Edmonton
From Wikipedia, the free encyclopedia
Edmonton 
[ˈɛdməntən] (?·i) ye la capital de la provincia canadiense d'Alberta, según sede de los sos poderes y la so alministración. Ta allugada na parte central de la provincia, una de les zones más fértiles de les llanures canadienses, en redol al ríu Saskatchewan Norte. 812.201 persones viven en Edmonton,[2] lo que la convierte na segunda ciudá más populosa de la provincia, detrás de Calgary, la segunda capital de provincia con más habitantes tres Toronto y la quinta de Canadá. Amás, la so área metropolitana ye la sesta más poblada del país, con una población de 1.034.945 habitantes.[3]
 Edmonton | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Canadá |
| Provincia |  Alberta |
| Tipu d'entidá |
capital provincial o territorial en Canadá (es)  |
| Mayor of Edmonton (en) | Amarjeet Sohi |
| Nome oficial | City of Edmonton (en) |
| Nome llocal | Edmonton (en) |
| Códigu postal |
T5 y T6 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 53°32′00″N 113°30′00″W |
  Edmonton Edmonton (Canadá)  | |
| Superficie | 767.85 km² |
| Altitú | 645 m[1] |
| Llenda con |
St. Albert, Sherwood Park (es) , Beaumont, Condado de Sturgeon (es) , Fort Saskatchewan, Condado de Strathcona (es) , Condado de Leduc (es) , Nisku (en) , Condado de Parkland (es) , Acheson (en) , Enoch Cree Nation 135 (en) , 3rd Division Support Base (en) y Devon
|
| Demografía | |
| Población | 1 010 899 hab. (2021) |
| Porcentaxe | 23.72% de Alberta |
| Densidá | 1316,53 hab/km² |
| Más información | |
| Fundación | 1795, 9 xineru 1892 y 8 ochobre 1904 |
| Prefixu telefónicu |
780, 587 y 825 |
| Estaya horaria |
UTC−06:00 (horariu de branu) UTC−07:00 (horariu estándar) Mountain Time Zone (MTZ) |
| Llocalidaes hermaniaes | |
| edmonton.ca | |
 | |
La ciudá toma 683 km², una superficie mayor que la de Chicago, Filadelfia, Toronto o Montreal. Sicasí, tien una de les densidá de población más baxes d'América del Norte, alredor del 9,4% de la de Nueva York.
Edmonton sirve como enllaz a la zona norte del Corredor Calgary-Edmonton», una de les cuatro rexones qu'en xunto entienden el 50% de la población de Canadá. Dende ella entamen proyeutu a gran escala de sables d'alquitrán que se desenvuelven nel norte d'Alberta, según pa proyeutos de minería de diamantes nos Territorios del Noroeste.
Ye'l centru cultural, gubernamental y educativu d'Alberta. Ye sede de dellos festivales de talla mundial, lo que-y valió pa ganase'l títulu de «La ciudá festival» (The Festival City).[4] En Edmonton ta'l centru comercial más grande de Norteamérica, el West Edmonton Mall (que foi'l más grande del mundu dende 1981 hasta 2004), y el muséu d'historia viva más grande de Canadá, el Fort Edmonton Park. En 2004, la ciudá celebró'l centenariu de la so fundación como ciudá.
Asentamientu y esploración
Los primeros habitantes que s'asitiaron na zona actual d'Edmonton facer alredor del 3000 e.C. ; créese que los sos ancestros llegaron d'Asia al traviés del estrechu de Bering, aprovechando que taba cubiertu de xelu tres la glaciación wisconsiense.[5]
En 1754, Anthony Henday, un esplorador que trabayaba pa la Compañía de la Badea de Hudson, foi'l primer européu n'entrar al área d'Edmonton.[5] L'oxetivu principal de les sos espediciones al traviés de les praderíes canadienses yera contautar cola población aborixe pa establecer el comerciu de pieles, una y bones la competencia yera feroz ente la Compañía de la Badea Hudson y la Compañía del Noroeste. En 1795 foi establecíu'l Fuerte Edmonton sobre orellar norte del ríu, como un importante puestu comercial de la Compañía de la Badea Hudson.[6] Nel sieglu XIX, los suelos fértiles qu'arrodiaben Edmonton contribuyeron a atraer colonos, amás establecióse como unu de los principales centros comerciales y agrícoles de la rexón. La fiebre del oru del ríu Klondike y del Yukón de 1897 ayudó a crecer la ciudá, pos foi un puntu de parada pa los buscadores d'oru.[7]
En 1904, con una población de 8.350 habitantes, foi alzada al estatutu de ciudá[8] y convirtióse na capital de la provincia d'Alberta, cuando esta sumóse a la Confederación Canadiense el 1 de setiembre de 1905.[9][10] En payares d'esi añu, el Ferrocarril del Norte de Canadá (CRN) llegó a la ciudá.[11][12]
Los años de guerra
Edmonton espolletó demográficamente (pasó de 8.350 habitantes en 1903 a 72.516 en 1914) y económicamente mientres principios de sieglu y la primer parte de la década de 1910; sicasí, esto provocó un aumentu na especulación.[13] En 1912 estender al sur del ríu en fundiéndose cola ciudá de Strathcona.
La puxanza inmobiliaria terminó xustu antes de la Primer Guerra Mundial, lo que causó que la población de la ciudá menguara sópito: de más de 72.500 habitantes en 1914 a 54.000 tan solu dos años dempués.[8]
El primer campu d'aviación con llicencia en Canadá, Blatchford Field (anguaño llamáu aeropuertu Blatchford y asitiáu nel centru de la ciudá), empezó a funcionar en 1929. Aviadores pioneros como Wilfrid R. "Wop" May y Max Ward Blatchford utilizar como base principal pa la distribución del corréu, alimentos y medicines pal norte de Canadá, reforzando asina'l so papel como la "Puerta al norte".[14]
Mientres los años 1920 y 1930, la ciudá foi recuperando amodo la so economía y población, hasta l'entamu de la Segunda Guerra Mundial;[15] nun asocedió lo mesmo col mercáu inmobiliariu, que siguió enllancáu hasta dempués del fin de la guerra.[13] En 1942, pocu dempués del ataque xaponés a Pearl Harbour, empezó la construcción de l'autopista d'Alaska col fin d'aprovir a dichu estáu per vía terrestre; de resultes, llegaron a Edmonton munchos trabayadores y materiales pa esta obra.[16]
El boom petroleru
Conócense reserves de petroleu y de gas dende 1914, sicasí, el descubrimientu más importante de petroleu en Alberta tuvo llugar el 13 de febreru de 1947, cerca de la ciudá de Leduc, al sur d'Edmonton.[17] Esti descubrimientu tuvo un gran efeutu na ciudá y les sos consecuencies pueden trate anguaño: la industria petrolero d'esploración y desenvolvimientu sigue siendo importante en toa Alberta y da trabayu a munches persones.[17] Otres reserves de petroleu fueron afayaes nos años 1940 y finales de la década de 1950, cerca de la ciudá de Redwater.[18] Por cuenta de que la mayoría de les reserves de petroleu d'Alberta concentrar nel centru y el norte de la provincia, Edmonton convertir nel llar de la mayoría de la industria petrolero d'Alberta.
