Нефтекама

Был мәҡәлә — ҡала тураһында. Шулай уҡ ҡарағыҙ Нефтекама ҡалаһы ҡала округы.

Ҡала
Нефтекама Нефтекама
Флаг Герб
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Ҡала округы	Нефтекама ҡалаһы
Координаталар	56°05′00″ с. ш. 54°15′00″ в. д.HGЯO
Башлыҡ	Эльдар Вәлидов — 2022 йылдың 21 мартынан[1]
Нигеҙләнгән	1963 йылда
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1955
Ҡала с	1963 йылдан
Майҙаны	147,25 (ҡала округы сиктәрендә)[2] км²
Бейеклеге	100 м
Халҡы	↗125 000[3] кеше (2015)
Тығыҙлығы	848,9 кеше/км²
Конфессиональ составы	мосолман-сөнниҙәр, православныйҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Телефон коды	+7 34783
Почта индексы	452680
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 427
ОКТМО коды	80 727 000 001
Рәсми сайт	neftcity.ru
Нефтекама

Нефтека́ма (рус. Нефтекамск) — Рәсәй Федерацияһының Башҡортостан Республикаһындағы ҡала. Нефтекама ҡалаһы ҡала округын барлыҡҡа килтерә.

Халыҡ һаны һәм етештереү күләме буйынса республикала Өфө, Стәрлетамаҡ һәм Салауаттан һуң дүртенсе ҡала.

Почетлы граждандар

Ҡаланың вертолёттан күренеше

Нефтекама ҡалаһының «Росинка» балалар лагеры

Нефтекама ҡалаһы урманында күл

• Артемьев Яков Тимофеевич
• Баженов Алексей Лукьянович
• Баталин Юрий Петрович
• Баһаутдинов Риф Шәйхетдин улы
• Безденежных Федор Ильич, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Гинин Николай Степанович, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Ғәлләмов Нәбиб Солтан улы
• Ғаязова Гөлһылыу Хәли ҡыҙы, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Иванов Дмиртий Иванович
• Иванов Евгений Григорьевич, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Иваненко Евдокия Иосифовна
• Исламаев Исламғол Исламаевич
• Ихин Ҡәйүм Ғимазетдин улы, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Карцев Евгений Васильевич
• Князев Николай Сергеевич
• Лим Игорь Николаевич
• Лялин Юрий Иванович
• Маликов Әхсән Баймөхәмәт улы
• Новиков Михаил Павлович
• Самсонов Александр Семенович, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Солтан-Ғәлиев Фәрит Хәйҙәр-Ғәли улы
• Фаттахова Фәйрүзә Махиян ҡыҙы
• Әхмәҙиев Мөхәмәт Шәйхетдин улы
• Әхмәтгәрәев Аҡмалетдин Зиһан улы, Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Юшков Василий Васильевич

Ҡалала тыуған, йәшәгән һәм эшләп киткән билдәле шәхестәр

• Ғайсина Гүзәл Сәғит ҡыҙы (12.08.1980), педагог. 2007 йылдан Башҡорт гимназияһы уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (2023), «Башҡорт теле һәм әҙәбиәте йыл уҡытыусыһы — 2023» төбөк-ара һәм «Иң яҡшы башҡорт теле уҡытыусыһы» республика (2013) конкурстары еңеүсеһе. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Салауат районы Мәсетле ауылынан.
• Яна Ғәббәсова (2003), йырсы, 1-се телеканалдың «Голос» шоу-проектының 2020 йылғы еңеүсеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (2021)^[4].
• Диваев Рафаил Үзбәк улы (2 ноябрь 1950 йыл) — Башҡортостандың билдәле дәүләт эшмәкәре, 2008—2010 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте Премьер-Министры урынбаҫары, 1996—2008 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының эске эштәр министры, милиция генерал-лейтенанты, 1995—1999 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының беренсе саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай Вәкилдәр палатаһы депутаты, Почёт һәм Салауат Юлаев ордендары кавалеры, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы. 1977—1995 йылдарҙа Нефтекама ҡала эске эштәр бүлегененең енәйәтселәрҙе эҙләү бүлексәһе етәксеһенең урынбаҫары, етәксеһе, артабан ҡала эске эштәр бүлеге етәксеһе урынбаҫары һәм етәксеһе, аҙаҡтан ҡала эске эштәр идаралығы етәксеһе^[5].
• Завьялова Галина Сергеевна (5.08.1947), журналист, 1984—2003 йылдарҙа ҡаланың «Красное Знамя» гәзите мөхәррире, Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының Журналистар союздары ағзаһы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мҙәниәт хеҙмәткәре.
• Минһажев Әнис Ғилемйән улы (10.07.1948), хоҡуҡ һаҡлау органдары ветераны, отставкалағы милиция полковнигы. 1993—1995 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Эске эштәр министрлығының Дәүләт автоинспекцияһы идаралығы, 1995—2002 йылдарҙа ҡала эске эштәр идаралығы начальнигы. Башҡортостандың атҡаҙанған юрисы (1998).
• Мөхәмәтшин Игорь Тимербулат улы (15.08.1963), вице-адмирал, һыу аҫты кәмәләрендә хеҙмәт итеүсе (урыҫса — подводник), 2012 йылдан адмирал Н. Г. Кузнецов исемендәге Хәрби-диңгеҙ академияһының начальник урынбаҫары^[6].
• Хужин Илвир Илдар улы (14.06.1990), Рәсәй спортсыһы, бобслейсы, Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры. 2014 йылда Сочи ҡалаһында үткән Ҡышҡы Олимпия уйындарында ҡатнашыусы. Бобслей буйынса Рәсәй Федерацияһы йыйылма командаһы составында Александр Касьянов экипажында сығыш яһап, дүртенсе урынды яуланы.
• Эдуард Әғзәми (Әғзәмов Эдуард Лотфи улы; 1937—5.01.2020), журналист, яҙыусы. 1964—2008 йылдарҙа «Кызыл таң» гәзите хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1965—2004 йылдарҙа Нефтекама ҡалаһы һәм республиканың төньяҡ-көнбайыш райондары буйынса үҙ хәбәрсеһе. 1991 йылдан СССР Журналистар союзы, 1993 йылдан Башҡортостан һәм Рәсәй Яҙыусылар союздары ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1988), Ғәли Соҡорой исемендәге әҙәби премия лауреаты (1999). Яңауыл ҡалаһы һәм Яңауыл районының почётлы гражданы (1997).
• Әҡсәнов Фәнил Әүхәҙи улы (4.11.1957), юрист. 1983 йылдан прокуратура органдары хеҙмәткәре, 2004 йылдан Өфө ҡалаһы Ленин районы хакимиәтенең территориялар һәм кадрҙар менән эшләү идаралығы начальнигы; 2008 йылдан Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте Аппаратының хоҡуҡ экспертизаһы һәм административ органдар бүлегенең баш кәңәшсеһе, бүлек етәксеһе урынбаҫары, бүлек етәксеһе; 2012—2016 йылдарҙа Рәсәй Федераль миграция хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығының Нефтекама ҡалаһындағы бүлеге начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (2010).
• Якушев Владимир Владимирович (14.06.1968), Рәсәйҙең дәүләт эшмәкәре. 2020 йылдың 9 ноябренән Рәсәй Президентының Урал федераль округындағы тулы хоҡуҡлы вәкиле^[7]. «Берҙәм Рәсәй» сәйәси фирҡәһенең Юғары советы ағзаһы, иҡтисад фәндәре кандидаты (2005), Почёт (2008) һәм IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» (2012) ордендары кавалеры^[8].

