برتراند راسل
فیلسوف، ریاضیدان، منطقدان و جامعهشناس انگلیسی / From Wikipedia, the free encyclopedia
برتراند آرتور ویلیام راسل، اِرل راسل سوم (به انگلیسی: Bertrand Arthur William Russell, 3rd Earl Russell)، (زادهٔ ۱۸ مه ۱۸۷۲ – درگذشتهٔ ۲ فوریه ۱۹۷۰)، همهچیزدان، فیلسوف، منطقدان، ریاضیدان، مورخ، جامعهشناس، نویسنده، فعال سیاسی، برنده نوبل ادبیات و فعال صلحطلب بریتانیایی بود.[1][2] راسل در سراسر عمر، خود را لیبرال، سوسیالیست و صلحطلب مینامید، گرچه گاهی هم میگفت که ذهن شکگرای او موجب شده که احساس کند که در معنای عمیق، در هیچیک از اینها نمیگنجد.[3]
راسل، یکی از فیلسوفان برجستهٔ قرن بیستم بهشمار میرود[4] و «جنبش فلسفی مخالفت با ایدهآلیسم» را در آغاز قرن بیستم رهبری میکرد. او را در کنار گوتلوب فرگه، جرج ادوارد مور و لودویگ ویتگنشتاین، از بنیانگذاران فلسفهٔ تحلیلی میدانند.[5] او و آلفرد نورث وایتهِد بهدنبال آن بودند که با تلاش بسیار و از راه منطق کلاسیک، بنیانی منطقی برای ریاضیات بنا کنند. مقاله فلسفی او با عنوان در باب دلالت را یکی از چهارچوبهای فلسفه میدانند.[6] کارهای او اثرات شگرفی بر ریاضیات، منطق، نظریه مجموعهها، زبانشناسی، هوش مصنوعی، علوم شناختی، علوم کامپیوتر و فلسفه، بهویژه فلسفه زبان، معرفتشناسی و متافیزیک گذاشت.
برتراند راسل، فعال ضد جنگ و مخالف امپریالیسم بود[7][8] که بهدنبال عقاید صلحطلبانهاش در جنگ جهانی اول، از دانشگاه اخراج شد و به زندان افتاد.[9] او مخالف آدولف هیتلر، منتقد تمامیتخواهی استالین، معترض درگیری آمریکا در جنگ ویتنام و از حامیان خلع سلاح هستهای بود.[10] ۱۹۵۰، راسل بهپاس «آثارش در حمایت از نوعدوستی و آزادی اندیشه»، برندهٔ نوبل ادبیات شد.[11]