La posterior puxanza petrolera dio a Edmonton un nuevu estatutu como «Capital del petroleu de Canadá» y mientres la década de 1950 la ciudá creció en población de 149.000 a 269.000.[8] Dempués tuvo un relativu aselu, pero entá espolletó na década de 1960 y la crecedera de la ciudá tomó puxanza coincidiendo cola xubida del preciu mundial del petroleu, provocada pola crisis del petroleu de 1973 y la revolución iranina de 1979.[6] El boom petroleru de los años 1970 y 1980 terminó abruptamente cola fuerte cayida de los precios del petroleu nel mercáu internacional, el control de los precios per parte del gobiernu federal y l'introducción del Programa Nacional d'Enerxía en 1981, qu'amenorgó los ingresos.[19] Esi mesmu añu la población llegara a 521.000.[8] A pesar de que'l Programa Nacional d'Enerxía foi desmanteláu pol gobiernu federal a mediaos de los años 1980, la cayida de los precios mundiales del petroleu en 1986 aplazó la plena recuperación económica hasta finales de los años 1990.[19]
Historia recién
En 1981 abrióse'l West Edmonton Mall, el centru comercial más grande del mundu nesi momentu.[20] Ye una de les principales atraiciones turístiques d'Alberta, contién un parque d'atraiciones y otru acuáticu nel interior, una pista de patinaxe y un hotel de luxu, amás de 800 tiendes y servicios.
El 31 de xunetu de 1987, un devastador tornáu (clasificáu como F4 na escala Fujita)[21] cutió la ciudá dexando un saldu de 27 persones muertes, unos 300 mancaos y más de 300 cases destruyíes.[22] La nube afectó a una ponte que cruciaba'l ríu Saskatchewan del Norte y a les zones de Beaumont, Mill Woods, Bannerman, Fraser y la Evergreen Trailer Park. Esi día foi conocíu dende entós como'l vienres negru» y Laurence Decore, quien por esa dómina yera alcalde de la ciudá, dixo que Edmonton yera una ciudá de campeones» pola respuesta de la comunidá a la catástrofe; más tarde, esta frase convertir nel lema oficial de la ciudá.[23][24]
La ciudá entró nel so actual periodu de recuperación económica y de prosperidá a finales de los años 1990, cola ayuda d'una fuerte recuperación nos precios del petroleu y una mayor diversificación económica. Magar la producción y refinamientu de petroleu sigue siendo la base de munchos puestos de trabayu en Edmonton, la economía de la ciudá llogró diversificase significativamente en munchos otros sectores, como l'alta teunoloxía.[25]
Nos últimos años el centru d'Edmonton convirtióse en daqué más vibrante, con cais como Jasper Avenue y 104 Street con munchos clubes, tiendes, restoranes y galeríes. La nueva Galería d'Arte d'Alberta ta en construcción nel centru de la ciudá y la coleición exhíbese temporalmente nel Centru Empresarial (antigua edificación la Badea). La primer torre d'oficines nueva en 18 años, EPCOR Tower, ta construyéndose; les Icon Towers, que les sos feches previstes de finalización son 2008 pa la primer torre y 2009 pa la segunda, van ser los edificios residenciales más altos de la ciudá una vegada completaos.[26] Por cuenta de la densidá de la demanda fora del centru, tres barrio (solu dos fuera del centru de la ciudá, Century Park, Glenora y Strathearn) propunxeron nuevos rascacielos.
Tamién se tán construyendo nuevos vecinderos nes contornes. Estos inclúin Tamarack, Lewis Estates, Cameron Heights, Windermere, Ellerslie y munchos más, según nuevos centros de poder, como en Meadows y Windermere. Tamién esiste una puxanza n'almacenes y trabayos n'industries d'alta teunoloxía nes zones sur y oeste de la ciudá.
Esta prosperidá económica fai qu'un gran númberu de trabayadores lleguen a Edmonton dende toa Canadá. Previóse que 83.000 nuevos residentes van treslladar a Edmonton ente 2006 y 2010, el doble de la tasa que los urbanistes esperaren;[27] munchos d'estos nuevos trabayadores que se mueven a la ciudá son homes nuevos.[28]
Edmonton atópase cerca del centru xeográficu de la provincia, a un altor de 668 metros. El terrén de la contorna de la ciudá ye xeneralmente llanu a llixeramente onduláu, con ribayos y valles formaos per ríos, como'l valle del ríu Saskatchewan Norte. Los Montes Rocosos canadienses tán a unos 220 km aproximao al suroeste, a unes poques hores en coche.
El ríu Saskatchewan Norte traviesa la ciudá y aníciase nel Campu de Xelu de Columbia nel Parque Nacional Jasper. Balérase al traviés del ríu Saskatchewan, el llagu Winnipeg y el ríu Nelson na badea de Hudson. Que va dende'l suroeste al nordeste y ye alimentáu por numberosos regueros de la ciudá, como'l Mill Creek y el Whitemud Creek, lo que crea numberosos ribayos, munchos de los cualos incorporáronse nun parque urbanu. Edmonton atópase na llende ente les praderíes del sur y la taiga del norte, nuna zona de transición conocíu como parque de los álamos. Sicasí, el parque de los álamos en redol a Edmonton foi alteriáu pola agricultura y otres actividaes humanes, como'l petroleu y la esploración de gas natural.
