Беларуская граматыка для школ (1929)

«Беларуская граматыка для школ» — школьная граматыка беларускае мовы, апрацаваная Браніславам Тарашкевічам (1928) і выдадзеная ў Вільні (1929). Граматыка была пятым у Заходняй Беларусі, значна^[1] пераробленым і пашыраным выданьнем школьнае граматыкі Тарашкевіча, выдадзенай у 1918 годзе.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Беларуская граматыка для школ.

Вокладка пятага выданьня.

Зьмяненьні й дапаўненьні, унесеныя Тарашкевічам, ня ўлічвалі пастановаў, зробленых Беларускай акадэмічнай канфэрэнцыяй (1926)^[1]. Разам з тым, аўтар лічыў, што праблемы «аканьня» й «правапісу чужаземных словаў» усё яшчэ застаюцца спрэчнымі^[1].

Граматыка складалася з двух разьдзелаў-«колаў»: азнаямляльнага (56 параграфаў) і навучальнага (106 параграфаў) характараў.

Адметнасьці

Упершыню^[2] ў беларускую граматыку быў уведзены нарматыў на беларускі лацінскі альфабэт^[3] — з выкарыстаньнем «Ł» (гук [л]), «Č», «Š», «Ž» (шыпячыя гукі), «W» (гук [в]).

Выбухны гук ґ узгадваўся як такі, што «…сустракаецца рэдка і ў беларускім пісьме азначаецца літарай г з коскай над ёй з правага боку ґ»^[4]

Прапаноўваўся варыянт запісу падвойнага мяккага гуку [дз’] у выглядзе «ддз»^[5].

Ацэнкі

Ян Станкевіч адзначыў, што ў 5-м выданьні сэнс шэрагу правілаў стаў процілеглым^[6] у параўнаньні зь першымі чатырма, і адзначыў як адмоўнае тое, што Тарашкевіч ня даў навуковых тлумачэньняў да сваіх разьвязаньняў спрэчных пытаньняў беларускае граматыкі, ані ў першых чатырох, ані ў пятым выданьні. Наогул, гэтую граматыку Тарашкевіча Станкевіч адзначыў як маючую шмат русізмаў, палянізмаў і барбарызмаў, скрытыкаваў няўдалую (і нават пагоршаную) граматычную тэрміналёгію.