Альбэрта Аскары

Альбэрта Аскары (па-італьянску: Alberto Ascari; 13 ліпеня 1918, Мілян, Італія — 26 траўня 1955, Монца, Італія) — італьянскі аўтагоначнік. Двухразовы чэмпіён сьвету ў Формуле-1 (1952, 1953), першы для каманды Фэрары і апошні дагэтуль італьянец, які заваяваў такі тытул. Адзіны італьянец, які станавіўся чэмпіёнам сьвету ў складзе Фэрары; а разам зь Міхаэлем Шумахэрам адзіныя, хто заваёўваў у Фэрары чэмпіёнствы запар. Першы гоначнік Формулы-1, які стаў неаднаразовым чэмпіёнам.

Альбэрта Аскары
Alberto Ascari
Нарадзіўся	13 ліпеня 1918(1918-07-13)[1][2] Мілян, Каралеўства Італіі[d][2]
Памёр	26 траўня 1955(1955-05-26)[1][2] (36 гадоў) Монца, Лямбардыя, Італія[2]
Кар’ера ў Формуле-1
Грамадзянства	Італія Каралеўства Італіі[d]
Гады дзейнасьці	1950 – 1955
Каманды	Фэрары, Мазэраці, Лянча
Удзелаў	33 (32 старты)
Чэмпіёнстваў	2 (1952, 1953)
Перамогаў	13
П’едэсталаў	17
Пунктаў	107 ​9⁄14 (140 ​1⁄7)[a]
Стартавых лідэрстваў	14
Найхутчэйшых колаў	12
Першая гонка	Гран-пры Манака 1950 году
Першая перамога	Гран-пры Нямеччыны 1951 году
Апошняя перамога	Гран-пры Швайцарыі 1953 году
Апошняя гонка	Гран-пры Манака 1955 году
Альбэрта Аскары ў Вікісховішчы

Ягоны бацька, Антоніё, таксама быў гоначнікам і загінуў падчас Гран-пры Францыі 1925 году. Сам Альбэрта таксама загінуў у маладым веку ў часе трэніроўкі на аўтадроме ў Монцы ў 1955 року.

Жыцьцяпіс

Бацька — Антоніё Аскары, таленавіты ўдзельнік Гран-пры за каманду «Альфа Рамэо»^[3], загінуў, калі сыну не было яшчэ і сямі гадоў^[4]. Тым ня меней, Альбэрта захапіўся гонкамі яшчэ зь дзяцінства. Пачаў з матагонак у камандзе Bianchi^[5]. З 1940 року пачаў рэгулярна браць удзел у аўтагонках Тысячы міляў.

У часе II сусьветнай вайны на сваім сямейным прадпрыемстве займаўся рамонтам транспарту італьянскага войска^[5], а таксама добра зарабіў на пастаўках паліва для арміі ў Паўночнай Афрыцы.

Па вайне далучыўся да каманды Maserati 4CLT ў Гран-пры, а пасьля прыняцьця формульных правілаў — і ў пераходных чэмпіянатах. Дабіўся перамог у некалькіх гонках, але найбольшага посьпеху здабыў, далучыўшыся да Фэрары разам з сваім паплечнікам і настаўнікам у Мазэраці Люіджы Вілярэзі. Кіраўніком у Фэрары быў сябар і паплечнік ягонага бацькі Антоніё Аскары. У першым сэзоне Формулы-1 1950 року каманда значна саступала Альфа Рамэо, таму засяродзілася на падрыхтоўцы балідаў да наступнага сэзону.

У 1951 року на аўтамабілі Tipo 375 Альбэрта Аскары склаў канкурэнцыю Альфа Рамэо і да апошняй гонкі ў Гішпаніі адставаў ад Хуана Мануеля Фанхіё на 2 пункты. Тут ён заваяваў поўл-пазыцыю, аднак памылка каманды ў выбары шынаў зьвяла ўсе намаганьні на нішто, і Аскары скончыў на 4-м месцы, а пераможцам і чэмпіёнам сьвету стаў Фанхіё^[6].

Аскары і Вілярэзі ў часе Гран-пры Італіі 1952 року

Першую гонку 1952 року Альбэрта Аскары прапусьціў з-за ўдзелу ў 500 мілях Індыянапалісу. Ён стаў першым эўрапейцам за 11 гадоў правядзеньня чэмпіянату сьвету ў Індыянапалісе, аднак сышоў там пасьля 40 колаў праз сапсаваныя шыны^[4][7]. Пасьля гэтага ён перамог ва ўсіх астатніх шасьці Гран-пры Формулы-1, у кожным зь іх таксама паставіў найхутчэйшыя колы і стаў чэмпіёнам сьвету.