Zones verdes y el mediu ambiente
El valle del ríu d'Edmonton constitúi'l tramu más llargu de zona verde urbana d'América del Norte; tien el mayor númberu de zones de parques per cápita de cualquier ciudá canadiense. El valle ye 22 vegaes más grande que'l Central Park de Nueva York. Los parques públicos del valle apurren una zona urbana d'escape, con estilos que van dende'l parque con tolos servicios a les instalaciones con poques comodidaes. Ésta ye la principal zona verde de la ciudá, que se complementa con numberosos parques dientro de los barrios allugaos a lo llargo de tola ciudá pa ufiertar un total de 111 km² de zones verdes. Nes 7400 ha, a 25 km a lo llargo del valle, hai once lago, catorce quebraes, y ventidós parques grandes, y la mayor parte de la ciudá cunta con escelentes senderos pa caminar y dir en bicicleta.[29]
Les cais y parques d'Edmonton son tamién el llar d'una de les mayores concentraciones d'llameres sanos que queden n'América, que nun se vieron afeutaos pola enfermedá holandesa que fizo sumir una gran cantidá d'esos árboles na zona oriental d'América del Norte. Árboles como'l pinu gris, el pinu retorcigañáu, l'abetu blancu, l'abeduriu blancu, fresnu americanu, l'pládanu común, especies del xéneru elaeagnus, sorbus, tilia son bien abondosos. Otres especies introducíes como'l álamu, el sauce, la zrezal aliso, el pládanu de Manitoba, el pládanu plateado, el picea azul, l'pládanu real, el carbayu coloráu, el nozal, atópense cada vez con mayor facilidá. Tres especies de nozales sobrevivieron en Edmonton, el nozal blancu, el nozal de Manchuria y el nozal negru.[30]
El xardín Botánicu Devonian a 30 minutos del centru d'Edmonton y del campus de la Universidá d'Alberta inclúi caparines, xardinos xaponeses, xardinos nativos, y caminos p'almirar la naturaleza.[31]
Barrios
Edmonton tien gran variedá de barrios.[32] El centru d'Edmonton consiste nel centru comercial, el distritu de les artes, el Rice Howard Way Pedestrian Mall, l'avenida MacKay, Jasper-West, el distritu Warehouse y la zona del gobiernu.
Son munchos los barrios del centru de la ciudá. Na zona norte del ríu pueden atopase barrios como Oliver, Glenora, Westmount, Queen Mary Park, Inglewood, Central McDougall, Boyle Street, McCauley, Alberta Avenue, Norwood; al sur del ríu asítiense los barrios de Windsor Park, Garneau, Antiguu Strathcona, Bonnie Doon y Strathearn line. Delles comunidaes sobrevivieron a los intentos de gobiernos municipales de la década de 1970 pa lliberar el valle acordies con tolos residentes: tratar de Riverdale, Rossdale, y Walterdale Cloverdale.
Coles mesmes esisten dellos barrios periféricos, que xeneralmente s'atopen fora de la carretera de circunvalación, y en casos estremos fora de Anthony Henday Drive (carretera 216 d'Alberta). Unu de los más conocíos ye Mill Woods (de cutiu incorreutamente escritu Millwoods), nel que viven unos 100.000 residentes. Si Mill Woods nun formara parte d'Edmonton sería la tercer ciudá más grande d'Alberta, dempués de Calgary y Edmonton.
Otres comunidaes dientro de les llendes de la Anthony Henday Drive nel sur d'Edmonton inclúin Riverbend (asitiada ente'l ríu Saskatchewan Norte y Whitemud Creek), Aspen Gardens, Westbrook Estates, Royal Gardens, Sweet Grass, Blue Quill, Blue Quill Estates, Greenfield, Lansdowne, y Grandview Estates, siendo'l so intercambiador de tresportes Southgate Transit Centre. En redol al nuevu Century Park tán les comunidaes de Yellowbird y Twin Brooks. Nuevos barrios atopar n'etapa de formación nel sur y el suroeste, como MacEwan, Terwillegar, Southbrook, y Rutherford.[33]
Dellos programes de desenvolvimientu empobináu al tránsitu (transit-oriented developments, TOD) empezaron a apaecer a lo llargo de la llinia de metro de Clareview, col futuru desenvolvimientu entamáu en Belvedere (parte del Proyeutu de Reconversión de la ciudá antigua).[34] Otru TOD, llamáu Century Park, ta yá en construcción nel allugamientu onde una vegada s'allugó'l Heritage Mall (anguaño en fase de baltadera). Envalórase qu'esti nuevu barriu va acoyer a 5.000 vecinos.
Área metropolitana
L'área metropolitana d'Edmonton, la Rexón d'Edmonton Capital, ye la sesta más poblada del país, con una población de 1.034.945 habitantes.[3] Esta área metropolitana inclúi 35 conceyos independientes, dellos asitiaos nes llendes de la ciudá y otros a dellos quilómetros d'ella. Estes comunidaes inclúin Sherwood Park (parte de la municipalidá de Strathcona) St. Albert, Spruce Grove, Stony Plain, Fort Saskatchewan, Leduc, Nisku (una importante zona industrial nel condáu de Leduc), y les ciudaes de Beaumony, Devon, y Morinville. Esta fragmentación en gran escala desempeñó un papel nel desenvolvimientu de la rexón d'Edmonton. A pesar de dellos intentos que se fixeron por que los conceyos que lu arrodien fundir a la ciudá,[35] o s'amestaren partes de barrios colindantes,[36] inda nun fueron aprobaos pol gobiernu provincial.
