Гана

Га́на (ингл. Ghana) яки Гана Җөмһүрияте (ингл. Republic of Ghana) — Көнбатыш Африкада урнашкан дәүләт. Милләтләр Дуслыгы оешмасына керә. Көнбатышта Кот-д’Ивуар, төньяк-көнбатышта һәм төньякта Буркина Фасо, көнчыгышта Того илләре белән чиктәш.

Гана
Lua хатасы: expandTemplate: template "lang-tw" does not exist.
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1957
Рәсми исем	Ghana, Ghana, la République du Ghana[1] һәм Gana tingbani
Гомер озынлыгы	62,742 ел[2]
... хөрмәтенә аталган	Гана империясе[d]
Демоним	Ghanaian
Рәсми тел	инглиз теле
Гимн	God Bless Our Homeland Ghana[d]
Мәдәният	Гана мәдәнияте[d]
Шигарь тексты	Freedom and Justice һәм Rhyddid a Chyfiawnder
Дөнья кисәге	Африка[3]
Дәүләт	Гана[4]
Башкала	Аккра
Сәгать поясы	UTC±00:00[d] һәм Africa/Accra[d][5]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Атлантик океан
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Көнбатыш Африка
Иң көнчыгыш ноктасы	6°06′45″ т. к. 1°11′58″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы	11°10′ т. к. 0°16′ кб. о.
Иң көньяк ноктасы	4°44′23″ т. к. 2°05′31″ кб. о.
Иң көнбатыш ноктасы	6°37′28″ т. к. 3°15′34″ кб. о.
Геомәгълүматлар	Data:Ghana.map
Иң югары ноктасы	Афаджато[d]
Иң түбән ноктасы	Гвинея култыгы
Идарә итү формасы	Демократия
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Гана президенты[d]
Ил башлыгы	Джон Драмани Махама[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Гана президенты[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Нана Акуфо-Аддо[d][6]
Башкарма хакимият	Гана хөкүмәте[d]
Канунбирү органы	Гана парламенты[d]
Үзәк банкы	Гана банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Германия, Австралия, Сербия, Кот-д’Ивуар, Нигерия, Буркина Фасо, Дания, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Ямайка, Малайзия, Кытай Җөмһүрияте, Того, Америка Кушма Штатлары, Россия, Кытай, Бангладеш, Һиндстан, Гөрҗистан, Маҗарстан, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[7], Словения һәм Косово Җөмһүрияте
Әгъзалык	Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Милләтләр Дуслыгы[8], АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d][9], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Интерпол[10][11], ХКТО[d][12][13], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[14], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], Бөтендөнья почта берлеге[15][16], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][17], OIPC[d], Бөтендөнья метеорология оешмасы[18], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[19], Көнбатыш Африка илләре икътисади җәмгыяте[d], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][20], Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][21] һәм African Continental Free Trade Area[d][22]
Халык саны	32 833 031 (2021)[23]
Ир-ат халкы	15 723 678[24], 16 051 315[24], 16 375 536[24] һәм 16 695 114[24]
Хатын-кыз халкы	15 798 612[24], 16 129 086[24], 16 457 496[24] һәм 16 780 756[24]
Административ бүленеше	Ашанти[d], Үзәк төбәге[d], Көнчыгыш төбәге[d], Зур Аккра[d], Төньяк төбәге[d], Югары Көнчыгыш төбәге[d], Югары Көнбатыш төбәге[d], Вольта[d], Көнбатыш төбәге[d], Оти[d], Саванна[d], Боно[d], Ахафо[d], Северо-Западная область (Гана)[d], Боно-Ист[d] һәм Северо-Восточная область[d]
Акча берәмлеге	Гана седие[d]
Номиналь тулаем эчке продукт	79 156 409 410 $[25] һәм 72 838 798 788 $[25]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,632[26]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,458[27]
Эшсезлек дәрәҗәсе	2 ± 1 процент[28]
Нәрсә белән чиктәш	Буркина Фасо, Кот-д’Ивуар һәм Того
BTI Governance Index	6,78[29], 6,72[29], 6,77[29], 6,76[29], 6,61[29], 6,41[29], 6,18[29], 6,26[29] һәм 6,23[30]
BTI Status Index	6,99[29], 7,3[29], 7,33[29], 7,39[29], 7,36[29], 6,88[29], 6,75[29], 6,71[29] һәм 6,79[30]
Мәктәптә укымаган балалар саны	1 615 385[31]
Автомобил хәрәкәте ягы	уң[d]
Челтәр көчәнеше	230 вольт[32]
Электр аергычы төре	D төре[d][32] һәм BS 1363[d][33]
Алыштырган	Гана[d], Алтын яр буе[d] һәм Британ Тогосы[d]
Кулланылган тел	инглиз теле[34], акан теле, дагбани теле[d], Bondoukou Kulango[d], Bimoba[d], Nkami[d], ганалы пиджин инглиз теле[d], Buli[d], дагари теле[d], Адангме[d], Дег[d], Chala[d], Chumburung[d], Delo[d], Chakali[d], Cherepon[d], хауса теле, Ghanaian Sign Language[d], Kyode[d], Dwang[d], фарефаре теле[d], Jwira-Pepesa[d], Hanga[d], Gua[d], Kamara[d], Касем[d], Lelemi[d], Krache[d], Кантоси[d], Kplang[d], Larteh[d], Nawuri[d], кусаал теле[d], конкомба теле[d], Konni[d], Nkonya[d], логба теле[d], мампрули теле[d], Gonja[d], Dompo[d], Santrokofi[d], Нтчам[d], Likpe[d], Nchumbulu[d], Siwu[d], нзима теле[d], Sehwi[d], Vagla[d], Tampulma[d], Safaliba[d], паасаал теле[d], Wali[d], Bowili[d], нафаанра теле[d], адаморобе ишарә теле[d], адель теле[d], Anyin[d], бисса теле[d], эве теле, га теле[d], Ligbi[d], ануфо теле[d], Efutu[d], Animere[d], боно теле[d], аватиме теле[d], Ahanta[d], Agotime[d], Western Sisaala[d], Tumulung Sisaala[d], Southern Birifor[d], Wasa[d], Tafi[d], Nyangbo[d] һәм Kposo[d]
Кайда өйрәнелә	Ghana studies[d]
Мәйдан	238 535 ± 1 км²
Рәсми веб-сайт	ghana.gov.gh​(ингл.)
Һәштәге	Ghana
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.gh
Тематик география	Гана географиясе[d]
Нинди вики-проектка керә	WikiProject Ghana[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	Ghana Open Data Initiative[d]
Библиография	Гана библиографиясе[d]
Феноменның икътисады	Гана икътисады[d]
Феноменның демографиясе	Гана демографиясе[d]
Джини коэффициенты	43,5[35]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	15 процент
Тулаем туулар коэффициенты	4,168[36]
Шәһәр халкы	17 875 345[24], 18 455 138[24], 19 038 233[24] һәм 19 621 881[24]
Авыл халкы	13 646 945[24], 13 725 263[24], 13 794 798[24] һәм 13 853 989[24]
Демократия индексы	6,5[37]
Туым күрсәткече	28,572[24], 28,038[24], 27,548[24] һәм 27,08[24]
Үлем күрсәткече	7,143[24], 7,448[24], 7,627[24] һәм 7,585[24]
Happy Planet Index score	39,5[38]
Илнең мобиль коды	620
Илнең телефон коды	+233
Халыкара префикс	0
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	9-9-9[d], 191[d][39], 192[d][39] һәм 193[d][39]
Илнең GS1 коды	603
Номер тамгасы коды	GH
Диңгездәге идентификацияләү номеры	627
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Ганада җирләнгәннәр[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Ганада төшерелгән фильмнар[d]
Гана Викиҗыентыкта

Гана шәһәрләре: Аккра, Кумаси, Тамале, Секонди-Такоради, Асайман, Тема, Тесие, Кейп-Кост, Кофоридуа, Ва, Элубо. Гана күпмилләтле дәүләт һәм анда якынча 27 миллион кеше яши, анда төрле этник, лингвистик һәм дини төркемнәр яши. Халыкның биш проценты традицион диннәрне тота, 71,2% христианлыкны тота һәм 17,6%-ы мөселман. Һинд динен тотучылар 12500 кеше дип санала. Аның төрле географиясе һәм экологиясе яр саванналарыннан тропик джунглига кадәр үзгәрә.

Дин

Гана ― рәсми дине игълан ителмәгән дөньяви дәүләт. Ил халкының күпчелеге (70-75 % ы) ― христианнар (ш.и. православие динендәгеләр 3 мең кеше). Мөселманнар 17 ― 30 % дип исәпләнә. Һинд дине тарафдарлары ― 5 мең кеше. Бәһаи динендәгеләр ― 14 мең. 80 мең кеше бер дингә дә ышанмый яисә атеист.

• Ганада ислам