Бюджэт Рэспублікі Беларусь

Бюджэ́т Рэспу́блікі Белару́сь— намер здабыцьця й выкарыстаньня грошай для ажыцьцяўленьня задачаў ды прызначэньня беларускай дзяржавы.

Бюджэт Рэспублікі Беларусь

дзяржаўны бюджэт, закон

Падкляса ад	бюджэт, юрыдычны дакумэнт
Частка ад	закон
Дата заснаваньня / стварэньня	15 студзеня 1992
Краіна	Беларусь
Выканаўчы орган	Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь
Належыць да юрысдыкцыі	Беларусь
Прыняты заканадаўцам	Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь
Асноўны рэгулюючы тэкст	Бюджэтны кодэкс Рэспублікі Беларусь

Даходы

Даходы дзяржавы складаюцца з:

1. падаткаў на прыбытак, лятарэі, электронныя гульні, дададзеную вартасьць, продаж, адкіды й набыцьцё нерухомай уласнасьці;
2. мытаў на тавары, патэнты й грашовыя пераводы, за праезд замежных самаходаў й выдачу пасьведчаньняў;
3. пеняў за пратэрмінаваньне выплаты падаткаў;
4. ліхвярскіх адсоткаў за адтэрмінаваньне падаткаў;
5. страхавых складак;
6. прыбытку ад укладаў ды ўласных прадпрыемстваў, продажу прадпрыемстваў, зямлі, тавараў ды каштоўных папераў, дазволаў на будаўніцтва аўтазаправак ды карыстаньне радыёчастотамі, ручальніцтваў па пазыках, вызначэньня пробаў каштоўных мэталаў ды збораў за праезд па дарогах;
7. спагнаньняў за шкоду ўрадавай уласнасьці, якасьці земляў ды лесу;
8. бязвыплатных паступленьняў ад іншых дзяржаваў і міжнародных арганізацыяў.

Выдаткі

Выдаткоўваньне ажыцьцяўляецца на:

1. дзейнасьць урадавых установаў;
2. выплаты насельніцтву;
3. падтрымку ўстановаў і фізычных асобаў;
4. выплаты за мяжу;
5. міжурадавыя пераводы;
6. павелічэньне сродкаў і запасаў;
7. пазыкі;
8. выплату даўгоў.

Нястача грошай на выдаткі пакрываецца за кошт запазычаньняў ды продажу ўласнасьці.

Складаньне ды ўхваленьне

Не пазьней як за 10 месяцаў да новага году ўрад ухваляе парадак складаньня бюджэту Міністэрствам фінансаў. Пасьля ўхваленьня складзенага бюджэту ўрадам прэзыдэнт (з 1995 г.) выносіць яго на разгляд парлямэнта не пазьней як 1 лістапада. Канчатковае ўхваленьне бюджэту мае ажыцьцяўляцца не пазьней як 1 сьнежня.

Выкананьне й нагляд

Паводле Бюджэтнага кодэксу Рэспублікі Беларусь, урад забясьпечвае выкананьне бюджэту. Міністэрства фінансаў вызначае парадак яго ажыцьцяўленьня ды справаздачнасьці аб яго выкананьні. Паўнамоцтвамі ажыцьцяўляць нагляд за выкананьнем бюджэту валодаюць Камітэт дзяржаўнага кантролю, Міністэрства па падатках і зборах, Міністэрства фінансаў ды Дзяржаўны мытны камітэт^[1].

Мінуўшчына

На кастрычнік 2013 году, паводле Нацыянальнага статыстычнага камітэту Беларусі, налічвалася 854 500 працаўнікоў бюджэтных установаў, якія складалі 27,5% працаўнікоў^[2].

У бюджэце 2019 году падаткі склалі 77% даходаў^[3]. На 9 сьнежня 2020 году налічвалася звыш 800 000 працаўнікоў бюджэтных установаў Беларусі^[4].

27 студзеня 2023 году міністар па падатках і зборах Беларусі Сяргей Налівайка паведаміў, што за 2022 год даход кансалідаванага бюджэту Беларусі склаў 36,5 млрд рублёў. З гэтай сумы 62% (22,6 млрд рублёў) склалі бюджэты мясцовага самакіраваньня, а рэшту (13,97 млрд рублёў) — рэспубліканскі бюджэт. Пры гэтым падатак на дададзеную вартасьць забясьпечыў 27,4% (звыш 10 млрд руб.) паступленьняў, падаходны падатак — 25,4% (9,28 млрд руб.), а падатак на прыбытак — 15,1% (5,5 млрд руб.). Плацяжы юрыдычных асобаў склалі 94,1% (звыш 34,38 млрд руб.) паступленьняў, у тым ліку ад прыватных прадпрыемстваў — 55,5% (20,28 млрд), зь іх ад малых і сярэдніх — 36,1% (13,18 млрд). Дзяржаўныя прадпрыемствы забясьпечылі 38,6% (14 млрд руб.) паступленьняў. фізычныя асобы, лік якіх сярод падаткаплатнікаў вырас за 2022 год на 1,5 млн чалавек (+40%) да 5,3 млн, самастойна пералічылі 3,1% (звыш 1,1 млрд руб.) ад агульнай сумы даходаў бюджэту. Індывідуальныя прадпрымальнікі (ІП) на агульнаўсталяваным парадку падаткаабкладаньня павялічылі выплаты ў 2,8 разы да 536 млн рублёў. Сярод звыш 337 000 дзейнікаў гаспадараньня электронную выплату падаткаў ажыцьцяўлялі 84,5%, зь іх 88,3% юрыдычных асобаў і 82,6% ІП^[5].