Clima
Edmonton tien un clima continental, con temperatures estacionales estremes, anque los sos iviernos son daqué más nidios que los de Regina o Winnipeg, dambes ciudaes asitiaes a una llatitú más meridional. Los branos en Edmonton son templaos y los iviernos fríos, con temperatures diurnes medies que van dende los -10,4 °C en xineru hasta los 17,7 °C en xunetu. Aproximao supérense los 30 °C cuatro díes al añu, y baxen hasta los -20 °C mientres una media de 28 díes al añu.[37]
La temperatura máximo rexistrada na ciudá fueron 34,7 °C el 18 d'agostu de 2008.[38] Delles zones, sicasí, como St. Albert (al noroeste d'Edmonton) y Sherwood Park (al este) llegaron a esperimentar temperatures d'hasta 37,7 °C el 22 de xunetu de 2006. La temperatura más baxo enxamás rexistrada en Edmonton foi de -40,6 °C y asocedió'l 26 de xineru de 1972.[39] Aquella foi la única vegada que, desque empezaron les midíes en 1953, les temperatures esbarrumbáronse más allá de -40 °C nel centru de la ciudá. L'Aeropuertu Internacional d'Edmonton n'ocasiones rexistró temperatures inclusive más baxes desque s'empezó a controlar la temperatura en 1880, anque ta asitiáu 12 km al sur de les llendes de la ciudá, a 34 km del centru. Esto pue ser por cuenta de la ausencia del efeutu d'isla de calor. La mínima más fría rexistrada nel aeropuertu foi de -49,4 °C y tuvo llugar el 19 y 21 de xineru de 1886.[40] L'añu 2006, per otra parte, foi particularmente calorosu en Edmonton, con temperatures de 29 °C y más altes mientres venti causes a lo llargo del añu. De normal, el branu na ciudá estender dende xunu hasta finales d'agostu, y poques vegaes el porcentaxe de mugor nel aire ye eleváu. L'iviernu, sicasí, enllargar dende payares hasta marzu, anque varia notablemente tocantes a llargor y severidá. La primavera y la seronda son estaciones curties y bien variables.
Edmonton tien un clima secu. De media, recibe 476,9 mm de precipitaciones añales, de los cualos 365,7 mm son en forma d'agua y 123,5 cm en nieve.[37] Les precipitaciones son más bayuroses a finales de la primavera, pel branu y a empiezos de la seronda, siendo febreru, marzu, ochobre y payares los meses más secos. La ciudá tamién rexistró precipitaciones estremes, como los 114 mm d'agua que cayeron el 31 de xunetu de 1953.[37] Les nubes de branu pueden ser frecuentes y lo suficientemente severes como pa provocar graves daños, pos inclúin potentes vientos o tornaos; sicasí, estos postreros son muncho más débiles y de curtia duración cerca d'Edmonton en comparanza colos sos homólogos más al sur. Los tornaos poderosos, como'l F4 qu'azotó a la ciudá'l 31 de xunetu de 1987, son bien raros na zona.[41]
Un mayor númberu de nubes tuvieron llugar en dellos llugares el 11 de xunetu de 2004, con xarazo y 100 mm d'agua nun espaciu d'una hora. Esti estrañu socesu que raramente asocede anubrió les principales interseiciones y pasos soterraños, amás d'estropiar propiedaes residenciales y comerciales. La nube causó un grave dañu al West Edmonton Mall, provocando l'esbarrumbe del techu pol pesu de les agües. Por ello, el centru comercial tuvo que ser sometíu a una evacuación como midida de procuru.
 Parámetros climáticos permediu d'Edmonton (tomaos dende l'Aeropuertu Blatchford Field) 1981-2010  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 13.9 | 16.7 | 23.9 | 32.2 | 34.4 | 37.2 | 36.7 | 35.6 | 33.9 | 28.6 | 23.3 | 16.7 | 37.2 |
| Temperatura máxima media (°C) | -6.0 | -2.7 | 2.2 | 11.2 | 17.5 | 21.0 | 23.1 | 22.6 | 17.1 | 10.4 | 0.0 | -4.5 | 9.3 |
| Temperatura media (°C) | -10.4 | -7.6 | -2.5 | 5.4 | 11.5 | 15.5 | 17.7 | 16.9 | 11.4 | 5.1 | -4.1 | -8.8 | 4.2 |
| Temperatura mínima media (°C) | -14.8 | -12.5 | -7.2 | -0.5 | 5.4 | 9.9 | 12.3 | 11.3 | 5.8 | -0.2 | -8.2 | -13.1 | -1.0 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | −49.4 | −49.4 | −40.0 | −26.1 | −12.2 | −3.9 | −1.7 | −3.3 | -11.7 | −26.1 | −42.2 | -48.3 | −49.4 |
| Precipitación total (mm) | 21.7 | 12.0 | 15.8 | 28.8 | 46.1 | 77.5 | 93.8 | 61.9 | 43.5 | 21.7 | 18.0 | 15.0 | 455.7 |
| Nevaes (cm) | 24.5 | 13.4 | 17.4 | 15.3 | 4.9 | 0.0 | 0.0 | 0.04 | 1.0 | 11.6 | 19.1 | 16.4 | 123.5 |
| Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) | 11.0 | 7.9 | 8.3 | 8.8 | 11.0 | 14.2 | 14.6 | 11.1 | 9.8 | 8.0 | 8.8 | 9.4 | 122.9 |
| Díes de nevaes (≥ 1 mm) | 10.7 | 7.7 | 7.7 | 4.2 | 1.2 | 0.0 | 0.04 | 0.50 | 3.2 | 7.9 | 9.3 | 52.4 | |
| Hores de sol | 100.8 | 121.7 | 176.3 | 244.2 | 279.9 | 285.9 | 307.5 | 282.3 | 192.7 | 170.8 | 98.4 | 84.5 | 2344.8 |
| Humedá relativa (%) | 65.2 | 61.2 | 56.5 | 42.9 | 40.4 | 48.2 | 52.6 | 51.4 | 50.1 | 50.5 | 64.7 | 65.4 | 54.1 |
| Fonte: Environment Canada[37] | |||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Acordies col censu de población canadianu de 2011, la ciudá d'Edmonton cuntaba con 812.201 habitantes,[2][44] ente que la población total del Censu del Área Metropolitana (CMA) en 2008 yera de 1.034.945 habitantes.[42][45]
Nos cinco años entendíos ente 2001 y 2006, la población de la ciudá creció un 9,6%, ente que la medría del CMA foi del 10,4% y el de la provincia d'Alberta foi de 10,6%. La densidá de población de la ciudá yera de 1.099,4 habitantes per quilómetru cuadráu y la d'Alberta de 5,1.[42]
El censu de 2006 tamién amosó que'l 11,9% de la población edmontoniana yeren xubilaos (65 años o más, tantu pa homes como pa muyeres), ente que'l porcentaxe nacional taba nel 13,7%.[42] La edá media en Edmonton yera 35,3 años, ente qu'en Canadá la media taba en 37,6 años. Amás, el 50,5% de la población de la ciudá yeren muyeres y los homes representaben el 49,5%. Los neños menores de cinco años suponíen el 5,6% de la población; esta cantidá taba per debaxo de la media en Alberta, 6,2%, pero cimeru a la media nacional, 5,3%.[42]
En 2006, la población europea formaba'l mayor grupu étnicu d'Edmonton, siendo la mayoría ingleses, escoceses, alemanes, irlandeses, ucraínos y franceses.[46] La etnia mayoritaria na ciudá ye la blanca, con un 71,8% de los habitantes; el 5,3% yeren aboríxenes canadienses. Les minoríes visibles (términu usáu principalmente en Canadá pa designar les etnies que nun son les principales de la población) representaben el 22,9% de la población.[42]
La variedá de minoríes étniques reflexar nes diverses oficines relixoses qu'esisten na ciudá:
- L'Archidiócesis d'Edmonton, arzobispu responsable de la Ilesia católica, nel centru d'Alberta ente la Columbia Británica, Saskatchewan y les fronteres.[47]
- La Eparquía católica ucraniana d'Edmonton, responsable de la Ilesia greco-católica ucraniana en Alberta.
