Katar

Katar (arab.: قطر Katar [ˈqɑtˁɑr], sijaline virkand om [ɡitˁar]), täuz' oficialine nimituz — Kataran Valdkund (arab.: دولة قطر [ˈdawlat ˈqɑtˤɑr] Davlat Katar), om valdkund Päivlaskmaižes Azijas. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Doh.

Kataran Valdkund
دولة قطر
(Davlat Katar)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Doh
Eläjiden lugu (2018)	2,363,569[1] ristitud
Pind	11,586 km²
Kel'	araban
Valdkundan pämez'	Tamim bin Hamad Al' Tani
Päministr	Halid bin Halifa Al' Tani
Religii	islam, induizm
Valüt	kataran rial (QAR)
Internet-domen	.qa, قطر.
Telefonkod	+974
Aigvö	UTC+3

Istorii

Vn 1971 1. päiväl sügüz'kud Katar tedištoiti ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Valdkundan ezmäine Konstitucii oli väges vspäi 1970. Nügüdläine kahtenz' lugul Konstitucii^[2] om vahvištadud referenduman jäl'ghe (98% oliba «za») i om väges vspäi 2003, vajehtusita.

Geografijan andmused

Kataran topografine kart (2007)

Katar om mavaldkundröunoiš vaiše Saudan Arabijanke, röunan piduz — 87 km. Persijan lahten katarižen palan randanpird om 563 km.

Londuseližed pävarad oma kivivoi, londuseline gaz; toižed varad — kala.

Politine sistem

Amiri Diwan om Kataran emiran pert'kulu-rezidencii Dohas, kezaku 2006

Ohjandusen form om unitarine parlamentine absolütine monarhii. Valdkundan pämez' om emir, hän-žo armijan päkäsknik (läz 12 tuhad sodamehid). Emir paneb radsijha päministrad, ministrišton i parlamentan ühtnijoid. Emiran vald om röunatud vaiše šariatan ramuzil. Politižed partijad, profühtnendad i demonstracijad oma kel'tüd valdkundas.

Parlament om üks'kodine Konsul'tativine Nevondkund (arab.: مجلس الشورى Madžlis aš-Šura) 45 ühtnijanke. Vn 2003 Konstitucijan mödhe 30 ühtnijad valitas, emir paneb 15, no eilend valičendoid parlamentha tähäsai (2019). Vn 2017 kül'mkus emir pani nell' našt parlamentan ühtnijoikš ezmäižen kerdan. Ministrišt taričeb käskusid, parlament hüvästab niid vai oigendab toštmižümbriradmižhe, i vaiše emirale sab allekirjutada käskusid.

Kataran pämez' om Tamim bin Hamad Al' Tani, hän om nellänz' lugul emir, vn 2013 kezakun 25. päiväspäi. Päministr (kudenz' lugul) om Halid bin Halifa Al' Tani vn 2020 vilukun 20. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Kataran administrativiž-territorialine jagand.

Valdkund jagase seičemeks agjaks (municipalitetaks, arab.: بلديات‎ baladijat).

Eläjad

Kataras elädas kataralaižed. Vl 2014 valdkundan ristitišt oli 2 123 160 eläjad. Kaikiš suremb valdkundan ristitišt om nügüd'. Igähižed eläjad ottas vaiše 11,6 % ristitištos (2015).

Uskondan mödhe (2010): islamanuskojad (oficialine religii) — 67,7 %, hristanuskojad — 13,8 %, induistad — 13,8 %, buddistad — 3,1 %, toižed uskojad — 0,7 %, märhapanendata — 0,9 %.

Toižed sured eländpunktad (enamba 100 tuh. ristituid vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe, surembaspäi penembha): Ar Rajan, Ar Rajanan tegimištzon, Ad Dačir. Vl 2010 kaik oli 13 eländpunktad enamba 10 tuh. ristituidenke.

Rahvahanižanduz

Katar om elokaz šingotai industrialine ma, rippub poltusen eksportaspäi lujas märas. Eksport ületab importad severzihe-se kerdoihe. Siš om kaikiš surembiš kogosüdäiproduktoišpäi ühtele hengele mail'mas severz'-se jäl'gmäižid vozid. Vl 2024 valdkundan nominaline kogosüdäiprodukt oli 221,4 mlrd. US$ ekvivalentas (55. sija mail'mas; US$71,568 ühtele hengele, 8. sija) vai 356 mlrd. US$ kohtaižen ostmižmahtusen mödhe (60. sija; US$115,075 ühtele hengele, 4. sija). Ižandusen aluz om londuseližen gazan samine da eksport. Industrijan päsarakod oma londuseližen gazan samine i nozoltand, kivivoin samine, kivivoinhimine, himine (ammonii, heretused), sauvond i sauvondmaterialiden pästand (cement, terasine armatur), laivankohenduz. Finansine voz' zavodiše 1. sulakud.

Kogosüdäiproduktan palad (2017): maižanduz 0,2 %, tegimišt 50,3 %, holitišiden sfer 49,5 %. Radajiden järgenduz sektoroidme vl 2001: maižanduz 2 %, tegimišt 38 %, holitišiden sfer 60 %.

Valdkund eksportiruib nenid tavaroid: nozoltadud londuseline gaz, kivivoin ümbriradmižen produktad, heretused, teraz. Importan päižed tavarad oma mašinansauvomižen produkcii i transportine mašiništ, himižed substancijad, söndtavarad. Irdpol'žen torguindan päižed partnörad (2019) oma Evropan Ühtištusen mad (Kataran eksportan 7,6 % i importan 29,1 %), Kitai (Kataran eksportan 13,4 % i importan 8,6 %) i sen Taivan' (eksportan 3,3 %), Japonii (eksportan 17,1 % i importan 3,6 %), Indii (eksportan 13,6 % i importan 4,2 %), Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad (eksportan 1,6 % i importan 14,6 %), Suvikorei (eksportan 15,6 %), Sur' Britanii (eksportan 2,5 % i importan 9,3 %), Singapur (eksportan 7,1 %).