Бюджэты Рэспублікі Беларусь

Год	Даходы, млрд рублёў (млн $)	Выдаткі, млрд руб. (млн $)	Ухвалены	Апошняя папраўка	Нястача, млрд руб. (млн. $)
1992	166 (18% СУП)	191[6] (20,7% СУП)	15 студзеня 1992	22 кастрычніка 1992	25 (2,7% ад СУП)
1993	774 (7,9% СУП)	894[7] (9,1% ад СУП)	26 студзеня 1993		120 (1,2% СУП)
1994	8 830 (1 898; 49,6% СУП)	11 311[8] (2 431; 63,5% ад СУП)	22 сьнежня 1993		2 481 (533[9]; 13,9% СУП)
1995	13 069 (1 134; 10,8% СУП)	15 740[10] (1 366; 13% СУП)	17 студзеня 1995		2 671 (232[11]; 2,2% СУП)
1996	36 963 (2 716; 19,2% СУП)	42 441 (3 119; 22,1% СУП)	19 красавіка 1996	17 лютага 1997	5 478[12] (403[13]; 2,9% СУП)
1997	36 601,517 (1 464; 10% СУП)	44 053,2478 (1 762; 12% СУП)	21 лютага 1997	10 чэрвеня 1998	7 451,7308[14] (298[15]; 2% СУП)
1998	98 481 (2 259; 14% СУП)	115 152 (2 641; 16,4% СУП)	29 сьнежня 1997	30 чэрвеня 1998	16 671[16] (382[17]; 2,4% СУП)
1999	414 824 (1 499; 13,7% СУП)	448 352 (1 620; 14,8% СУП)	24 лютага 1999	29 сьнежня 1999	33 528[18] (121[19]; 1,1% СУП[20])
2000	1 493 (1 867; 16,3% СУП)	1 611 (2 015; 17,6% СУП)	31 студзеня 2000	22 лістапада 2000	118[21] (148[22]; 1,3% СУП)
2001	3 223 (2 270; 18,8% СУП)	3 471 (2 445; 20,2% СУП)	11 лістапада 2000	17 сьнежня 2001	248[23] (175[24]; 1,4% СУП)
2002	3 893 (2 158; 14,9% СУП)	4 238 (2 349; 16,2% СУП)	29 сьнежня 2001	30 сьнежня 2002	345[25] (191[26]; 1,3% СУП)
2003	6 105 (2 942; 16,6% СУП)	6 599 (3 180; 18% СУП)	28 сьнежня 2002	30 сьнежня 2003	494[27] (238[28]; 1,4% СУП)
2004	13 223 (6 111; 26,4% СУП)	13 913 (6 430; 27,8% СУП)	29 сьнежня 2003	31 сьнежня 2004	690[29] (319[30]; 1,4% СУП)
2005	18 256 (8 471; 28,1% СУП)	19 166 (8 893; 29,5% СУП)	18 лістапада 2004	21 лютага 2006	910[31] (422[32]; 1,4% ад СУП)
2006	25 508 (11 885; 32,2% СУП)	26 638 (12 411; 33,6% СУП)	31 сьнежня 2005	22 сьнежня 2006	1 130[33] (526[34]; 1,4% СУП)
2007	30 611 (14 245; 31,5% СУП)	32 011 (14 896; 32,9% СУП)	29 сьнежня 2006	28 сьнежня 2007	1 400[35] (651[36]; 1,4% СУП)
2008	38 152 (17 750; 29,4% СУП)	40 342 (18 769; 31,1% СУП)	26 сьнежня 2007	11 сьнежня 2008	2 190[37] (1 019[38]; 1,7% СУП)
2009	54 899 (19 584; 39,9% СУП)	57 699 (20 583; 41,9% СУП)	13 лістапада 2008	31 сьнежня 2009	2 800[39] (999[40]; 2% СУП)
2010	35 522 (11 865; 21,8% СУП)	38 222 (12 767; 23,5% СУП)	29 сьнежня 2009	27 сьнежня 2010	2 700[41] (902[42]; 1,7% СУП[43])
2011	33 611 (5 996; 11,3% СУП)	39 611 (7 066; 13,3% СУП)	15 кастрычніка 2010	29 сьнежня 2011	6 000[44] (1 070; 2% СУП)
2012	92 772 (11 084; 17,6% СУП)	92 772 (11 084; 17,6% СУП)	30 сьнежня 2011	29 сьнежня 2012	0[45] (0; 0% СУП)
2013	121 720 (13 568; 18,8% СУП)	121 720 (13 568[46]; 18,8% СУП)[47]	26 кастрычніка 2012	28 сьнежня 2013	0[48] (0; 0% СУП)
2014	128 594 (12 533; 16,5% СУП)	128 594 (12 533[49]; 16,5% СУП)	31 сьнежня 2013	—	0[50] (0; 0% СУП)
2015	167 212 (10 287; 18,6% СУП)	152 141 (9 360; 16,9% СУП)	30 сьнежня 2014[51]	24 верасьня 2015[52]	+15 071[53]* (+927[54]; +1,7% СУП[55])
2016	17,763** (8 882; 18,7% СУП)	16,75 (8 376; 17,6% СУП)	30 сьнежня 2015[56]	—	+1,012[57]* (+506; +1,1% СУП)
2017	19,771 (10 226; 18,7% СУП)	17,001 (8 793; 16,1% СУП)	18 кастрычніка 2016[58]	—	+2,771[59] (+1 433; +2,6% СУП)
2018	24,389 (11 954; 19,9% ад СУП)	19,728 (9 669; 16,1% ад СУП)	31 сьнежня 2017[60]	—	+4,661[61] (+2 284; +3,8% СУП)
2019	24,274 (11 621; 18,4% СУП)	21,146 (10 124; 16% СУП)	30 сьнежня 2018[62]	—	+3,127[63] (+1 497; +2,4% СУП)[64]
2020	23,678 (9 622[65]; 15,8% СУП)[66]	25,89 (10 521; 17,3% СУП)	16 сьнежня 2019[67]	—	2,212 (899; 1,5% СУП)[68]
2021	27,893 (10 988; 15,7% СУП)	28,927 (11 395; 16,3% СУП)	29 сьнежня 2020[69]	—	1,034 (407; 0,6% СУП)[70]
2022	28,624 (10 833; 14,9% СУП)[71]	32,625 (12 347; 17% СУП)	31 сьнежня 2021[72]	—	4,001 (1 514; 2,1% СУП)[73]
*+ гэта лішак. **Пасьля дэнамінацыі 2016 году 1:10 000.