- L'Arzobispáu del Oeste d'Edmonton, responsable de la Ilesia ortodoxa en tol oeste de Canadá.
- L'obispu responsable de les ilesies ortodoxes de ritu oriental n'América del Norte.[48]
- La Diócesis Anglicana d'Edmonton, responsable de la Ilesia anglicana de Canadá, nel centru d'Alberta, Saskatchewan y ente les fronteres de la Columbia Británica.[49]
Unu de los dos centros Bahá'í de la provincia ta asitiáu en Edmonton y l'otru ta asitiáu en Sylvan Lake. La primera mezquita establecida n'América del Norte, la Mezquita d'Al-Rashid, foi fundada por Abdullah Yusuf Ali y ta asitiada en Edmonton.[50] La ciudá tamién alluga una ilesia católica maronita, na cai 76a Avenue/98th, con servicios n'inglés los sábados y árabe los domingos.
Un signu de la comunidá libanesa en Edmonton ye la esistencia d'un Centru Comuñal para drusos, na parte norte de la ciudá. La comunidá hindú en Edmonton ye sirvida pola Sociedá Hindú d'Alberta (Templo Norte de la India) y la Sociedá Maha Gahapathy d'Alberta (Templu del sur de la India),[51][52] ente que la xudía ta dirixida pola Federación Xudía d'Edmonton. La rexón cunta amás con cinco sinagogues.[53][54]
Edmonton ye'l principal centru económicu del norte y centru d'Alberta, y un importante centru pa la industria del petroleu y el gas (el 97% de la industria petrolífero de la provincia atópase nel área metropolitana de servicios d'Edmonton).[55] Na seronda de 2007, les sos perspectives metropolitanes según el Conference Board de Canadá prevíen que'l PIB d'Edmonton pal 2007 sería de 44.100 millones de dólares, un 3,6% más que nel añu anterior.[56] La Corporación de Desarrollu Económicu d'Edmonton envaloró qu'en xunetu de 2006, el valor total de los grandes proyeutos en construcción nel norte d'Alberta yera de 97.800 millones de dólares.[57]
Edmonton foi tradicionalmente el centru de les industries petroquímiques d'Alberta, lo que-y valió recibir el llamatu de "Capital del petroleu de Canadá" na década de 1940.
A pesar de que paeza que Edmonton ye una economía centrada nel petroleu y el gas, en realidá ye la segunda economía más diversificada de Canadá.[58] Unu de los principales sectores ye la teunoloxía, centrada n'importantes empreses como IBM, Telus, Intuit Canada, Canadian Western Bank, BioWare, Matrikon, General Electric, y Stantec Inc. El sector de la bioteunoloxía, con compañíes como CV Technologies, vio una crecedera del 37% nel emplegu.[59]
Gran parte de la crecedera en sectores de teunoloxía deber a la reputación d'Edmonton como unu de los primeros centros d'investigación, centros educativos de Canadá y centros d'I+D.[55] Les iniciatives d'investigación centrar nes instituciones educatives como la Universidá d'Alberta, según les iniciatives gubernamentales nel Conseyu d'Investigación d'Alberta y nel Parque d'Investigación d'Edmonton. Apocayá construyóse, nel campus de la Universidá d'Alberta, l'Institutu Nacional de Nanoteunoloxía.
Mientres los años 1970 y 1980, Edmonton empezó a convertise nun importante centru financieru, con oficines rexonales de los principales bancos de Canadá y l'apertura d'instituciones locales. Sicasí, tres el baturiciu de finales de los años 1980, la situación económica camudó radicalmente y dio llugar a la quiebra del Bancu Comercial Canadiense d'Edmonton, ente que los bancos más débiles fundir coles más fuertes (por casu, el Bancu Mercantil fundir col Bancu Nacional).[60] Na década de 1990 hubo una solidificación de la economía y Edmonton ye na actualidá'l llar de la sede de Canadian Western Bank.[61] Otros de los principales centros financieros inclúin ATB Financial, Servus Credit Union (antes Capital City Saving), TD Canada Trust y Manulife Financial.
Edmonton ye'l trubiecu de delles empreses que crecieron hasta nivel internacional, como PCL Construction y Stantec Inc. El mercáu llocal de venta al per menor tamién vio la creación de numberosos tipos d'almacenes, como The Brick, Katz Group, AutoCanada, Boston Pizza, Pizza 73, Liquor Stores, Liquor Barn, Planet Organic, Empire Design, Running Room, Booster Juice, Earl's, Fountain Tire y XS Cargo.
L'allugamientu xeográficu d'Edmonton fixo de la ciudá un llugar ideal pa la distribución y la loxística.[55] CN Rail's North American atópase na ciudá, según una gran instalación intermodal que s'ocupa de toles mercancíes dende'l puertu de Prince Rupert na Columbia Británica.
