Һенрик Сенкевич

Һенрик Сенкевич яки Генрих Сенкевич (пол. Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz, tat. lat. Henrik Senkeviç(үле сылтама)) (1846-1916) — Польша татар язучысы, галиме, Нобель бүләге иясе (1905).

Һенрик Сенкевич
Туган телдә исем	Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz
Туган	5 май 1846(1846-05-05) Волә-Окшейска, Лукув өязе[d], Лүблин гөбернәсе, Польша патшалыгы[d], Россия империясе[1]
Үлгән	15 ноябрь 1916(1916-11-15) (70 яшь) Веве[d], Швейцария[1][2]
Үлем сәбәбе	йөрәк-кан тамырлары чирләре һәм аневризма аорты[d]
Күмү урыны	Изге Чукындручы Иван җәмигы[d]
Милләт	татар
Ватандашлыгы	Россия Империясе
Әлма-матер	Варшау университеты[d]
Һөнәре	язучы, галим
Эш бирүче	Санкт-Петербург фәннәр академиясе[d]
Җефет	Мария Шеткевич[d], Мария Романовска-Володкович[d] һәм Мария Бабска[d]
Балалар	Jadwiga Korniłowiczowa[d]
Кардәшләр	Aniela Sienkiewicz[d]
Катнашкан сугышлар/алышлар	Беренче бөтендөнья сугышы
Бүләк һәм премияләре	Әдәбиятта Нобель бүләге (1905 ел)
Сайт	Төп әсәрләре
Һенрик Сенкевич Викиҗыентыкта

Һенрик Сенкевич — Санкт-Петербург Император Фәннәр Академиясенең әгъза-кореспонденты (1896 елдан) һәм аның хөрмәтле академигы (1914 елдан) булган.

Тәрҗемәи хәл

Һенрик Сенкевич татар нәселеннән, фәкыйрьләнгән шляхтадан булган. Әтисенең бабалары Витовт хәкимлегендә Җәләл-әд-Дин җитәкчелегендә Польшага килгән татарларыннан чыккан.

Һенрик Сенкевич 1870 елда Варшава Университеты тәмамлаган.

1869 елдан Польша матбугатында эшли башлаган. 1873 елдан "Польша гәҗите"ндә («Gazeta Polska»), 1874 елдан «Niwa» җурналында, 1882 елдан «Сүз» («Słowo») гәҗитендә эшләгән.

Беренче бөтендөнья сугышы башлаганнан соң Швейцариягә күчә, анда Веве шәһәрендә 1916 елда вафат булган.

Иҗат

Һенрик Сенкевичның сурәте, 1899 ел

Төп әсәрләре

Речь Посполитая турында тарихи трилогиясе

• «Огнём и мечом» / поль. Ogniem i mieczem (1883 — 1884)
• «Потоп» / поль. Potop (1884 — 1886)
• «Пан Володыёвский» / польск. Pan Wołodyjowski (1887 — 1888)
• «Без догмата» / поль. Bez dogmatu (1889 — 1890)
• «Семья Поланецких» / поль. Rodzina Połanieckich (1893 — 1894)
• «Камо грядеши» / лат. Quo vadis (1894 — 1896)
• «Крестоносцы» / поль. Krzyżacy (1897 — 1900)
• «Омуты» / поль. Wiry (1909 — 1910)
• «Легионы» / поль. Legiony (1913 — 1914)

Хикәяләр

1. «Кирәкмәскә» / пол. Na marne
2. «Юморески из портфеля Воршиллы» / пол. Humoreski z teki Worszyłły
3. «Старый слуга» / пол. Stary sługa
4. «Письма из путешествия» / пол. Listy z podróży
5. «Ганя» / пол. Hania
6. «Селим Мирза» / пол. Selim Mirza
7. «Эскизы углем» / пол. Szkice węglem
8. «Янко-музыкант» / пол. Janko Muzykant
9. «Из дневника познанското учителя» / пол. Z pamiętnika poznańsķiego nauczyciela
10. «За хлебом» / пол. Za chlebem
11. «Фонарщик на маяке» / пол. Latarnik
12. «Бартек-победитель» / пол. Bartek Zwycięzca
13. «Ангел» / пол. Jamioł
14. «Сахем» / пол. Sachem
15. «Воспоминание о Марипозе» / пол. Wspomnienie z Maripozy
16. «В пустыне и пуще» / пол. W pustyni i w puszczy

Хәтирә

Һенрик Сенкевичка һәйкәл, Ченстохов, Польша

Һенрик Сенкевичның иҗаты Польша мәдәниятенең тарихында зур роль уйнады һәм бөтендөнья тарафыннан хөрмәтләнде.

Сенкевич 1990-1994 елларда кулланышта булган 500000 злотый купюрасында сурәтләнгән.^[3][4]

«Quo vadis» әсәре кырык артык теленә тәрҗемә ителгән иде. "Догматсыз" әсәре Л. Н. Толстой, Н. С. Лесков, А. П. Чехов, Максим Горький һәм бүтән рус язучылары тарафыннан югары рәвешле бәяләнгән.

Һенрик Сенкевичның әсәрләре буенча күп филмнәр төшерелгән, иң танылганы: «Quo vadis» (1951, АКШ), «Огнём и мечом» (1999, Польша), «Quo vadis» (2001, Польша).

Һенрик Сенкевич истәлегенә Ил-62 очкычына (RA-8670 санлы) исем бирелгән.

Польшада һәм бүтән дәүләттә Һенрик Сенкевич истәлегенә күп музейлар, һәйкәлләр, урамнар ачылган.

Моны да карагыз

• Польша-Литва татарлары