У пачатку наступнага сэзону перамог у трох гонках, што давяло колькасьць ягоных перамог запар да рэкордных дзевяці (ня лічачы Індыянапалісу); гэтая сэрыя спынілася чацьвертым месцам у Францыі. Яшчэ двух перамог у сэзоне яму хапіла для заваёвы другога чэмпіёнства запар, што занесла яго ў гісторыю Формулы-1 як першага двухразовага чэмпіёна^[4][5][8][9].

У канцы сэзону Альбэрта Аскары з Фэрары не змаглі дамовіцца наконт заробку, і гоначнік сышоў у Лянчу^[4][9]. Аднак каманда не пасьпела падрыхтаваць машыну да чэмпіянату, і Аскары быў вымушаны прапусьціць большую частку сэзону, таму Джані Лянча дазволіў яму часова выступіць у складзе іншых камандаў. У Мазэраці ён падзяліў адно з найхутчэйшых колаў Гран-пры Вялікабрытаніі^[10]. На аўтамабілі Лянчы ён здолеў узяць удзел у гонцы Тысячы міляў і перамог там, нягледзячы на складаныя ўмовы надвор’я і паламаную дросельную спружыну, якую замянілі гумовым пасам^[9][11]. Аўтамабіль Lancia D50 быў падрыхтаваны толькі да апошняй гонкі ў Гішпаніі, дзе Альбэрта заваяваў поўл, усталяваў найхутчэйшае кола, але сышоў праз праблемы з счапленьнем.

Аскары ў Лянчы D50 (1954)

Чарговы сэзон у Лянчы пачаўся аптымістычна перамогамі па-за залікам у Турыне і Нэапалі. 22 траўня 1955 року ў часе Гран-пры Манака Альбэрта Аскары, ідучы першым, на вялікай хуткасьці ўвайшоў у адну з шыканаў і, унікаючы сутыкненьня з бар’ерам, вырашыў зьехаць у затоку Міжземнага мора^[4][12]. Сам гоначнік здолеў выратавацца, толькі паламаўшы нос^[4][5][12].

Месца аварыі Аскары

26 траўня прыехаў на аўтадром у Монцы, каб паназіраць за выпрабаваньнямі спартовага аўтамабілю Ferrari 750 Monza сваім сябрам Эўджэніё Кастэлёці, зь якім яны мелі ўзяць удзел у 1000-кілямэтровай гонцы ў Монцы. Хоць гэта было незаплянавана, аднак Аксары таксаам вырашыў выпрабаваць машыну ў звычайнай вопратцы, узяўшы толькі шлём Кастэлёці^[4][5][9]. На трэцім коле ў хуткім павароце аўто нечакана прабуксавала, устала носам і двойчы перакулілася. Аскары вылецеў на трасу і празь некалькі хвілінаў сканаў^[4][5][13]. Паварот, на якім адбылася трагедыя, пазьней быў перайменаваны ў ягоны гонар, а пасьля пераробкі ў шыкану стаў звацца Варыянтам Аскары^[13].

Пахаваны побач з бацькам на Манумэнтальных могілках Міляну. Ягоная сьмерць лічыцца адной з прычынаў сыходу Лянчы з аўтаспорту ўжо праз тры дні па трагедыі. Усе ўладаньні каманды Джані Лянча перадаў Энца Фэрары (уключна з гоначнікамі і аўтамабілямі)^[8][9].

Памяць

Імя Альбэрта Аскары нададзенае вуліцы ў Рыме, шыканам у Монцы і Буэнас-Айрэсе. У 1992 ён уведзены ў Міжнародную залю славы матаспорту^[14], у 2017 — у Залю славы ФІА^[15]. У ягоны гонар названая брытанская кампанія па вырабе супэркараў Ascari Cars.

Заўвагі

1. Усутыч да 1990 у выніковым заліку чэмпіянату ўлічваліся ня ўсе здабытыя гоначнікам пункты (падрабязьней глядзіце сыстэму налічэньня пунктаў у Формуле-1). Лікі бяз дужак азначаюць пункты ў залік чэмпіянату; лікі ў дужках — агульную колькасьць пунктаў.