Formaldehied

Formaldehied is 'n organiese verbinding met die chemiese formule CH₂O of HCHO. Dit is die eenvoudigste aldehied, vandaar sy sistemiese naam metanaal. Die gewone naam van die stof is afgelei van sy ooreenkoms en verwantskap tot mieresuur, wat deur oksidasie uit formaldehied gevorm kan word. Formica is Latyn vir mier.

Eienskappe

Algemeen
Naam	Formaldehied
IUSTC-naam	Metanaal
Struktuurformule van
Chemiese formule	CH2O
Molêre massa	30.026 g/mol
CAS-nommer	50-00-0
Voorkoms	kleurlose gas
Reukdrempel	1 dpm
Fasegedrag
Selkonstantes	a= 874,11(10); c=447,40(9)pm[1]
Ruimtegroep	P421c
Nommer	114
Smeltpunt	-92 °C
Kookpunt	-19 °C
Digtheid	0.8153 g/cm3 (−20 °C)
Oplosbaarheid	400 g/L 55% in water[2]
Dampdruk	400 torr @ -33 °C
Drievoudpunt	155,1K[3]
ΔvapHɵ	24,3 [kJ/mol] @236K[3]
ΔfHɵ (g)	-108,60 (0,46) [kJ/mol][3]
ΔcHɵ	-570,78 (0,42) [kJ/mol][3]
Sɵf(g)	218,95 [J/molK][3]
Warmtekapasiteit	35,39 (2) [J/molK] @ p=1bar, T=298,15K[3]
Suur-basis eienskappe
pKa	13.27
Veiligheid
Flitspunt	64 °C
Selfontbrandingspunt	430 °C
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.
Portaal Chemie

Formaldehied is 'n kleurlose gas teen kamertemperatuur en het 'n kenmerkende stink, irriterende reuk. Formaldehied word dikwels as 'n 37% oplossing, byvoorbeeld in water en metanol verkoop. Hierdie oplossing word formalien genoem.^[4]

Kristalstruktuur

Die kristalstruktuur is by 15K met neutrondiffraksie bepaal. Dit is 'n tetragonale struktuur met 8 molekules in die eenheidsel. Die molekules vorm vierkante tetramere (CH₂O)₄ wat deur sterk C-O bindings bymekaar gehou word.^[5]

Eienskappe

Formaldehied (CH₂O) is 'n kleurlose, hoogs giftige en vlambare gas by kamertemperatuur. ^[6] Formaldehied word natuurlik in klein hoeveelhede in ons liggame geproduseer. ^[7]

Fisiese eienskappe

Formaldehiedgas het 'n sestal absorpsies in die infrarooi gebied van die elektromagnetiese spektrum.^[8]

modusse	frekwensie (cm-1
asimmetriese CH2-strek	2850
simmetriese CH2-strek	2785
C=O strek	1750
CH2 skêr	1485
CH2 wieg	1250
CH2 waggel	1165

Chemiese eienskappe

Formaldehied kan deur versigtige oksidasie van metanol oor 'n katalisator soos koper of platinum verkry word.

${\displaystyle CH_{2}OH(g)+O_{2}(g)\xrightarrow {Cu,Pt;hitte} H_{2}CO(g)+H_{2}O(g)}$

Die produk word gewoonlik in water opgevang omdat anders polimerisasie optree.^[9] Formaldehied polimeriseer maklik tot vaste paraformaldehied (H₂CO)_n.^[10]

Formaldehied begin reeds teen 300°C te ontbind in koolstofmonoksied en waterstof:

${\displaystyle H_{2}CO(g)\xrightarrow {300^{o}C} H_{2}(g)+CO(g)}$

Met suurstof oksideer dit en stel water vry:

${\displaystyle H_{2}CO(g)+O_{2}(g)\xrightarrow {300^{o}C} H_{2}(g)O+CO(g)}$

Gebruike

Vis wat in formalien gepreserveer is

Dit word gebruik in die vervaardiging van kunsmis, papier, laaghout en sommige harse. Dit word ook gebruik as 'n preserveermiddel en in huishoudelike produkte, soos antiseptiese middels, medisyne en skoonheidsmiddels. Formaldehied word in baie nywerhede gebruik. Dit word gebruik in gom en harse, kleurstowwe, tekstiele, ontsmettingsmiddels, boumateriaal, motoronderdele, middels vir balseming en in laboratoriums.^[6] Dit word ook gebruik as 'n preserveermiddel in sommige kosse en in baie produkte wat in die huis gebruik word, soos antiseptika en medisyne^[7]

Formalien, 'n oplossing van formaldehied in water word gebruik om biologiese spesimens te preserveer in museums ens.

Medies

Blootstelling aan formaldehied kan die vel, keel, longe en oë irriteer. Herhaalde blootstelling aan formaldehied kan moontlik tot kanker lei. Werkers kan benadeel word deur blootstelling aan formaldehied. Die vlak van blootstelling hang af van die dosis, duur en werk wat gedoen word.^[6] Enkele voorbeelde van werkers wat die risiko loop om aan formaldehied blootgestel te word, sluit die volgende in:^[6]

• Landbouwerkers wat met vee in beperkte ruimtes werk
• Konstruksiewerkers wat met harsvervaardigde produkte werk
• Werkers wat plastiek, harse en skuimisolasie vervaardig
• Begrafnisondernemers wat met die balsemingsproses werk
• Skoonheidskundiges wat kleurstowwe en gladmaakprodukte aanwend