Сюмси районы

Сөмсә районы (рус. Сюмсинский район, удм. Сюмси ёрос) — Удмуртиянең көнбатышында урнашкан муниципаль район.

Сюмси районы

Герб Байрак
Ил	Россия[1]
Статус	муниципаль район һәм административная единица третьего уровня[d][1]
Төбәк	Удмуртия
Административ үзәк	Сөмсә
Нигезләү датасы	15 июль 1929
Рәсми телләр	удмурт, рус
Халык саны  (2010)	13 402[2]
Халык тыгызлыгы	7,5 кеше/км² кеше/км²
Мәйдан	1793,06 км²[3]
Сәгать поясы	MSK (UTC+4)
http://www.sumsi-adm.ru/

Административ үзәге — Сөмсә авылы.

География

Чиктәшлек

Як	Район яки регион
Төньяк Көнбатыш	Киров өлкәсе
Төньяк-көнчыгыш	Селты районы
Көньяк-көнчыгыш	Ува районы
Көньяк	Вавож районы

Районның көньяк өлеше Көлмез түбәнлегендә, ә көньяк өлеше - Тыловай калкулыгында урнашкан. Район территориясендә 114 елга ага, аларның иң зрусы - Көлмез, Нократ кушылдыгы.

Тарих

1929 елның 10 июнендә элекке Нократ губернасы Малмыж өязе Сөмсә вулысы Вәтәк автономияле өлкәсе составына тапшырылган, ә 15 июльдә Сөмсә районына үзгәртеп оештырылган. 1932 елда, Яңа Мултан районы юкка чыгару аркасында аның өлешләре (3 авыл советы) Сөмсә районына кергән.

1963 елда район юкка чыгарыла, ә аның территориясе Ува авыл районы һәм Ува сәнәгать районы арсында бүленгән. 1965 елның 12 гыйнварында яңадан барлыкка килә.

Халык

1970[4], %	1979[5], %	1989[6], %	2002[7], %	2010[2], %
24 213	19 131	17 883	16 288	13 402

Милли состав: удмуртлар — 37 %, руслар — 55 %, татарлар — 3 % (2002 җанисәбе буенча).

Административ бүленеше

Авыл җирлеге	Административ үзәге	Торак пунктларның саны	Население[8], кеше (2007 ел)	Мәйдан, га
Васькино авыл җирлеге	Васькино	6	1200	17184
Гура авыл җирлеге	Гура	12	701	44190
Гуртлуд авыл җирлеге	Гуртлуд	6	798	8107
Дмитрошур авыл җирлеге	Дмитрошур	9	815	9175
Көлмез авыл җирлеге	Көлмез	2	2910	21613
Муки-Какси авыл җирлеге	Муки-Какси	5	894	14833
Орловское авыл җирлеге	Орловское	6	974	24860
Сөмсә авыл җирлеге	Сөмсә	10	?	39010

Социаль инфраструктура

16 мәктәп, 11 балалар бакчасы, 1 балалар иҗаты үзәге, 2 балалар сәнгать үзәге, №34 профессиональ училищесы; 2 хастаханә, 2 амбулатория, 19 фельдшер-акушерлык пункты. Шулай ук 1 мәдәният йорты, 17 китапханә һәм балалар йорты эшли.

Икътисад

• Агач хәзерләү

Транспорт: «Казан—Малмыж—Пермь—Екатеринбург» юл район аша уза.