Ҡаҙаныштары

• RAEX (РАЭКС-Аналитика) рейтинг агентлығы 2019 йылдың июнендә тәүге тапҡыр мәғлүмәт технологияларын ҡулланыуҙа Рәсәйҙең иң яҡшы 200 мәктәбен билдәләгән. Исемлеккә 44 төбәк араһында Башҡортостандың алты мәктәбе, шул иҫәптән Нефтекаманың 1-се лицейы ла ингән: ул 118-се урынды биләй^[9].
• 2015 йылда халыҡтың йәшәйеш именлеген тәьмин итеү өлкәһендә Нефтекама Волга буйы федераль округында иң яҡшы ҡала тип табылды^[10][11].
• Интернетта Нефтекамалағы «Старые Papa’s» төркөмөнөң клибы популярлыҡ яулай бара

Физик-географик характеристикаһы

Географик урыны

Нефтекама республиканың төньяҡ-көнбайышында, баш ҡала Өфөнән 200 км, Кама йылғаһынан — 8 саҡрым алыҫлыҡта урынлашҡан. Ҡала территорияһы 147,25 км² майҙанды биләй, Краснокама һәм Яңауыл райондары биләмәләре менән сиктәш.

Климаты

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Йыл
Абсолют максимум, °C	5,8	9,2	14,3	30,9	36,2	38,3	38,6	38,5	33,4	26,8	14,7	5,0	38,6
Уртаса максимум, °C	−9,5	−7,7	−0,4	11,0	20,1	24,6	25,5	22,8	16,8	7,7	−1,7	−6,7	8,6
Уртаса температура, °C	−13,7	−12,6	−5,8	5,2	13,1	18,0	19,3	16,5	10,9	3,6	−4,8	−10,4	3,4
Уртаса минимум, °C	−18,5	−17,8	−11,2	0,2	6,6	11,8	13,5	11,0	6,2	0,3	−8,1	−14,6	−1,6
Абсолют минимум, °C	−48,5	−43,5	−34,4	−29,7	−9,7	−1,2	1,4	−0,6	−6,8	−25,6	−35,1	−45	−48,5
Яуым-төшөм нормаһы, мм	45	37	26	34	37	58	61	60	53	62	53	51	577
Сығанаҡ: Погода и климат

Халҡы

Халыҡ иҫәбе
1959[12]	1967[13]	1970[14]	1973[13]	1975[15]	1976[13]	1979[16]	1982[13]	1985[17]	1986[13]	1989[18]
2946	↗30 000	↗46 482	↗54 000	↗62 000	→62 000	↗69 586	↗79 000	↗88 000	↗94 000	↗106 801
1990[19]	1991[17]	1992[17]	1993[17]	1994[17]	1995[17]	1996[17]	1997[17]	1998[17]	1999[17]	2000[17]
↗110 000	↗112 000	↗114 000	↗116 000	↗117 000	↗118 000	↗119 000	→119 000	↘118 000	→118 000	↘117 000
2001[17]	2002[20]	2003[13]	2004[21]	2005[13]	2006[13]	2007[13]	2008[13]	2009[22]	2010[23]	2011[13]
↘115 800	↗122 290	↗122 300	↘122 000	↘119 100	↘118 300	↘117 800	↗118 000	↗118 740	↗121 733	↘121 700
2012[24]	2013[25]	2014[26]	2015[3]
↗122 844	↗123 540	↗124 005	↗125 000

2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112^[27] ҡалаһы араһында ^[28] 375-се урында була.

Милли составы

2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы: татарҙар — 31,5 %, урыҫтар — 29,7 %, башҡорттар — 25,8 %, мариҙар — 9,9 %, башҡ милләт вәкилдәре — 3,1 %^[29].

Спорт

• «Торос» хоккей командаһы 1988 йылда ойошторолған, «Салауат Юлаев»тың фарм-клубы. Команда 2009 йылдан Рәсәйҙең Юғары хоккей лигаһында сығыш яһай. Өс тапҡыр (2011/2012, 2012/2013 һәм 2014/2015 уйын миҙгелдәре) Рәсәй чемпионы һәм Братина кубогын яулаусы.
• «Торос»тың йәштәр хоккей командаһы «Батыр» Рәсәй Йәштәр хоккей лигаһы беренселегендә уйнай. 2012/13 йылғы миҙгелдә финалға барып етә.

Ҡәрҙәш ҡалалар

1. Сибай, Рәсәй (2009)