Апенька

Апенька^[1] — род базыдыяльных шапкавых грыбоў сямейства радоўкавых.

Апенька
Кошык восеньскіх апенек (2018 год)
Клясыфікацыя
Надцарства	Поўнаядравыя
Царства	Грыбы
Падцарства	Найвышэйшыя грыбы
Аддзел	Базыдыяльныя грыбы
Атрад	Печурыцападобныя
Сямейства	Радоўкавыя
Бінамінальная намэнклятура
Armillaria Паўль Кумэр
Апенька на Віківідах  Апенька ў Вікісховішчы

Сярод 17 вядомых на 1983 год відаў апенек у Беларусі сустракаўся 1 від — сапраўдная або восеньская апенька. Апенька паразытавала на больш як 200 відах аслабленых і старых найвышэйшых расьлінаў і таксама была сапратрофам. Расла найчасьцей у лісьцевых і хвойных лясах вялікімі скапленьнямі на ламаччы і пнях, каранях і ствалах дрэваў. Пладаносіла ў жніўні—кастрычніку да маразоў. Была ядомым грыбам. Спажывалася сьвежай, марынаванай і салёнай^[2], а таксама варанай, смажанай і сушанай. На 1996 год у Беларусі таксама сустракаліся марнеючая апенька і хуткасьпелая або раньняя апенька^[3]. Назва апенька ад месца росту на пні^[4].

Выгляд

Пукатая і бураватая шапка апенькі зь невялікім бугарком і шматлікімі лусачкамі мела прамер 3—10 см і станавілася з узростам амаль пляскатай. У маладой шапкі гімэнафор быў закрыты прыватным пакрывалам у выглядзе плеўкі з рыхлага спляценьня гіфаў. Белаватая мякаць мела прыемны пах і смак. Прырослыя зубцом пласьцінкі мелі белавата-жаўтаватае адценьне і пазьней пакрываліся дробнымі бураватымі плямамі. Цыліндрычная і цьвёрдая ножка з плеўкавым кольцам у верхняй частцы ад рэштак прыватнага пакрывала была роўнай або пашыранай да асновы, уверсе сьветлай, а ўнізе аліўкава-бураватай. Гладкія і бясколерныя споры былі яйцападобна-эліпсаідальнымі. Споравы парашок меў белы колер. Грыбніца давала рызаморфы, з дапамогай якіх апенькі пашыраліся ад дрэва да дрэва^[2].

У харчаваньні

Тушаныя апенькі (2018 год)

Пераважна спажываюць капялюшыкі (шапкі) апенек у вараным і марынаваным, смажаным і соленым, а таксама ў сушаным выглядзе, бо ножкі бываюць занадта кудзелістымі. Апенькі служаць нізкакалярыйнай ежай, бо зьмяшчаюць 22 кілякалёрыі на 100 грамаў. Валодае супрацьмікробным дзеяньнем, бо ўтрымлівае прыродныя антыбіётыкі, што дапамагаюць супраць кішачнай палачкі і стафілякокаў. Найбольшым багацьцем вітамінаў валодалі апенькі, што расьлі на бярозавых пнях^[5].