Lehçe: chleb (pl) e Letonca: maize (lv) Limburgs: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Litvanca: duona (lt) Lüksemburgca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Macarca: kenyér (hu) Makedonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Malayca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Maltaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Marathi dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Mari dili: сыкыр (mhr) (səkər) Moğolca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Norveççe: brød (no) n Oksitanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Osmanlı Türkçesi: اكمك‎ (ota) Özbekçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Portekizce: pão (pt)*Moldovaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Rumence: pâine (ro) Rusça: хлеб (ru) (hleb) Sarduca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sırp-Hırvatça: xлеб (sh), крух (sh),hljeb (sh), kruh (sh) Sicilyaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Slovakça: chlieb (sk) Slovence: kruh (sl) Somalice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Svahili dili: mkate (sw) Tabasaran dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tacikçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tagalogca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tamilce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tatarca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tayca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tuvaca: хлеб (tyv) (hläb) Türkmence: çörek (tk) Ukraynaca: хліб (uk) (hlib) Udmurtça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Uygurca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Vepsçe: leib (vep) Vietnamca: bánh mi (vi) Yunanca: ψωμί (el) n (psomí), άρτος (el) e (ártos)*Zazaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.

Eylem

ekmek (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi eker)

1. -a/-e serpmek
   • Ayfer Tunç, 2014 Dünya Ağrısı, sayfa 206 , Can Yayınları

     "Kırmızıbiber ekeyim mi? İkisi aynı anda ek,dediler."

2. -ı/-i toprağı ekip biçmek için kullanmak

   Ancak senede otuz dönüm ekebiliyor. — M. Ş. Esendal

3. bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak veya gömmek
4. (argo) birini uydurma bir sebeple bırakıp gitmek, savuşmak

   Lâle ile Günnur, kendilerini ektiğim için müthiş içerlemişler. — H. Taner

5. (argo) parayı boşuna harcamak
6. (argo) yarışta geçmek
7. (mecaz) bir şeyin başlamasına yol açacak sebepleri hazırlamak

   Fesat tohumları ekenler kötü insanlardır.

Eş anlamlılar

• (boşuna harcamak): ziyan etmek
• (savuşmak): atlatmak

Zıt anlamlılar

• ekmemek

Atasözleri

• (tohum atmak): Ne ekersen onu biçersin

Deyimler

tohum atmak

ekip biçmek, ekmeden biçilmez, ekmediği yerden biter

Çeviriler

atlatmak

Almanca: übergehen (de) Fransızca: pain (fr) Eski Türkçe: epmek‎ (otk) (epmek), ötmek‎ (otk) (ötmek) Osmanlı Türkçesi: اكمك‎ (ota)

tohum atmak

Almanca: bebauen (de), bestellen (de), bewirtschaften (de), säen (de), streuen (de) Fince: kylvää (fi), sirottaa (fi) İngilizce: sow (en), sprinkle (en) Karaçay-Balkarca: ötmek (krc) Tatarca: ikmäk (tt), ipi (tt) Kırım Tatarcası: ökmek (crh), ötmek (crh) Eski Türkçe: epmek‎ (otk) (epmek), ötmek‎ (otk) (ötmek) Osmanlı Türkçesi: اكمك‎ (ota) Türkmence: çörek (tk), naan (tk)

yarışta geçmek

Almanca: überholen (de), vorbeiziehen (de) Eski Türkçe: epmek‎ (otk) (epmek), ötmek‎ (otk) (ötmek) Osmanlı Türkçesi: اكمك‎ (ota)

ziyan etmek

Almanca: verschwenden (de) Türkçe Eski Türkçe: epmek‎ (otk) (epmek), ötmek‎ (otk) (ötmek) Osmanlı Türkçesi: اكمك‎ (ota)

Çeviriler

çeviriler

Afrikanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Almanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Aragonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Arapça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Arnavutça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Asturyasça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Azerice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Baskça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Başkurtça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Bretonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Bulgarca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Çekçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Çuvaşça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Danca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Endonezce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Ermenice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Ersya dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Esperanto: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Estonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Felemenkçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Fince: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Fransızca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Gagavuzca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Galce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Galiçyaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Guanarice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Gucaratça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Gürcüce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Hausaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Hintçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İbranice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İngilizce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İrlandaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İskoçça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İspanyolca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İsveççe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İtalyanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. İzlandaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Karaçay Balkarca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Katalanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kazakça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kırgızca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kırım Tatarcası: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Korece: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kumukça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Kürtçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Lehçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Letonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Limburgs: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Litvanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Lüksemburgca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Macarca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Makedonca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Malayca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Maltaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Marathi dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Mari dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Moldovaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Moğolca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Norveççe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Oksitanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Osmanlı Türkçesi: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Özbekçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Portekizce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Rumence: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Rusça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sarduca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sırp-Hırvatça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Sicilyaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Slovakça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Slovence: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Somalice: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tabasaran dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tacikçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tagalogca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tamilce: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tatarca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Tayca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Türkmence: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Ukraynaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Udmurtça: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Uygurca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Yunanca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz. Zazaca: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "ekmek" maddesi

Atasözleri

• Açın gözü ekmek teknesinde olur
• Açın koynunda ekmek durmaz
• Adam oluncaya kadar kırk fırın ekmek ister
• Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver
• Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver
• Ekmeğin büyüğü, hamurun çoğundan olur
• Ekmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değil
• Ekmekle oynayanın ekmeğiyle oynanır
• Et ne kadar arık olsa ekmek üstünde yaraşır
• Köpek ekmek veren kapıyı tanır
• Oğlan olsun deli olsun, ekmek olsun kuru olsun

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe ötmäk‎ (ötmäk)

Söyleniş

• Heceleme: ek‧mek

Ad

ekmek

1. (hamur işiler, yiyecekler) ekmek

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: ek‧mek

Eylem

ekmek

1. dağıtmak, işe yaramaz hâle getirmek, kırmak
2. dikmek, ekmek

Kaynakça

• Atacanov, Ata (1922). Türkmendolu Yir Sözlüğü.