La población d'Edmonton escueye un alcalde por un términu de trés años. Los requisitos pa poder exercer el votu nes eleiciones municipales en Edmonton son: ser ciudadanu canadiense mayor de dieciocho años y vivir siquier seis meses na provincia d'Alberta.[62] La ciudá estremar en seis sales (árees de votación) y los votantes de caúna d'elles escueyen dolce conceyales, tamién pol términu de trés años, por qu'ocupen el so llugar nel Conceyu Municipal de la ciudá.[63]
El Conceyu afita les lleis de la ciudá y designa a un encargáu o alministrador d'ella, quien ye responsable de la operación diaria del gobiernu; amás axúntase en delles ocasiones al mes, y diches xuntes suelen ser abiertes al públicu. Edmonton recibe'l réditu d'impuestos de la carauterística, de negociu y de concesiones provinciales, según los impuestos empresariales más baxos de Canadá y ausencia d'impuestos sobre les ventes.[55]
El so alcalde en 2009 ye Stephen Mandel, quien ganó les eleiciones de 2004 y 2007, estes postreres col 64,72% de los votos.[64]
Edmonton convirtióse n'unu de los centros educativos más importantes de Canadá, con más de 60.000 estudiantes d'enseñanza cimera partíos nos distintos campus ya instituciones (el total de matrícules ente los centros supera les 170.000, incluyendo estudiantes matriculaos en múltiples instituciones).[65]
La Universidá d'Alberta, conocida popularmente como la "O of A", ye una de los cinco meyores universidaes de Canadá.[66] Ye una institución pública con ingresos añales de mil millones de dólares y con aproximao 35.000 estudiantes, que son atendíos en más de 200 programes de pregrado, 60 de masters y 110 de doctoráu.[67] El campus principal ta asitiáu nel sur del valle del ríu d'Edmonton y ta formáu por más de noventa edificio dispuestos en 890 metros cuadraos; dalgunos d'ellos daten de los tiempos de fundación de la universidá, en 1908. Edmonton acueye tamién la segunda biblioteca d'investigación más grande de Canadá, siendo la que más exemplares dispón por estudiante, con alredor de diez millones en 2005,[68] 13.000 suscripciones de revistes electróniques a testu completu y 500 bases de datos electróniques.
Otres universidaes dientro de la ciudá inclúin la Universidá d'Athabasca (Athabasca University), Concordia University College of Alberta, King's University College, Taylor University College and Seminary,[69] y el campus d'Edmonton de la Universidá de Lethbridge.
De la mesma, Edmonton cuenta con delles instituciones d'educación post-secundaria como Grant MacEwan College, que cunta con 40.791 estudiantes matriculaos en programes qu'ufierten diplomes de carrera, transbordos universitarios y títulu de grau;[70][71] l'Institutu de Teunoloxía del Norte d'Alberta (Northern Alberta Institute of Technology o NAIT) con 48.500 estudiantes matriculaos en 190 programes téunicos, profesionales y d'aprendizaxe;[72] y NorQuest College, con 11.300 estudiantes, especializada en cursos de curtia duración sobre capacidaes y meyora de rendimientu académicu.[73] En Edmonton tamién s'atopa l'Institutu Antárticu de Canadá.
Munchos eventos tán asitiaos nel centru de la ciudá del Distritu d'Artes, en redol a l'apocayá anovada Churchill Square, nomada asina n'honor de Sir Winston Churchill. Nel llau sur del ríu, el distritu de la Universidá y Whyte Avenue agospien teatros, sales de conciertos y diversos llugares de música en vivu.
El Centru Musical Francis Winspear foi inauguráu en 1997 tres dellos años de planificación y de recaldación de fondos. Descritu como una de les sales de conciertos con meyor acústica de Canadá,[74] ye'l llar de la Orquesta Sinfónica d'Edmonton y nél representen ensame d'eventos al añu. Tien una capacidá pa 1.932 espectadores sentaos y tien l'órganu Davis Concert Organ.[75] Un aspeutu interesante de la sala ye'l so diseñu, pos ta dixebrada n'árees acústicamente estremaes y aisllaes unes d'otres al traviés de barreres acústiques incorporaes na estructura. Los veceros y artistes pueden reparalo na forma de doble puerta col "soníu zarráu".
Na Avenida 102 atópase'l Teatru de la Ciudadela (Citadel Theatre), que'l so nome deber a la Ciudadela del Exércitu de Salvación na que Joe Shoctor empezó la Compañía del Teatru de la Ciudadela en 1965. Ye unu de los complexos teatrales más grandes del país, con cinco sales especializaes en diversos tipos de producciones.
Na zona de la Universidá d'Alberta ta l'auditoriu Northern Alberta Jubilee, con capacidá pa 2.534 espectadores toos sentaos. Apocayá foi anováu intensamente por cuenta de les celebraciones del centenariu de la provincia. Tanto esti auditoriu como'l so ximielgu nel sur, en Calgary, fueron construyíos en 1955 pal aniversariu de plata de la provincia y nellos hanse celebráu numberosos conciertos, musicales y ballets. La Ópera d'Edmonton utilizar como base de les sos actuaciones. En frente del edificiu hai una cita de Les vides de los dolce césares, de Suetonio.
Old Strathcona ye'l llar del Distritu del Teatru, onde s'atopa Transalta Arts Barns (sede del Edmonton International Fringe Festival), la Walterdale Playhouse, el Teatru Catalyst y el Varscona (base d'operaciones pa delles compañíes teatrales como Teatru la Quindicina, Shadow Theatre, Rapid Fire Theatre, Die-Nasty y Oh Susanna!). Edmonton foi designada capital cultural de Canadá en 2007.[76]
El zoolóxicu d'Edmonton, Valley Zoo, ta nel valle del ríu, al oeste del centru de la ciudá. Ye'l llar de más de cuatrocientos animales, incluyendo ente ellos a venti especies que s'atopen en peligru d'estinción.[31]
Museos y galeríes
En Edmonton hai una gran variedá de museos de diversos tamaños.[77][78] El mayor d'ellos ye'l Muséu Real d'Alberta (Royal Alberta Museum n'inglés), que foi inauguráu en 1967 y hasta la visita de la reina Sabela II d'Inglaterra en 2005 llamóse Muséu Provincial d'Alberta. Tien cerca de diez millones d'oxetos na so coleición, qu'amuesen la cultura y les práutiques de les diverses tribus aboríxenes de la rexón.
