Дүшәнбе

Дүшәнбе (таҗ. Душанбе, фар. دوشنبه) — Таҗикстан Җөмһүриятенең башкаласы, республика әһәмияте шәһәре, дәүләтнең иң эре фәнни-мәдәни, сәяси, икътисадый, сәнәгый һәм идарә үзәге. Дүшәнбедә дәүләт хакимиятенең югары органнары урнашкан.

Дүшәнбе
таҗ. Душанбе
Илтамга
Нигезләнү датасы	XVII гасыр
Рәсми исем	Душанбе
... хөрмәтенә аталган	дүшәмбе
Демоним	душанбегӣ, Douchanbéenne[1] һәм Douchanbéen[1]
Дәүләт	Таҗикстан
Нәрсәнең башкаласы	Таҗикстан, Таҗик Совет Социалистик Республикасы, Таҗик Айрат Сәвит Сатсиялислар Җөмһүрияте[d], Бохара әмирлеге[d][2], Басмачество[d][2] һәм Дюшамбинский вилайет[d]
Административ-территориаль берәмлек	Таҗикстан
Сәгать поясы	UTC+05:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Кафирниган[d]
Геомәгълүматлар	Data:Tajikistan/Dushanbe.map
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	мэр
Башкарма хакимият башлыгы	Рөстәм Имамгали[d]
Әгъзалык	Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][3]
Халык саны	863 400 (1 гыйнвар 2020)[4]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	706 ± 1 метр
Кардәш шәһәр	Гәнҗә, Лусака[d], Сәнга, Монастир[d], Клагенфурт[5], Лаһор, Боулдер, Мазары-Шәриф, Ройтлинген, Санкт-Петербург[6], Шираз, Минск, Өремче, Тәһран, Шиямен[d], Шәһрекөрд һәм Әнкара
Моның хуҗасы	Памир[d], Национальный музей Таджикистана[d] һәм Национальная библиотека Таджикистана[d]
Кулланылган тел	язгуләм теле, ягноб теле, таҗик теле[d], рус теле, үзбәк теле һәм Памир телләре
Мәйдан	124,6 км²
Почта индексы	734000
Рәсми веб-сайт	dushanbe.tj
Беренче язма телгә алу	1676
Җирле телефон коды	37
Номер тамгасы коды	01 һәм 05
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Дүшәнбе Викиҗыентыкта

Халык исәбе 863,4 мең кеше (2020).

Дүшәнбе кышлагы турындагы иң беренче язма искә алу XVII гасырның беренче чирегенә карый. Ул юл чатында дүшәмбе көннәрдә булган базар урынында хасил була. 1924–1929 елларда Дүшәмбе исемен йөрткән (рус. Дюшамбе). 1929 елның 16 октябрьдә аңа Иосиф Сталин хөрмәтенә Сталинабад исемен кушканнар. 1961 елда шәһәргә тарихи исемне кире кайтаралар.

1929 елда шәһәргә тимер юл үткәрелә, ул шәһәрне Ташкәнт һәм Мәскәү шәһәрләре белән тоташтыра.

Идарә-җир төзелеше

Дүшәнбенең идарә бүленеше

Районның исеме	Элек исем	Мәйдан, км²	Халык исәбе, кеше (2010)	Районның рәисе
1. Исмәгыйль Самани	Октябрь	25,8	123 000	Корбанов Аламхон Җәмил улы
2. Сина	Фрунзе	43,8	261 600	Сафаров Зафар Абдулла улы
3. Фирдәвес	Үзәк	29,1	181 300	Алиев Саиднуриддин Акрам улы
4. Шаһмансур	Тимер юл	27,9	140 200	Бабаев Самандар Баба улы

Дин

Ислам

Җәмигъ мәчетләр

• 2001—2019 елларда — Ягъкуб Хаҗи мәчете(алм.)
• 2019 елдан — Дүшәнбе җәмигъ мәчете

Кызыклы фактлар

Шәһәрдә 201 нче Россия хәрби базасы подразделениеләре бер өлеше урнаша.

Шәһәрдә туган күренекле шәхесләр

Татарлар, башкортлар

• Ринат Анимаев, рәссам (Франция).

Таҗиклар