Алатыр

Алатыр (чуаш. Улатӑр, рус. Алатырь, эрз. Ратор ош) — 1552 елда нигезләнгән Чуашиядә урнашкан шәһәр, Алатыр районының административ үзәге.

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Алатыр (мәгънәләр) битенә күчегез.

Алатыр
рус. Алатырь
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1552[1]
Рәсми исем	Улатӑр
Рәсми тел	чуаш теле һәм рус теле
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Алатыр районы һәм Алатыр өязе[1]
Административ-территориаль берәмлек	Чуашстан
Сәгать поясы	MSD һәм UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Сура[1] һәм Алатыр[1]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	глава администрации[d][2]
Халык саны	32 265 (2021)[3]
Ир-ат халкы	4818[1]
Хатын-кыз халкы	5172[1]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	130 метр
Мәйдан	41,7 км²
Почта индексы	429820–429828
Рәсми веб-сайт	galatr.cap.ru​(рус.)
Беренче язма телгә алу	1552
Җирле телефон коды	83531
Алатыр Викиҗыентыкта

Халык саны — 41 552 кеше (2010).

География

Алатырдагы XX гасыр йорты

Шәһәр Сыры сул ярында, Сырыга Алатыр елгасы кушылу урыны янында урнашкан. Шәһәрнең территориясе 41,7 км².

Тарих

Иоанн Предтечи чиркәве (1703)

XIX гасырда салынган йорт

Алатыр 1552 елда телгә алына. Ләкин аңа кадәр дә нигезләнүе ихтимал. Россия Империясендә Алатыр чуаш һәм мордва халыкларының милли аң үзәкләренең берсе булып торган. Чуаш үзаңы барлыкка килгән Сембер каласының форпосты дип тә әйтеп була.

1925 елның 20 июлендә Сембер губернасы составыннан Чуаш АССР составына күчерелгән.^[4]

Халык

1897[5]	1931[6]	1939[6]	1959[7]	1979[8]	1989[9]	2002[10]	2010[11]
12 209	~22 700	~29 800	36 900	45 300	47 600	43 161	41 552

Милли состав: чуашлар — 2,9%, руслар — 85,1%, мордва — 8,5%.^[12]

Икътисад

Кайчандыр Алатыр Чуашиянең иң алдынгы сәнәгать үзәкләренең берсе булса, Советлар Союзы таркалганнан соң икътисады какшый, тик соңыннан үз сәнәгатен кире торгыза алмый.

Югары уку йортлары

• И.Н. Ульянов исемле Чуаш дәүләт университетының филиалы