El TELUS World of Science ye un muséu y complexu científicu asitiáu nel distritu de Woddcroft. Foi inauguráu en 1984 y amplióse en delles ocasiones de magar, de forma que contién cinco galeríes permanentes y una pa exhibiciones temporales, un teatru IMAX, un planetariu, un observatoriu y una estación de radioafición.[79]
El Muséu d'Aviación d'Alberta ta asitiáu xunto al aeropuertu d'Edmonton, nun hangar que foi construyíu pol Plan d'Entrenamientu Aereu de la Commonwealth. Na so coleición inclúyense aeronaves civiles y militares, ente les cualos les más grandes son un Boeing 737 y dos CF-101 Voodoo, y unu de los dos misiles Bomarc que tien Canadá.[80] Cada branu celébrase ellí una pequeña exhibición aérea, con modernes aeronaves provenientes de los exercicios aéreos conocíos como Maple Flag.
El Muséu de Ferrocarriles d'Alberta atopar nel estremu norte de la ciudá y contién delles llocomotores, ente elles una de vapor y vagones de ferrocarril procedentes de distintos periodos. Puesto que la mayoría de les sos esposiciones son al campu, solo ta abiertu ente les festividaes del Día de la Victoria y el Día del Trabayu.[81]
La Galería d'Arte d'Alberta (Art Gallery of Alberta o AGA), conocida antes como Galería d'Arte d'Edmonton, ye la galería más grande de la ciudá, con una coleición de más de cinco mil obres d'arte. Enantes atopábase nun discretu edificiu de los años 1970 asitiáu nel centru d'Edmonton, pero foi baltada en xunetu de 2007 pa dar pasu a la construcción d'una nueva instalación diseñada por Randall Stout que se va completar en 2009, con un costu envaloráu de más d'ochenta y ocho millones de dólares. Pueden atopase otres galeríes independientes por tola ciudá, especialmente a lo llargo del corredor qu'entiende la Cai 124 y l'Avenida Jasper.
Fort Edmonton Park ye'l muséu d'historia viva más grande de Canadá y ta asitiáu nel valle del ríu. El patrimoniu d'Edmonton amuésase al traviés de los edificios históricos (munchos d'ellos son los orixinales que fueron treslladaos al parque), traxes de personaxes históricos y artefautos auténticos. En total cubre los periodos de la historia de la rexón entendíos ente 1795 y 1929, representaos pol Fort Edmonton, siguíos cronológicamente por cais de 1885, 1905 y 1920. Un tren de vapor, tranvíes, automóviles, caballos y vehículos de tracción puede vese en funcionamientu y ser utilizaos pol públicu en tol parque.
La Universidá d'Alberta opera los sos propios servicios internos de museos y coleiciones.[82]
Edmonton tien equipos deportivos con un heriedu d'enforma ésitu, particular los Edmonton Oilers de la National Ḥoquei League y los Edmonton Eskimos de la Canadian Football League, los Edmonton Rush de la National Lacrosse League y el FC Edmonton de la North American Soccer League. Ente los numberosos equipos de la lliga menor, atópase'l Edmonton Cracker-Cats, que ye la decimotercer franquicia de béisbol de la ciudá dende 1884. Los xugadores locales de rugby compiten na Rugby Canada Super League.
Amás d'equipos profesionales, Edmonton tuvo enforma ésitu a nivel de los equipos deportivos universitarios, incluyíos los Golden Bears y los Pandes, dambos de la Universidá d'Alberta, NAIT Ooks y Grant MacEwan Griffins.
Les principales instalaciones deportives profesionales d'Edmonton son el Commonwealth Stadium, el Telus Field y el Rexall Place. Tamién tien un circuitu de la IndyCar Series, conocíu como Edmonton Indy (enantes llamáu Gran Premiu d'Edmonton) y asitiáu dientro del Aeropuertu Internacional d'Edmonton.
La ciudá foi sede de los Xuegos de la Mancomunidá de 1978, los Xuegos Mundiales Universitarios de 1983 y el Campeonatu Mundial d'Atletismu de 2001. En 2006 allugó la Copa Mundial de Rugby Femenín y, nel branu de 2007, foi una de les sedes de la Copa Mundial de Fútbol Sub-20, según del Abiertu de Canadá Femenín de Golf.
| Equipu | Deporte | Lliga | Estadiu | Fundación |
| Edmonton Eskimos | Fútbol canadiense | Canadian Football League | Estadiu de la Mancomunidá | 1949 |
| Edmonton Oilers | Ḥoquei sobre xelu | National Ḥoquei League | Rexall Place | 1972 |
| Edmonton Stallions | Fútbol canadiense | Alberta Football League | Foote Field | 2003 |
| Edmonton Cracker-Cats | Béisbol | Golden Baseball League | Telus Field | 2005 |
| Edmonton Rush | Lacrosse | National Lacrosse League | Rexall Place | 2005 |
| Edmonton Seahawks | Fútbol canadiense | Alberta Football League | Clarke Stadium | 2006 |
| Edmonton Oil Kings | Ḥoquei sobre xelu | Western Ḥoquei League | Rexall Place | 2007 |
| Edmonton Chill | Baloncestu | International Basketball League | MacEwan Centre for Sport and Wellness | 2008 |
| Edmonton Drillers | Fútbol indoor(Fútbol Sala) | Canadian Major Indoor Soccer League | Servus Credit Union Place (St. Albert) | 2006 |
| FC Edmonton | Fútbol | NASL | University of Alberta Foote Field | 2011 |
La ciudá d'Edmonton cunta con una rede de tresporte bastante típica pa una ciudá canadiense del so tamañu, cola participación de la mayoría de les maneres de tresporte, incluyendo aereu, ferroviariu, per carretera y tresporte públicu.
Con bien poques barreres naturales que torguen la crecedera y un terrén llanu bisecado pol fondu valle del ríu, la ciudá d'Edmonton amplióse pa cubrir una superficie de cuasi 684 km². L'área metropolitana abarca más de 9.418 km². Esto haise traducíu nun tresporte priváu empobináu a una rede de tresporte típica de cualesquier otra ciudá del so tamañu n'América del Norte. Sicasí, Edmonton nun tien l'ampliu accesu llindáu por sistema d'autopistes típicu de les árees metropolitanes d'Estaos Xuníos, y la rede de carreteres ye daqué inusual no que respecta al accesu al centru de la ciudá.
