Аляксандар Грубэ

Алякса́ндар Васі́левіч Гру́бэ (31 жніўня [ст. ст. 19 жніўня] 1894, вёска Грыгор’еўка(ru) Ўфімскай губэрні, Расейская імпэрыя — 4 кастрычніка 1980, Масква, РСФСР, СССР) — савецкі скульптар, выкладчык. Заслужаны мастак БССР (1942), Народны мастак БССР (1944). Старшыня Саюзу мастакоў БССР (1942—1944).

Аляксандар Грубэ
Дата нараджэньня	19 жніўня 1894
Месца нараджэньня	вёска Грыгор’еўка, Уфімская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	4 кастрычніка 1980 (84 гады)
Месца сьмерці	Масква, СССР
Месца вучобы	Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт
Занятак	скульптар
Сябра ў	Беларускі саюз мастакоў
Плынь	сацыялістычны рэалізм
Узнагароды	Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Грубэ (неадназначнасьць).

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў вёсцы Грыгор’еўцы (цяпер Бажэнава, Белябееўскі раён, Башкартастан). У 1905—1933 рр. — вольны слухач Пензенскай мастацкай вучэльні. Скончыў Пецярбурскі ўнівэрсытэт, наведваў заняткі ў скульптурным клясе Ленінградзкай акадэміі мастацтваў.

З 1918 року працаваў у БССР. У 1918—1922 — настаўнік у Краснапольскай сярэдняй школе; стаў заснавальнікам аматарскага тэатру ў Краснапольлі (разам з Васілём і Андрэем Шашалевічамі)^[1][2]. Удзельнік мастацкіх выставаў з 1925 року. У 1927—1929 быў адным з арганізатараў і старшынём Усебеларускага аб’яднаньня мастакоў. Сябра Саюзу мастакоў БССР (з 1940), у 1942—1944 — старшыня.

У 1941 року пераехаў у Маскву. Працаваў у майстэрнях Васіля Ватагіна, Мацьвея Манізера. У 1952 року атрымаў майстэрню ў Мястэчку мастакоў на Маслаўцы. Памёр у Маскве.

Творчасьць

Працаваў у галіне станковай сюжэтнай кампазыцыі, рэльефу і манумэнтальнай плястыкі. Зьведаў уплыў беларускай народнай драўлянай скульптуры. Творы Грубэ яркія і самабытныя, вылучаюцца арыгінальнасьцю і выразнасьцю плястычнай формы, эмацыйнасьцю, глыбокім пранікненьнем у народныя традыцыі зь вельмі паважлівым вывучэньнем дасягненьняў сучаснай скульптуры.

Творы

• першы ў СССР помнік Уладзімеру Леніну, яшчэ прыжыцьцёвы (1922, дрэва, Краснапольле, Магілёўская вобласьць)^[3][4][5];
• «Лірнік» (1925, не захаваўся);
• помнік У. Леніну для Камуністычнага ўнівэрсытэту Беларусі;
• «Кастусь Каліноўскі» (1926);
• «Раб» (1927, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
• «Максім Багдановіч» (1927, гіпс);
• «Тачачнік» (1928);
• «Чырвонаармеец» (1929);
• «Праца» (1929, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
• «Рукі прэч ад СССР» (1931, рэльеф);
• «Пяцігодку за чатыры гады» (1931, рэльеф);
• «У дні Кастрычніка» (1931, рэльеф);
• помнік Фэліксу Дзяржынскаму ў Койданаве (1932, бэтон; не захаваўся);
• «Трактарыстка» (1935, дрэва, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусі);
• помнік У. Леніну ў Барысаве (1935, бэтон; не захаваўся);
• «Беларус» (1940, не захаваўся);
• партрэт Льва Даватара (1942, гіпс, Дзяржаўная Трацьцякоўская галерэя);
• «Танкіст» (1943);
• «На Крымскай канфэрэнцыі кіраўнікоў трох вялікіх дзяржаваў» (1945, бронза);
• партрэт Канстанціна Заслонава (1946—1947, гіпс);
• помнік Валерыяну Куйбышаву ў Какчатаве (1948, бронза);
• «Першая баразна» (1949);
• «Жаночы партрэт» (1954);
• «Сталявары» (1957, гіпс);
• «Рыхард Зорге» (1959);
• «Плач» (1960);
• «У. Ленін на трыбуне» (1960);
• «Доменшчыкі» (1961);
• «Майстар Зайцаў» (1970).

Прэміі і ўзнагароды

• Заслужаны мастак БССР (1942)
• першы Народны мастак БССР (1944)^[6]
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга