Вознесенка (Учалы районы)

Вознесенка (шулай уҡ Кинйәкәй; рус. Вознесенка) — Башҡортостандың Учалы районындағы ауыл. Поляковка ауыл Советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 410 кеше^[1]. Почта индексы — 453712, ОКАТО коды — 80253865002.

Ауыл
Вознесенка Вознесенка
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Учалы районы
Ауыл биләмәһе	Поляковка
Координаталар	54°38′43″ с. ш. 59°35′13″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 253 865 002
ОКТМО коды	80 653 465 106
ГКГН номеры	0517791
Вознесенка

Тарихы

Вознесенка XIX быуаттың 30-сы йылдарында Ҡаратабын улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә баҡыр мәғдәне һәм алтын ятҡылыҡтарын эшкәртә башлауға бәйле, Троицк өйәҙендә ҡасаба булараҡ барлыҡҡа килә^[2]. Башта Кинйәкәй ауылы булараҡ теркәлә. Был урында элек Кинйәкәй тигән башҡорт ауылы булған. Кинйәкәй ауылының атамаһы 1735—1740 йылдарҙағы башҡорт ихтилалдары етәкселәренең береһе, тархан, мулла Бәпәнәй Төрөпбирҙиндең кинйә ҡыҙының исемен йөрөткән йылға менән бәйле. Бәпәнәйҙе язалап үлтергәс, Кинйәкәй ауылы нигеҙенә тиклем яндырыла, хәҙер уның урынында Вознесенка ауылы тора. Йылғаның исеме иһә урыҫ телендә боҙолоп Кизнекей булып киткән^[3]. Ауыл халҡы баҡыр мәғдәне, һуңынан алтын сығарыу менән шөғөлләнәАсфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 29. — ISBN 978-5-295-04683-4.</ref>. Вознесенкала улус идараһы урынлашҡан, сиркәү, мәктәп булған, йәрминкәләр үткәрелгән. 1900 йылда 2177 кеше иҫәпләнгән. Ирҙәр министрлыҡ мәктәбе һәм ҡыҙҙар сиркәү‑мәхәллә мәктәбе теркәлгән^[4].

1920 йылда ауылдағы 659 йортта 3421 кеше иҫәпләнгән^[5].

Әлеге ваҡытта Поляковка урта мәктәбенең филиалы — төп мәктәп эшләй, фельдшер-акушерлыҡ пункты, клуб, китапхана бар^[6].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август	3421
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	2142
1959 йыл 15 ғинуар	1123
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	496
2002 йыл 9 октябрь	450
2010 йыл 14 октябрь	410	200	210	48,8	51,2

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — урыҫтар (59 %), башҡорттар (37 %)^[7].

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Вознесенка сиркәүе
(архитектура ҡомарткыһы)^[8]

• Район үҙәгенә тиклем (Учалы): 65 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Поляковка): 10 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡорама): 20 км^[9].

Уй йылғаһы ҡушылдығы Кинйәкәй йылғаһы буйыында урынлашҡан.

Көньяҡ Уралдың Уй-Таш һырты эргәһендә Нәжимтау тауы итәгендә^[10], Вознесенка ауылынан 12 километр алыҫлыҡта Яйыҡ йылғаһы башы урынлашҡан.

Урамдары

• Болон урамы (рус. Луговая улица)
• Йәшел урам (рус. Зеленая улица)
• Күмләк урамы (рус. улица Кумляк)
• Урман тыҡрығы урамы (рус. Лесной переулок)
• Совет урамы (рус. Советская улица)
• Сиркәү урамы (рус. Церковная улица)
• Үҙәк урамы (рус. Центральная улица)
• Яр урамы (рус. Береговая улица)^[11].

Билдәле кешеләре

• Кобельков Николай Васильевич (1851—1933) — тыумыштан инвалид (аяҡһыҙ-ҡулһыҙ) булыуына ҡарамаҫтан, атларға яҙырға, һүрәт төшөрөргә өйрәнгән, Рәсәйҙә һәм Европала цирк сығыштарын уңышлы уҙғарған, Венаның билдәле гражданы булған һәм Кобельковтар ғаиләһенә нигеҙ һалған һәм унан Пратер паркындағы участканы мираҫ итеп алған.
• Назаров Николай Григорьевич (8.08.1946) — Башҡортостандың Учалы районы «Байрамғол» совхозының һауын гурты бригадиры. Хеҙмәт Даны орденының тулы кавалеры.

Тәбиғи ҡомартҡылар

Вознесенка ауылы эргәһендәге Ҡарағайкүл — тәбиғәт ҡомартҡыһы урынлашҡан. Күлдең диаметры — 2,5 километр, ә тәрәнлеге 6 метрға тиклем етә^[12].

Иҫтәлекле урындары

• Ауылда архитектура ҡомартҡыһы — Вознесение храмы урынлашҡан^[13].

Рәсәй Федерацияһының мәҙәни мираҫы, объект № 0301164000объект № 0301164000

• 1884 йылда ауылда шулай уҡ Александр II һәйкәле ҡуйыла (һаҡланмаған)^[14].

Тирә-яҡ мөхит

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

• Уй-таш тауы

Йылғалар:

Видеояҙмаларҙа

• Свято-Вознесенский храм села Вознесенка Учалинского района.
• Озеро Ворожеич