Aereu
Edmonton ye una de les principales puertes d'enllaz de tresporte al norte d'Alberta y el norte de Canadá. Hai dos aeropuertos qu'empresten servicios a la ciudá: l'Edmonton City Centre (Blatchford Field) Airport y l'Aeropuertu Internacional d'Edmonton, siendo esti postreru'l más grande y unu de los aeropuertos más importantes de Canadá, con más de cinco millones de pasaxeros al añu.[83] Opera los vuelos a destinos como Estaos Xuníos, Europa, Méxicu y el Caribe, amás de charters a Xapón. L'Edmonton City Centre ye l'aeropuertu d'aviación xeneral (dende l'afitamientu de servicios aéreos en 1995) y l'únicu aeropuertu asitiáu dientro de les llendes de la ciudá; ye l'encargáu de los pequeños vuelos charters nacionales, de l'aviación privada, corporativa, industrial y militar,[84] amás de sirvir de base pa delles compañíes aérees colos principales mercaos nel norte d'Alberta.
Tresporte públicu
Edmonton Transit System (ETS) ye la empresa principal de tresporte públicu de la ciudá, xestionando tanto'l Metro d'Edmonton como los autobuses y trolebuses. El metro foi inauguráu'l 23 d'abril de 1978 y la única llinia que dispón foi espandida en cinco causes. La llinia orixinal d'Edmonton considérase la primer llinia "moderna" de tren llixeru en Norteamérica (esto ye, construyíu dende cero, en llugar de ser una actualización d'un antiguu sistema).[85] Introducióse l'usu del material rodante de diseñu alemán, que darréu se convirtió nel estándar de los vehículos de metro llixeru de los Estaos Xuníos. El sistema de recoyida de les tarifes d'Edmonton, conocíu como la "prueba de pagu", ye un modelu aprobáu en 1980 dempués de que'l sistema de billetes européu convertir nel preferíu de la industria de tránsitu de Norteamérica pa los proyeutos posteriores de metro llixeru. Anguaño, la ciudá d'Edmonton ta trabayando nuna estensión sur del metro d'Edmonton, que va llegar a Century Park (asitiáu na 23 Avenue y 111 Street) a finales de 2009, al empar que se va completar una parada adicional nel Centru de Southgate. Pa facilitar esti cambéu, la ETS ta construyendo un nuevu centru de tránsitu na cai 111, al traviés de Southgate.
La ETS opera un conxuntu de más de 800 autobuses en tola ciudá, con 159 rutes. Cuarenta y nueve de los autobuses qu'hai son trolebuses, siendo Edmonton y Vancouver los dos úniques ciudaes de Canadá qu'anguaño xestionen un sistema de trolebús. La ETS tamién opera un sistema especializáu pa les persones con discapacidá llamáu DAT (Sistema de Tránsitu d'Adultos Discapacitaos).
Carretera
Edmonton ta conectáu a la Columbia Británica y Saskatchewan al traviés de l'autopista Yellowhead Highway (Highway 16 o Yellowhead Trail, dientro de les llendes de la ciudá), y a Calgary y a Rede Deer al traviés de l'autopista Reina Sabela II (conocida como Calgary Trail sur, o Gateway Boulevard norte).
La Trans-Canada Highway llega hasta los puertos de la mariña oeste de Canadá, ente que les autovíes de Mackenzie y Alaska establecen la conexón col norte y l'autopista CANAMEX xune'l país a Estaos Xuníos y a Méxicu.[55]
Anthony Henday Drive (Autopista Alberta 216) ye un proyeutu de carretera de circunvalación que va arrodiar finalmente l'área metropolitana d'Edmonton. La seición suroeste de l'autopista 16 a Calgary Trail ta abierta, ente que la seición sureste de Calgary Trail / Gateway Boulevard a la carretera 14 foi completada y abrióse el 23 d'ochobre de 2007. La seición sureste ta tamién coneutada al yá esistente tramu de l'autopista 216 nel llau este de la ciudá, ente la carretera 16 y, aproximao, la 23 Avenue. La primer etapa de la porción noroeste terminar en 2007, dende Yellowhead Highway escontra'l bypass oeste de San Alberto.
Edmonton tien seis estaciones de televisión con televisión per cable, siendo Telus y Shaw Cable los provisores d'esti serviciu. Enantes, la rede de programación de los Estaos Xuníos yera recibida por cable al traviés de filiales dende Spokane nel estáu de Washington, pero los televidentes locales tienen agora más posibilidaes d'eleición, habida cuenta de les meyores cola televisión per cable qu'agora s'ufierten como dixital o d'alta definición. Pueden trate tantu les emisiones del este y como les del oeste d'Estaos Xuníos. Siquier diecisiete estaciones de FM y ocho d'AM tienen la so sede en Edmonton. Les estaciones de FM son 88,5-CJSR, 90,1-CBC (francés), 90.9-CBC Radio 2, 91.7, "El rebote", 92,5-"Joe FM", 93,9-CBC Radio 1, 94,9-CKUA, 96,3-"Capital FM, "97.3," K-Rock ", 99,3-" Magic 99 ", 100,3-" L'Osu ", 101,1, 101,7-" Mundu FM ", 102.9," Sonic ", 103,9-" CISN País ", 104,9-" Fácil Rock ", y 105,9-" Shine FM ".
Edmonton tien dos grandes diarios, el Diariu d'Edmonton y el Sol d'Edmonton. Tamién hai una serie de revistes que se centren en distintes temes, tales como SEE Magazine[86] y Vue Weekly,[87] enfocaes a la escena artística independiente d'Edmonton, y trés periódicos gratuitos independientes, RushHour, Metro y 24 hours. Amás esiste un periódicu estudiantil, The Gateway.
Edmonton ta hermaniada coles siguientes ciudaes, ordenaes per añu d'hermanancia:
Hull, Canadá (1967)[88]
Harbin, China (1985)[88]
Nashville, Estaos Xuníos (1990)[89][88]
Wonju, Corea del Sur (1998)[90][91]
San Cristóbal, Venezuela[ensin referencies]
Santiago, Chile[ensin referencies]
San Salvador, El Salvador [ensin referencies]
Montevidéu, Uruguái [ensin referencies]
Ciudá de Méxicu, Méxicu [ensin referencies]
- 100 ciudaes más poblaes de Canadá
- Organización territorial de Canadá
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
